Сут жэне сут ошмдер1 МАЙДЬЩ КУРАМЫИ АНЬЩТАУ Гравиметриялык; o tic (Бак;ылау oiici)

Молоко сухое и сухие молочные продукты ОПРЕДЕЛЕНИЕ СОДЕРЖАНИЯ ЖИРА Гравиметрический метод (Контрольный метод)

ЦР СТ ИСО 1736-2009

ISO 1736:2008 Dried milk and dried milk products - determination offat content -gravimetric method (reference method), IDT

Ресми басылым

Ка шкстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлпт Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

Cyt жэне cyt ошмдер1 МАЙДЬЩ ЮРАМЫН АНЬЩТАУ Гравиметриялык; o tic (Бак;ылау oiici)

ЦР СТ ИСО 1736-2009

ISO 1736:2008 Dried milk and dried milk products - determination offat content -gravimetric method (reference method), IDT

Ресми басылым

Ка шкстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлпт Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

к;р СТ ИСО 1736-2009

7    Сынак; Yлгiciн дайындау

Сынак улпсш мукият араластыру керек. Егер кажет болса, птлндеп сынак улпсш бэрш келем1 шамамен осы процедураны орындауга арналган сынак улпсшен ею есе улкен ауа отюзбейтш жуксауытка салу керек.

8    втказу TapTi6i

ЕСКЕРТПЕ 1 Егер кайталану шепнщ сэйкестшн тексеру кажет болса, онда екл белек аньщтауды 8.1 - 8.4 сэйкес орындау керек.

ЕСКЕРТЕ1Е 2 Бетелкелер1 жуылатын сифон немесе фитинплер1 болатын майды шайгындауга арналган тупкшеге колданылатын балама процедура Б косымшасында бершген.

8.1    Улпшн, жумыстык болт

Сынак улпсш абайлап араластыру кажет. Теменде бер1лген улпнщ жумыстык белтнщ 6ipeyiH майды шайгындауга арналган кутыда (5.6 карацыз) 1 мг дешнп дэлджпен б1рден елшеу кажет:

-    май, кургак табиги сут немесе сарысудыц жогары курамы болатын шамамен 1,000 г кургак сут;

-    шамамен 1,500 г каймагы жартылай алынган кургак сут;

-    шамамен 1,500 г каймагы алынган кургак сут;

-    шамамен 1,500 г кургак сарысу;

-    шамамен 1,500 г кургак 1рют.

Улгшщ жумыстык белтн мумюндтнше майды шайгындауга арналган кутынын, теменп бел1пне толык салу керек.

8.2    Бакылау сынактары

8.2.1    Эд1ске арналган бакылау сынактары

Бакылау сынагын осындай реактивтер мен процедураларды колдана отырып, 6ipaK 8.4.1 улпшц ыдырагыш жумыстык бел1ктер1н 10 см³ суга (А.2 карацыз) ауыстыра отырып, аньщтаумен 6ip мезг1лде орындау керек.

Жеке улгшердщ дэл осындай жагдайы болмайтын сынак улг1лер1н1ц тобынан бастапкы 6ip ynri пайдаланылган кезде, нэтижен1 есептеу кезшде колданылатын бакылау сынагыныц мэнш алуга арналган процедураныц жеке сынак улпсше сэйкес келу1н камтамасыз ету кажет.

Егер бакылау сынагында алынган мэш 1,0 мг унем1 асатын болса, егер бул жакын арада icKe асырылган болса, реактивтерд1 тексеру кажет (8.2.2 карацыз). 2,5 мг артык тузетулер сынак хаттамасында керсетшуге тшс.

8.2.2    Реактивтерге арналган бакылау сынагы

Реактивтер сапасын тексеру уш1н, массаны бакылау уш1н тагайындалатын 8.3 бершген бакылау сынагын орындау керек. Реактивтерде 1,0 мг асатын тунба курамы болмауга тшс (А.1 тармагын карацыз).

Егер реактивтщ аякталган бакылау сынагыныц тунбасы 1,0 мг артык болып куралса, 100 см³ диэтил эфирш (4.5 карацыз) жэне петройлейн эфирш

к;р СТ ИСО 1736-2009

(4.6 карацыз) жеке айдауда ерпюштер тунбасын аныктау кажет. 1,0 мг аспаута ти1с тунбаныц накты массасын алу унпн бакылап татайындалып дайындалтан май жинаута арналтан бос ыдысты пайдалану керек .

Кейб1р жатдайларда, ерташтердщ майда нытыздалып калатын ушпа заттары болуы мумкш. Егер олар осындай заттардыц болуыныц керсетк1штер1 болып табылса, барлык реактивтерге жэне op6ip epiTKim уш1н 1,0 г сусыз сут майын жинаута арналтан ыдысты колдана отырып бакылау сынактарын орындау кажет. Егер кажет болса, 100 см³ ерпюште 1 г сусыз сут майы болган кезде кайта айдалган ер1тк1штер. Ер1тьаштерд1 кайта айдаудан кей1н б1рден пайдалану кажет.

Сэйкес келмейтш реактивтер мен ер1тьаштерд1 ауыстыру немесе ер1тк1штерд1 айдауды кайта етк1зу керек.

8.3    Май жинауга арналган ыдысты эз1рлеу

Май жинауга арналган ыдысты (5.9 карацыз) 102 °С температурада кегтру шкафында 1 сатат кайнау процесше арналтан б1рнеше косалкы куралдармен (5.10 карацыз) кегтру кажет.

ЕСКЕРТПЕ Кайнау процесше арналган косалкы куралдар ер1ткйштерд1 кезекп усактау уакытында калыпты кайнауга кемектеседц ocipece, май жинауга арналган шыны ыдыстар колданган кезде; оларды колдану металл табакшаларга косымша болып табылады.

Май жинаута арналган ыдысты шац туспес уш1н жауып, 18°С бастап 23°С дешнп температурада салкындатып кояды (май жинауга арналтан шыны ыдысты 1 сататтан кем етпей, металл табащналарды - 30 минуттан кем етпей салкындатады).

¥зак кезецде толык салкындамау немесе шамадан тыс салкындауды болдырмас уш1н, май жинаута арналган ыдыс кепт1ру пеш1нде болуга Tnic.

Май жинауга арналтан ыдысты таразыта кою унпн кыскыштарды пайдалану керек (5.13 карацыз). Май жинаута арналган ыдысты 1,0 мг дешнп дэлдшпен елшеу кажет.

8.4    Аныктау

8.4.1    Аныктауды кщртпей icKe асыру керек. (65 ± 5) °С температурада алдын ала жылытылтан 10 см³ суды 10 см³ колем алу унпн май шайтындаута арналтан кутыдаты (8.1 карацыз) улгшщ жумыстык белшне косу керек. Май шайтындаута арналган кутыныц юшкене белшег1нде улг1н1ц жумыстык белтн шаюга арналган суды пайдалану кажет. Улгшщ жумыстык белтн жумыстык белш шашырамайтын болтанша мукият араластыру кажет.

8.4.2    Улгшщ жумыстык белтне (8.4.1) немесе барынша коюлатылтан мусэпр спиртшщ балама келем1не (4.1 т. ескертпесш карацыз) 2 см³ мусэпр спиртш (4.1 карацыз) косу керек. Май шайтындаута арналтан кутыныц юшкене белшегшде улг1н1ц жумыстык бел1г1н мукият араластыру керек.

7

к;р СТ ИСО 1736-2009

8.4.3    Су моншасында абайлап шайкай отырып, 15 бастап 20 минутка дешн кутыны (65 ± 5) °С дешн кыздыру керек. Атынды суда 18 °С бастап 23 °С дешнп температурада суыту кажет.

8.4.4    10 см³ этанол (4.2 карацыз) косу керек. Май шайтындаута арналтан кутынын шшдепсшщ улкен жэне Kinii белш арасында артка жэне алтан акпауы уш1н, акырын, 6ipaK мукият араластыру кажет. Ьшндепсшщ кутыныц мойнына жакындауын болдырмау керек. К,ызыл конгоныц 2 тамшысын косута болады (5.3 карацыз).

8.4.5    25 см³ диэтил спирт!н (4.4 карацыз) косу керек. Май шатындаута арналтан кутыны сута каньщкан тытынмен немесе сута батырылтан баска материалдардан жасалтан тытынмен жабады (5.6 карацыз). Кутыны 1 минуттай туракты юреукенщ тузшуш болдырмас унпн шайкау керек.

8.4.6    5 см³ петройлейн эфирш косу керек (4.5 карацыз). Май шайтындаута арналтан кутыны сута батырылтан тытынмен жабады. 8.4.4 карастырылгандай, 30 с жуьщ абайлап араластыру керек. 8.4.5 белпленгендей етт шайкауды жалгастырады.

8.4.7    Май шайтындаута арналтан жабык кутыны 1 минуттан бастап 5 минутка дешн 80 м/с² бастап 90 м/с² дешн радиалды удетуде ушрткшеу кажет. Егер ушрткшеуге (5.2 карацыз) руксат етшмесе, кутыны таганда (5.7 карацыз) калкып шыгатын кабаты анык болганша жэне су кабатынан KepiHin белшгенше 30 минутка койып кою кажет. Егер кажет болса, кутыны агынды суда 18 °С бастап 23 °С дешнп температурага дешн салкындату керек.

8.4.8    Кутыны абайлап шыгарып алып, оны жэне май шайгындауга арналган кутыныц мойнын шамалы араластырылган ерпюшпен жуу керек (4.6 карацыз). Жуу агыныныц кутыга кету! унпн шаюга арналган бетелкеш пайдалану керек. Егер белу шекарасы куты езегшен томен болса, оны оны куты кабыргасында косылган судыц децгешн кетере отырып (1-суретп карацыз), ерпюштщ агуын оцайлата отырып шамалы кетеру керек.

8.4.9    Май шайгындауга арналган кутыны шар тэрпд1 юшкентай белшекпен устау керек жэне кайнауга арналган ыдыста немесе конус тэрпд1 кутыда (косымша металл шыныаякпен) кайнату пронес!не арналган б!рнеше косалкы заттар (5.10 карацыз) болатын май жинау унпн дайындалган ыдыска (8.3 карацыз) калкып шыгатын бет!н барынша коп толык кую керек. Су кабатыныц куйылуын болдырмау керек (2-суретп карау керек).

8

1-сурет - Куйганга дейш    2-сурет    -    Куйганнан    кейш

8.4.10    Май шайгындауга арналган куты мойныныц сырткы белтн араласкан ерЕюштщ шамалы мелшер1мен шаю керек (4.6 караныз). Пайдаланылган араластырылган epiTKimTi шайганнан кей1н май шайгындауга арналган ыдыска жинау керек. Араласкан epiTKim май шайгындауга арналган кутынын, сыртына акпауы керек. EpiTKim немесе онын, 6eairiH май жинауга арналган ыдыстан 8.4.14 белгшенгендей, айдап немесе булап кепруге болады.

8.4.11    5 см³ этанолды (4.2 карацыз) май шайгындауга арналган кутыныц iniiHflericiHe косу кажет. Этанолды колдана отырып, куты мойнынын, птно белтн шаяды жэне 8.4.4 белгшенгендей араластырады.

8.4.12    EKiHHii шайгындауды 8.4.5-8.4.9 т.т. карастырылгандай жуйелшкпен орындау керек. 25 см³ орнына 15 см³ диэтил эфир1н (4.4 карацыз) жэне 15 см³ петройлейн эфирш (4.5 карацыз) гана пайдалану кажет. Диэтил спирын колдану аркылы май шайгындауга арналган куты мойныныц iniKi кабыргасын шаяды.

К,ажет болган кезде бел1кЕц беЕн кутыныц кабыргасы бойынша суды абайлап коса отырып (1-суретЕ карацыз), оныц куйылып бЕуше мумюнд1к бере отырып, epiTKimTiц агуын оцайлатып, куты eieriHin ортасына дешн шамалы кетерген дурыс (2-суретЕ карацыз).

8.4.13    8.4.5 - 8.4.9 т.т. карастырылган процестерд1 кайталап, уттннттн шайгындауды этанол коспай орындау кажет. 15 см³ диэтил эфирш (4.5

9

к;р СТ ИСО 1736-2009

карацыз) жэне 15 см³ петройлейн эфир1н (4.6 карацыз) гана пайдалану керек. Диэтил спирт) н колдану аркылы май шайтындаута арналтан куты мойныныц iniKi кабыртасын шаяды.

Кажет болтан кезде белжтщ бет1 н кутыньщ кабыртасы бойынша суды абайлап коса отырып (1-cypeiri карацыз), оный, куйылып б1ту1не мумюндж бере отырып, ерташтщ атуын оцайлатып, куты езепнщ ортасына дей1н шамалы кетерген дурыс (2-cypeiri караныз).

ЕСКЕРТПЕ YiniHini шайгындау майдьщ массальщ улесл 5 %-дан кем болатын ешмдер уипн етюзшу) мумклн,

8.4.14    Ерташтерд1 (этанолды коса алтанда) айдау немесе конус тэр1зд1 кутыны колдана отырып айдау кезшде немесе зертханалык тостатан немесе шыныаякты (5.3 карацыз) колдана отырып булау кезшде май жинаута арналтан ыдыстан мумк1нд1г1нше толыгымен жоюга болады. Айдау немесе конус тэр1зд1 куты мойныныц i шк1 бел1г1н айдауды бастаганша, араластырылган ер1т1нд1мен (4.5 карацыз) шаю кажет.

8.4.15    Май жинаута арналтан ыдысты оныц буй1р1нде орнатылган айдау немесе конус тэр1зд1 куты аркылы кыздыру керек, ер1тк1шке 102 °С температурада орнатылган кепыру шкафында (5.4 карацыз) 6ip сагат шшде будан босатуга мумюндж жасау керек. Май жинауга арналган ыдысты алып, майдыц булдыр немесе мелд1р екенш б1рден тексеру кажет. Егер май булдыр болса, онда косылатын майлы заттыц болатыны болжанады да барлык процедура кайта орындалуга ти1с. Егер май мелд1р болса, май жинауга арналган ыдысты шац туспес унпн жауып, 18 °С бастап 23 °С температурата дей1н салкындатып (кегтру шкафында болматаны дурыс) кою керек (май жинаута арналтан шыны ыдыс 1 сагат, металл шыныаяк 30 минут).

Май жинауга арналтан ыдысты елшеу алдында тжелей суртпеу керек. Май жинаута арналган ыдысты таразыга ауыстыру уш1н кыскыштарды пайдаланган дурыс (5.13 карацыз). Май жинауга арналтан ыдысты 1,0 мг дешнп дэлджпен елшеу керек.

8.4.16    Май жинаута арналган ыдысты айдау немесе конус тэр1зд1 куты аркылы 102 °С температурада белпленген 30 минутта кегтру шкафында (5.4 карацыз) ерыюштщ будан босауына мумюнд1к бере отырып кыздыру кажет. 8.4.15 белпленгендей суытып елшеу керек. К,ажет болган кезде, май жинауга арналтан ыдыстыц массасы кезекы ею елшеу арасында 1,0 мг азайтанша не кем1генше немесе артканша кыздыру жэне елшеу процесш кайталау керек. Минималды массаны май жинаута арналтан ыдыстыц жэне шайгындау затыныц массасы рет1нде т)ркеу керек.

ю

Е;р СТ ИСО 1736-2009

9 Нэтижелерд1 оцдеу

9.1 Есептеу

Пайыздык массальщ улес ретшде ернектелген май курамын

W     ^т2)    \^тъ    ^ОТ4    1_х100

мундаты т₀ - улгшщ жумыстык белтнщ массасы (8.1), г; т₁ - 8.4.16 белгшенген май жинаута жэне шайтындау затына арналтан ыдыс массасы, г;

т₂ - май жинау уттлн дайындалтан ыдыс массасы (8.3), г; т₃ - 8.4.16 белгшенген шайтындау затына жэне бакылау сынаты унпн пайдаланылатын май жинаута арналтан ыдыс (9.2) массасы, г;

т₄ - бакылау сынагында пайдаланылатын май жинаута арналтан ыдыс (8.3) массасы (8.2), г.

9.2 Нэтижелерд1 ернектеу

Нэтижеш ею ондык белпге дей1н децгелектеу керек.

10 Дэлдж

10.1    Зертханааральщ сынак

Зертханааралык сынак белшектер1 ГОСТ ИСО 5725-1, ГОСТ 5725-2, ГОСТ ИСО 5725-3, ГОСТ 5725-4, ГОСТ ИСО 5725-5, ГОСТ ИСО 5725-6 талаптарына сэйкес. Кдйталангыштьщ жэне енд1р1мдшк шектеулерше арналтан мэндер ыктимал 95    %    децгей    уш1н ернектелген жэне

усынылгандардан баска концентрациялар мен матрицалар аралыгында колданыла алмайды.

10.2    К,айталангыштык

Кфшка уакыт аралыгында 6ip жабдыкты пайдалану кез1нде 6ip зертханашыныц 6ip зертханада б1рдей сынак материалында б1рдей эдш аркылы алган б1рыцгай тэуелслз ею сынак нэтижелер1 арасындагы абсолют айырма 5 %-дан артьщ болмайтын жагдайда асатын болады:

а)    май курамы жогары куртак сут уш1н жэне куртак табиги сут уш1н

0,20 %;

б)    каймагы жартылай алынган куртак сут уш1н 0,15 %;

в)    каймагы алынган куртак сут жэне куртак сарысу унпн 0,15 %.

10.3    0щцр1мдшпс

Турл1 жабдьщты пайдалану кезшде турл1 зертханашыныц турл1 зертханаларда б1рдей сыналатын материалда б1рдей сынак материалында б1рдей эд1с аркылы алган б1рыцгай тэуелс1з ею сынак нэтижелер1 арасындагы абсолют айырма 5 %-дан артьщ болмайтын жагдайда асатын болады:

11

к;р СТ ИСО 1736-2009

а)    май курам ы жогары кургак сут упйн жэне кургак табиги сут упйн 0,30 %;

б)    каймагы жартылай алынган кургак сут унпн 0,25 %;

в)    каймагы алынган кургак сут жэне кургак сарысу унпн 0,20 %.

11 Бакылау нэтижелерш рэс1мдеу

Сынак хаттамасында мынадай акпарат камтылуы керек:

а)    улпш тупкшьсп идентификациялау yniiH кажеты барлык акпарат;

б)    егер белгш болса, улгшерд1 ipiKTeyam колданылатын эд1ст;

в)    осы стандарта# жасалатын сштемемен колданылатын сынак o#ici;

г)    осы стандартта белгшенбеген немесе нэтижелерге эсер eTyi мумкш кез келген жагдай мэтЫмен 6ipre косымша болып саналатын барлык оперативы белшектер;

д)    егер эдюке арналган бакылау сынагында 2,5 мг артык мэн алынган болса, жасалган тузетулер;

е)    сынак н эти же л ер i.

12

E;p CT ИСО 1736-2009

А косымшасы

(Mmdemmi)

Процедураларга жасалатын ескертпелер

АЛ Реактивтер д1 тексеруге арналган бакылау сынагы (8.2.2 карацыз)

Осы бакылау сынагында май жинауга арналган ыдыс май жинауга арналган ыдыстыц температурасын елшеу немесе эсер ету унпн белменщ атмосфералык жагдайында езгертудщ реактивтер шайгынында ушпайтын заттыц болуын немесе болмауын дуры с керсетпеу1 yniiH колданылады. Осы май жинауга арналган ыдыс ею табак шалы таразыны колданган жагдайда салмакка карсы ыдыс ретшде колданыла алады. Баскаша бакылауга арналган май жинау ыдысыныц массасыныц ауыткуы (9.1 т₄-т₃), егер бакылау сынагы уш1н колданылатын май жинауга арналган ыдыс массасы тексершетш болса карастырылуга ти1с. Демек, бакылауга арналган май жинау ыдысынын, 6ipiKTipmreH масса бойынша 03repici массаныц 1,0 мг артык артуын керсетпеуге тшс.

Ер1тк1штерде май курамында бер1к сакталатын ушпа заттар курамыныц болуы ете сирек. Егер олар осындай заттардыц болу керсетк1штер1 болып табылатын болса, онда 1 г сусыз сут майы болатын май жинауга арналган ыдысты колдана отырып, барлык реактивтерге жэне 9p6ip epiTKim бойынша бакылау сынагын орындау кажет. Талап бойынша, 100 см³ ер1тк1ште 1 г сусыз сут майы болган кезде кайта айдауга Tycipy керек. Ер1тюштерд1 еюннп рет айдаудан кешн тез пайдалану кажет.

А.2 Аныктаумен 6ipre 6ip мезгшде орындалган бакылау сынагы (8.2.1 карацыз)

Бакылау сынагында аныктаумен 6ip мезг1лде орындалып алынган мэн улг1н1ц жумыстьщ бел1г1нен шайгындалган заттыц 6ipiKTipinreH массасын (да^даД бойынша реактивтерден шыгатын кандай да 6ip ушпа зат болган кезде, сондай-ак елшеуге арналган белмеде атмосфералык жагдайдыц кандай да 6ip e3repici жэне май жинауга арналган ыдыс пен ею елшеу (8.4.16 жэне 8.3) арасында журпзшетш елшеуге арналган белменщ арасындагы температураныц кейб1р айырмасы кезшде тузетуге мумк1нд1к беред1 (.

Мэн колайлы жагдайда (реактивтерде бакылау сынагындагы темен мэн, елшеуге арналган белменщ туракты температурасы, май жинауга арналган ыдысты ти1ст1 салкындату уакыты) эдетте 1,0 мг Караганда кем керсететш болады жэне содан соц эдеттеп елшеу кез1нде кател1к ж1беру1 мумюн. Сондай-ак 2,5 мг дешнп артык мардымсыз мэндер (оц жэне Tepic) жш кездесед1. Осы мэндерд1 тузеткеннен кешн нэтижелер дэл болады. 2,5 артьщ тузетулер сынак хаттамасында бершуге тшс (11-бел1м).

Егер осы бакылау сынагында алынган мэндер 1,0 мг асатын болса, онда реактивтерд1 тексеру кажет, егер бул соцгы уакытта жасалмаган болса.

13

к;р СТ ИСО 1736-2009

Кдндай да 6ip булшген реактивтер немесе пайдаланылган реактивтер ауыстырылуга немесе ецделуге тшс (8.2.2 жэне А.1 тармагын караныз).

А.З Тотыгуын сынау

Тотыгуын сынау у™¹¹ алдын ала эфирмен шайылган тыгыз киюластырылган тыгыны болатын ьашкентай цилиндрдеи 10 см³ диэтил эфирше (4.5) дайындалтан 100 г/дм³ калий иодид1 ертщцсшщ 1 см³ косу керек. Цилиндрд1 шайкап, 1 минут койып кою керек. Диэтил спиртшщ жука кабатында сары туе болмауы керек.

Тотыгуын сынаудыц баска тэсшдер! пайдаланылуы мумкш.

Диэтил спиртшщ бос екещцгше кепшдш беру упйн, диэтил эфир1н, кем дегенде, теменде бершген эдш бойынша колданганга дешн уш кун ецдеу кажет.

Мырыш жукалтырды шамамен 8000 мм² жэне диэтил эфиршщ литр1не пайдалана отырып, диэтил эфир1 куйылган бетелкен1ц жарты айналымын камтитындай жолактармен кесу керек.

Колданганга дешн, жукалтырдан жасалган жолактарды литр1не 10 г мыс сульфатыныц (II) пентагидраты (CuSo ₄ 5Н ₂ О) жэне 2 см³ концентрирленген куюрт кышкылы (массалык улес1 98 %) болатын ер1т1нд1ге 1 минутка толык батыру кажет. Мыс жагылган ылгалды жолактарды толык сумей абайлап шайып, imiHe диэтил спирт! куйылган бетелкеге салып, жолактарды бетелкеде калдыру керек.

Олардыц аныктау нэтижесше эсер етпейтшше кеп1лд1к берет! н баска эдютер пайдаланылуы мумюн.

А.4 Антиоксиданттар болатын диэтил эфир!

Eip килограмында 1 мг антиоксидант болатын диэтил эфир! май курамын аныктау кезшде ерекшел!г!мен кейб!р елдерде руксат ет!лген болып табылады. Осы курамы оныц эталондык тагайындалым ymiH колданылуын болдырмайды.

Баска елдерде антиоксидант курамы жогары болатын диэтил эфир!не 7 мг/кг дешн руксат етшетш болы табылады. Мундай эфир антиоксидантты тунба нэтижесшде жуйел!к кателерд! тузетуге арналган аныктаумен 6ip мезг!лде орындалган мшдетт! бакылау сынагыныц эдеттег! аныктаулары ути!и гана колданылуга Tnic. Эталондык тагайындалым ymiH, мундай диэтил эфир! кашанда пайдалануга дей!н айдалуга Tnic.

А. 5 Этанол

Метанол коскан кездег!ге Караганда, езгеше тэсшмен жарамсызданатын этанол денатуранттыц аныктау нэтижелер!не эсер етпейт!н!не кепшдж бер!лгенде колданыла алады.

Е;р СТ ИСО 1736-2009

Б косымшасы

(ацпараттыц)

Бетелкеш жуатын сифон немесе фитингшер1 болатын майды шайгындау ушш тутшшелер цолданылатын балама процедура

Б.1 Жалпы колданыс

Егер бетелкеш жуатын сифон немесе фитингшер) болатын майды шайгындауга арналган тутжшелер колданылатын болса, онда осы косымшада белпленген проце дураны пайдалану кажет. Тутжшелер тыгындармен немесе 5.6 кутылар ушш карастырылгандай сапасы жаксы тыгындармен жабдыкталуы керек (улп ретшде Б.1 сурепн карацыз).

Б.2 Процедура

Б.2.1 Сынакулпсш дайындау

7-бел1мд1 караныз.

Б.2.2 Улгшщ жумыстык болт

8.1    белгшенгендей жалгастыру керек, б1рак май шайгындауга арналган тут1кшелерд1 пайдаланып (5.6 ескертпеш жэне Б.1 суретш караныз).

Улгшщ жумыстык белтн май шайгындауга арналган тут1кшен1ц мумкшдтнше теменп бел1пне дей1н орналастыру керек.

Б.2.3 Бакылау сынагы

8.2    жэне А.2 тармагын карацыз.

Б.2.4 Май жинауга арналган ыдысты дайындау

8.3    карау керек.

Б.2.5 Аньщтау

Б.2.5.1 Аньщтауды Kiflipicci3 icKe асыру керек.

(65 ± 5) °С температурага дешн жылытылган 10 см³ суды май шайгындауга арналган тутжшедеп (Б.2.2) улг1н1ц жумыстык бел1г1не кубырдыц теменп белтндеп улг1н1ц жумыстык бел1г1н шаю унпн косу кажет. Эбден араластыру керек.

Б.2.5.2 2 см³ мусэпр спирт)н (4.2) шайгындауга арналган тутжшедеп (Б.2.1) улпшц жумыстык белтне немесе мусэпр спирпшц барынша койытылган ертщцсшщ балама мелшер)не косу керек (4.2 арналган ескертпеш карацыз). Май шайгындауга арналган тутжшенщ теменп белтндеп алдын ала ецделген улп белтмен мукият араластыру кажет.

Б.2.5.3 Тутжшеш су моншасында (5.5) 15 бастап 20 минутка дешн араластыра отырып (65 ± 5) °С температурага дешн кыздыру керек. 18 °С бастап 23 °С температурага дей1н агынды суда суыту кажет.

Б.2.5.4 Этанол (4.3) косу керек. Абайлап араластыру керек, 6ipaK май шайгындауга арналган тутжшенщ темени белшнде сапыра отырып. Кдлауынша кызыл конго ертнд)с)шц 2 тамшысын косуга болады (4.3).

15

к;р СТ ИСО 1736-2009

Алгысез

1    Казахстан Республикасы Техникалык реттеу жэне метрология комитетшщ «Казахстан стандарттау жэне сертификаттау институты» республикалык мемлекетпк кэсшорны 3-тармакта керсетшген стандарт аудармасы непзшде Э31РЛЕП ЕНГ13Д1

2    Казахстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлтнщ

Техникалык реттеу жэне метрология комитет Тератасынын, 2009 жылты 17 тамыздаты №    418-од буйрытымен БЕК1Т1Л1П КОЛДАНЫСКА

ЕНГ131ЛД1

3    Осы стандарт мэт1н бойынша келбеу сызьщпен бел1нген косы мша талаптары болатын ISO 1736:2008 Dried milk and dried milk products -determination of fat content - gravimetric method (reference method) (Сут жэне сут ешмдерг Майдыц курамын аныктау. Гравиметриялык эдю (Бакылау эдш) халыкаралык стандартымен б1рдей

4    Осы стандартта «Техникалык реттеу туралы» Кдзакстан Республикасы Зацыныц нормалары жузеге асырылды

5    Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ КЕЗЕЦД1Л1Г1

6    АЛЕАШ РЕТ ЕНГ131ЛД1

Осы стаиОартка енггзтетт взгергстер туралы ацпарат «Стандарттау бойынша нормативтт к\ ысаттар» сттеместде, ал езгерттер мэтш - ай сайынгы «Мемлекетпнк стандарттар» акпараттык сттеместде жарияланады. Осы стандартты цайта цараган немесе ауыстырган (жойган) жагдайда, muicmi ацпарат «Мемлекеттт стандарттар» ацпараттыц сттеместде жарияланатын болады

Осы стандарт Кдзакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлтнщ Техникалык реттеу жэне метрология комитетшщ руксатынсыз ресми басылым ретшде тольщтай немесе белшектелш басылып шытарыла, кебейтше жэне таратыла алмайды

к;р СТ ИСО 1736-2009

0лшемдер1 миллиметрмен

а) сифонды фитингпен    б)    бетелкеш    жуатын    фитинпслмен

- фитинплер1 алынган осы денгейге дешнп сыйымдылыгы (105 ± 5) см³.

° - кабырганын калындыгы (1,5 ± 0,5) мм.

Б.1 cypeTi

Б.2.5.5 25 см³ диэтил эфирш (4.5) косу керек. Сута батырылтан баска материалдан жасалтан тытынмен немесе сута каныктырылтан кыртысты тытынмен май шайтындаута арналтан тутжшеш жабу керек (5.6). тутжшеш катты сллку керек, 6ipaK 6epiK шреукенщ тузшуш болдырмас yniiH, 1 минутта кайталанатын карсы айналдыратын ынтамен жасамау керек. Тутжшеш

к;р СТ ИСО 1736-2009

Мазмуны

Кдлданылу саласы    1

Нормативт1к сштемелер    1

Принцип    3

Реактивтер    3

Аспаптар    4

Сынамаларды ipiKTey    5

Сынак улг1с1н дайындау    6

0тьазу тэрт! 6i    6

Нэтижелерд1 ецдеу    11

Дэлдж    11

Бакылау нэтижелерш рэслмдеу    12

А косымшасы (м1ндетт1) Процедураларга жасалатын ескертпелер    13

Б цосымшасы (акпараттык) Бетелкен1 жуатын сифон немесе фитинг1лер1 болатын майды шайгындау уиин туыкшелер колданылатын балама процедура    15

Библиография    19

III

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ МЕМЛЕКЕТТ1К СТАНДАРТЫ

Cyt жэне cyt ешмдер1 МАЙДЬЩ ЦАРАМЫН АНЬЩТАУ

Гравиметриялык; эдк (Бакылау эдш)

Енпзшген к\т 2010-07-01

1    К^олданылу саласы

Осы стандарт сут жэне сут ешмдерше таралады жэне майдыц массалык улесш аньщтаудыц гравиметриялык эдюш (бакылау эдюр) белплейдт Одк сондай-ак майдыц массальщ улесл 40 % жэне одан артык болатын куртак сут, кай маты алынтан куртак сут, куртак сарысу, куртак ipKiT жэне майды каймакты былгаганнан кешнп куртак ipiTici yniiH колданылады.

Одк мусэтлр спиртлнде ер1мейтлн немесе еркш май кышкылдарындагы катты тушрлер болатын куртак сутке таралмайды.

ЕСКЕРТПЕ Катты тушрлер болатын куртак; суттеп майдыц курам ы Кр СТ ИСО 8262-3 сэйкес Вейбул-Бернтроп эд1с1мен аньщталады.

2    Нормативтпс сштемелер

Осы стандартты колдану yniiH мынадай сллтемелж нормативен кужаттар кажет:

Кф СТ 1.9-2007 К,азацстан республикасыныц Мемлекеттж техникалъщ реттеу жуйеО. Халыцаралыц, вщрлж жэне j лттыц стандарттарды жэне стандарттау, метрология, сертификаттау жэне аккредиттеу бойынша нормативтж цужаттарды цолдану тэрпибн.

Кф СТ 2.4-2007 И^азацстан Республикасыныц Мемлекеттж влшем бнр.пгт цамтамасыз ету жуйеО. Олшеу цуралдарын салыстырып тексеру. ¥йымдастыру жэне вттзу тэртЗбн.

Кф СТ 2.21-2007 К,азацстан Республикасыныц Мемлекеттж влшем бнр.пгт цамтамасыз ету жуйеО. Олшеу цуралдарыныц титне сынац лс] ргпу жэне бекту mdpmi6i.

Кф СТ 2.30-2007 К,азацстан Республикасыныц Мемлекеттж влшем бнр.пгт цамтамасыз ету жуйеО. Метрологиялыц аттестаттау вттзу mdpmi6i.

Ресми басылым

Щ¹ СТ 2.75-2009 К,азацстан Республикасыныц Мемлекеттт влшем dipniem цамтамасыз ету жуйеО. Сынац жабдыгын аттестаттау mdpmi6i.

К,Р СТ ИСО 8262-3-2009 Сут oiiLudepi жэне сут пезптОем тамац вшмдер1 Майдыц цурамын Вейбулл-Бернтроптыц гравиметриялыц эдтмен анъщтау (бацылау эдШ). 3-болт. Арнайы оцизалар.

ГОСТ 1770-74 (СЭВ СТ 1247-78, СЭВ СТ 4021-83, СЭВ СТ 4977-85) Зертханалыц влшейтт шыны ыдыс. Цилиндрлер, влшектер, цутылар, сынауъщтар. Жалпы техникалыц шарттар.

ГОСТ 3622-68 Сут жэне сут onmOepi. Сынамаларды ipmmey жэне оларды сынаща дайындау.

ГОСТ ИСО 5725-1-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 1-бо.им. Нег1зг1 ережелер мен анъщтамалар.

ГОСТ ИСО 5725-2-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелершц дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 2-бвлiм. Стандарттыц олшеу эдШнщ цайталангыштыгы мен тнИршРшгш аныцтаудыц пегпгз эдШ.

ГОСТ ИСО 5725-3-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 3-бвлiм. Стандарттыц олшеу эдШнщ аралыц дэлме-дэлдт корсеткшипepi.

ГОСТ ИСО 5725-4-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 4-бoлiм. Стандарттыц олшеу эдШнщ дурыстызын аныцтаудыц пегпгз ddicmepi.

ГОСТ ИСО 5725-5-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 5-бoлiм. Стандарттыц олшеу эдШнщ дэлме-дэлдтн аныцтаудыц балама ddicmepi.

ГОСТ ИСО 5725-6-2003 Олшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыц жэне дэлме-дэлдт). 6-бвлiм. Практикада дэлдт мэндерт пайдалану.

ГОСТ 24104-2001 Зертханалыц таразылар. Жалпы техникалыц талаптар.

ГОСТ 13928-84 Дайындалатын сут жэне цаймац. К,абылдау epeжeлepi, сынамаларды ipmmey ddicmepi жэне оларды талдауза дайындау.

ГОСТ 26809-86 Сут жэне сут вшмдер! К,абылдау epeжeлepi, сынамаларды ipmmey ddicmepi жэне оларды талдауза дайындау.

ГОСТ 29169-91 Зертханалыц шыны ыдыс. Bip тацбалы тамшуыр.

ИСО 3889:2006 Сут жэне сут ешмдерй Майдын, цурамын аныктау. Майды шайгындаута арналтан Можонье тигт цутылар.¹

к;р СТ ИСО 1736-2009

ЕСКЕРТПЕ Осы стандартты пайдаланган кезде, жыл сайын шыгатын «Стандарттау бойынта нормативтт ц\ жаттар» атты ацпараттыц сштеме бойынша стандарттар мен жгктеггштердщ цолданысын агымдагы жылгы жай-куш жэне агымдагы жылы жарияланган ай сайын шыгарылатын muicmi ацпараттыц сштемелер бойынша тексерген жен. Егер сштемелж цужат ауыстырылса (взгертшсе), онда осы стандартты пайдаланган кезде, ауыстырылган (взгертшген) цужатты басшылыцца алган дурыс. Егер сштемелж цужат ауыстырылмай жойылса, онда сштеме бершетт ереже осы сштемеге цатыссыз баимОе цолданылады.

3    Принцип

Улгшщ жумыстык белшнщ аммиакты спирт epixi нд1 ci диэтилд1 жэне петройлейн эфир1 косылып шайтындалады. EpiTKiniTep айдау немесе булау аркылы жойылады. Шайтындалтан зат массасы аныкталады.

ЕСКЕРТПЕ Ол эдетте Роуз-Еотлибно принциш рейнде белгш.

4    Реактивтер

4.1    Егер баска колдану тэсш керсетшмесе, талдамалык тазалыты танылтан реагенттерд1 тана, тазартылтан жэне минералсыздантан немесе балама тазальщтаты суды колдану керек.

Реагенттер эд1спен белг1ленген аныктауларды орындатан кезде, сез1лет1н тунбаларсыз болута тшс (8.2.2 карацыз).

4.2    Шамамен 25 % (р₂₀ =910 г/дм²) жуык МН₃массалык у^дес1 болатын мусэйр спирт!.

ECKEPTITE Егер осы концентрациядагы мусэйр спирйне к;ол жетпеййн болса, онда концентрациясы белйл1 барынша концентрирленген ертщц колданылуы мумкзн (10.4.2 карау керек).

4.3    Этанол (С₂Н₅ОН) немесе келемдпс у^десЁ кем дегенде, 94 % метанолмен жарамсыздантан этанол. (А.5 тармакшасын карацыз).

4.4    К,ызыл конго ертщцЫ

1 г кызыл конгоны (C₃₂H₂₂N₆Na₂ 0₆S₂) суда 100 см² 6ip тацбалы елшеу кутысында ерпу кажет (5.14). Тацбага дей1н су толтыру керек.

ECKEPTITE Осы ертндш1 колдануга руксат ейлед1, epiTKini пен су кабаты арасындагы бетт1 айк;ын керуге мумюнд1к беред1 (8.4.4 кдрау керек). Баска индикаторльщ су ертндшер1 олар аньщтау нэтижейне эсер етпеййн жагдайда гана колданылуы мумкзн.

4.5    Антиоксиданттар 2 мг/кг артьщ болмайтын жэне бакылау сынагына арналган талаптар сакталатын тотьщсыз (С₂Н₅ОС₂Н₅) (А.З тармакшасын карацыз) диэтил эфир1 (8.2.2, А.1 жэне А.4 тармакшасын карау керек).

ЕСКЕРТПЕ Диэтил эфирш колдану каутй окигаларга экелу1 мумюн. Колдану, пайдалану жэне бакылауга арналган агымдагы каутйздж шараларын кадагалау керек.

к;р СТ ИСО 1736-2009

4.6    30°С бастап 60°С дешнп температурада кайнау аралыгы болатын немесе балама ретшдеп петройлейн эфиру 36 °С температурада кайнау HyKTeci болатын жэне бакылау сынатына арналтан талаптар сакталатын пентан (СН₃ [СН₂]₃СН₃) (8.2.2, А.1 жэне А.4 тармакшасын карацыз).

Пентанды пайдалану онын, жотарты тазалык децгеш мен б1ркелю сапасына байланысты усынылады.

4.7    Араластырылтан epiTKini

Кдлданута шамалы калтанда, диэтил эфир1 (4.5) мен петройлейн эфирш (4.6) б1рдей келемде араластыру керек.

5 Аспаптар

ЕСКЕРТПЕ Аньщтау тез тутанатын ушпа ерыюштердщ колданылуын цамтитын болгандьщтан, барльщ электрлш аспаптарды колдануда осындай ер1тклштерд1 пайдалануда Kayirrn факторларга катысты нормалар сацталуга тшс.

5.1    ГОСТ 24104 бойытиа есептеу мумкшдт болатын 1 мг дэлд1кпен елшеуге жарамды талдамалык таразылар.

5.2    Кутыны устап турута жарамды ушртю жэне майды шайтындаута арналтан (5.6) жэне куты немесе туикшенщ сырткы жатына 80 г бастап 90 г дешн радиалды удетумен ендеу кез1нде айналу жишп 500 мин ¹ бастап 600 мин ¹ дешнп тутжшел ер.

Ушртьаш пайдалану косы мша, 6ipaK усынылтан болып табылады (8.4.7 карау керек).

5.3    Айдатыш немесе айдау немесе конус тэр1зд1 куты дан ерпюштер мен этанолды тазартута немесе 100 °С аспайтын температурада зертханалык тостатан мен шыныаяктан булаута арналтан тозацдату кондыргысы (8.4.14 карау керек).

5.4    (102 ± 2) °С температураны сактайтын, толыгымен ашылатын желдету кез1 болатын электрлш кыздыратын кепт1ру шкафы.

Кеппру шкафына термометр бектлуге тшс.

5.5    (65 ± 5) °С температураны устауга жарамды су моншасы.

5.6    ИСО 3889 сэйкес майды шайтындаута арналтан Можонье типы кутылар.

ECKEPTEIE Сондай-ак; бетелкелер1 жуылатын сифон немесе фитингла болатын майды шайтындаута арналтан тупкшелер колданылуы ьщтимал, oipaK процедура ерекшеленетш болады. Балама процедура Б косымшасында карастырылган,

Майды шайтындаута арналтан кутылар сапасы жогары тыгынмен немесе колданылатын реагенттерге эсер етпейт1н баска материалдан жасалган тыгындармен жабдыкталуга ти1с (мысалы, силикон каучук немесе политетрафторэтилен). Тыгындар диэтил эфир1 (4.5) колданылып алынуга, 60 ³

к;р СТ ИСО 1736-2009

°С немесе одан артык температурада 15 минуттан кем болмай сакталуга жэне содан соц олар пайдаланган кезде каныгуы уш1н салкын суга салынуы керек.

5.7    Майды (немесе тут1кшелерд1) шайгындауга арналган кутыларды устап туруга арналган таган (5.6 т.).

5.8    Араластырылган epiTKiniTi колдану уттлн кажетп шаю бетелкесл (4.7 т.).

Пластмасса шаю бетелкелер1 колданылмауга ти1с.

5.9    Сыйымдылыгы 125 см³ жэне 250 см³ май жинауга арналган ыдыстар, мысалы, айдау кутылары (туб1 жалпак), 250 см³ конус тэр1зд1 кутылар немесе металл табакшалар.

Егер металл табакшалар пайдаланылатын болса, онда олар туб1 жалпак, диаметр! 80 бастап 100 мм дешн жэне бшктш шамамен 50 мм тот баспайтын болаттан жасалуы керек.

5.10    Кеуеки емес кэрлен немесе кремний карбидшен жасалган, май болмайтын кайнау процес!не арналган косалкы куралдар (косымша, металл табакшалар пайдаланылатын кезде).

5.11    Кдрастырылатын сынак унпн колданылатын, ГОСТ 1770 бойынша 1-дэлдш класыныц сыйымдылыгы 5 см³ жэне 25 см³, 6ip тацбалы елшеу цилиндр!.

5.12    ГОСТ 29169 бойынша сыйымдылыгы 10 см³ елшемделген тамшуырлар, 1-класс.

5.13    Куты, тостагандар немесе табакшаларды устап туруга арналган металл кыскыштар.

5.14    ГОСТ 1770 бойынша сыйымдылыгы 100 см³, б!р тацбалы елшеу кутылары, 1-класс.

5.15    К,олданылатын елшеу к\ рак)ары К,азацстан Республикасыныц мемлекеттт влшем бнрл^ш цамтамасыз ету ттмше Кр СТ 2.21 сэйкес олардыц типтерт бекту немесе оларды Кр СТ 2.30 сэйкес метрологиялъщ аттестаттау нэтижелер1 бойынша eneismyee жэне Тр СТ 2.4 сэйкес тексершуге muic. Сынац жабдыгы Кр СТ 2.75 сэйкес аттестатталуы цажет.

6 Сынамаларды ipiKTey

Сут жэне сут ешмдершщ сынамаларын ipiKTey жэне оларды талдауга дайындау - ГОСТ 3622, ГОСТ 13928, ГОСТ 26809 бойынша. Сынамалар ipiKTeyflin усынылатын эд\с\ [1] карастырылган.

Зертханалык улгшерд! 2 °С бастап 6 °С дей1нп температурада улплерд1 ipiKTey уакытынан бастап процедураны бастау уакытына дешн сактау керек.

5

1

КЦ СТ 1.9 сэйкес цолдану керек.

2

3