КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ УЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

СУ

Курамындагы формальдегидтщ молшерш флуориметрлпс э.пспен

аньщтау

ВОДА

Определение содержания формальдегида флуориметрическим методом

КР СТ 2392-2013

(ISO 5725-6-1994 «влшеу ddicmepi мен нэтижелертщ дэлдт (дурыстыгы жэне дэлдт). 6-ба пм. Дэлдт мэндерт тэжгрибеде цолдану», NEQ)

Ресми басылым

Ka saKCi aii Республикасы Индустрия жэне жара технологиялар министрлплнщ Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ УЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

СУ

Курамындагы формальдегидтщ молшерш флуориметрлпс э.нспен

аньщтау

КР СТ 2392-2013

(ISO 5725-6-1994 «Олшеу ddicmepi мен нэтижелершц дэлдт (Оурыстыгы жэне дэлдт). 6-ба пм. Дэлдт мэндерт тэжгрибеде цолдану», NEQ)

Ресми басылым

Ka saKCi aii Республикасы Индустрия жэне жара технологиялар министрлптнщ Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

KP СТ 2392-2013

дайындау кезшде реактивтерд1 араластыру тэрпбш езгертуге болмайды.

10.3.3    С ал м акты к концентрациясы 100 мг/дм³ формальдегид ертщцЫ

Формальдегид ертндосшщ 5 см³ ГСО курамын сыйымдылыгы 50 см³

елшеуш колбага салады да, 10.3.1-т. бойынша белпге дети тазартылган сумей араластырады. Ер1т1нд1 1 ай бойы туракты болады.

10.3.4    Салмактык концентрациясы 10 мг/дм³ формальдегид ертнд1Ы

100 мг/дм³ салмактык концентрациясы бар 5 см³ формальдегид

ертщцсш 10.3.3-т. бойынша сыйымдылыгы 50 см³ елшепш колбага орналастырады да, 10.3.1-т. бойынша белпге дешн тазартылган сумей араластырады. Ертнд1 1 ай бойы туракты болады.

10.3.5    Салмактык концентрациясы 0,5 мг/дм³ талдауышты градуирлеуге арналган формальдегид epiTiHflici.

10.3.4    бойынша 10 мг/дм³ салмактык концентрациясы бар 5 см³ формальдегид ертндосш ipiKTen алады да, сыйымдылыгы 100 см³ елшепш колбада 10.3.1-т. бойынша белпге дешн тазартылган сумей араластырады. Ертщцш тура колданар алдында дайындайды.

10.4    Ерадуирлеуге арналган ертндшерд1 дайындау

Ерадуирлеуге арналган ертндшерд1 буралатын какпакпен ыдыстарда (виалаларда) дайындайды. Бурандалы какпагы бар ею ыдысты 2 см³ -тан 10.3.2 т. бойынша реагент ертщцсЁ Содан соц 6ipmmi ыдыска 10.3.1 т. бойынша 3,0 см³ тазартылган суды, еюннп ыдыска 0,5 мг/дм³ салмактык концентрациясы бар 3,0 см³ формальдегид ертщцсш куяды (№ 1 жэне сэйкесшше № 2 ер1т1нд1лер1). Ыдыстардыц какпактарын бурайды да, оларды су моншасына орналастырып, 100 °С-де 10 минут кыздырады.

Ер1т1нд1лерд1 суык суы бар стаканга салып салкындатады да, 10.5 т. бойынша анализаторды градуирлейдГ Дайындалган ер1т1нд1лерд1 жарьщта узак уакыт калдыруга болмайды.

1- ЕСКЕРТПЕ Виала болмаган жагдайда, тыгыз кептелген тыгыны бар пробирканы пайдалануга болады. Бул ретте мыналарды назарга алган жен:

а)    Еурамында формальдегид! бар гардуирлеу epiTiHflici мен пробирканы, сонымен катар курамында формальдегидтщ жогары мелшер1 бар жумыс ертщцсш теменп концентрациялы ертндшер мен фон ертндшер1 бар пробиркалардан барынша алыстау етш су моншасына кою кажет;

б)    Барльщ пробиркалар мен тыгындарды градиурлеу ертндшер1 мен сынамаларыньщ эр жаца топтамасын дайындар алдында мшдетп турде кеппру кажет;

в)    Эдютемеде керсейлген салмактык концентрацияньщ аныкталатын мэн1н1н теменп шепне керсеплген талаптар мукият сакталган жагдайда гана кол жетюзшедт

2- ECKEPTEIE 0лшеу дэлд1пн бакылаудьщ оц нэтижелер болган жагдайда, реакцияны журпзудщ баска температуральщ режим1н (мысалы, 45 минут бойы 60 °С кыздыру) пайдалануга руксат еплед1.

10.5    Анализатор ды градуирлеу жэне градуирлеу сипаттамасыныц колайлылыгын тексеру.

Ерадуирлеуд1 10.4-т. бойынша дайындалган №    1 жэне №    2

7

KP СТ 2392-2013

флуорисценция ертндшершщ сигналын елшеу жолымен сынамаларды эр топтамадан талдау кезшде icKe асырады.

Градуирлеу сипаттамасыныц колайлылыгын тексеруд1 анализаторды эр градуирлеуден кешн журпзедт Ол 6ip немесе б1рнеше коспалардаты (2-кесте, № 1-5 коспалар) формальдегидтш салмактык концентрациясын елшеуден турады. Улпш дайындау 10.4 т. бойынша градуирлеу ертндшер1 мен сынама ер1т1нд1лер1н 6ip уакытта дайындау аркылы жург1з1лед1. Ер1т1нд1лерд1 тура колданар алдында дайындайды.

Орнатылтан градуирлеу сипаттамасын ко л дан а отырып, «0лшеу» режим1нде бакылаута арналтан улпдеп формальдегидтш салмактьщ концентрациясын елшейдт Егер ти1ст1 коспадаты формальдегиттщ салмактык концентрациясынан алынтан мэнн1ц накты мэннен ауыткуы формальдегидтш салмактык концентрациясы мэн1н1ц барлык аукымында 15 % аспайтын болса, анализаторды градуирлеу канагаттанарлык деп саналады.

2-кесте - Градуирлеу сипаттамасыныц колайлылыгын тексеруге арналган коспалар

КДспа №	Курауыштар	Келем1, см3	Салмактык концентрация, мг/дм3
1	10.3.4 т. бойынша ертщц	5-тен 100-ге
	Тазартылтан су	дешн	0,5
2	10.3.4 т. бойынша ертщц	2,5-тен 100-ге
	Тазартылтан су	дешн	0,25
3	№ 1 коспа	20-дан 100-ге
	Тазартылтан су	дешн	0,1
4	№ 1 коспа	10-нан 100-ге
	Тазартылтан су	дешн	0,05
5	№ 1 коспа	5-тен 100-ге
	Тазартылтан су	дешн	0,025

11 O iiney ii орындау

Eip уакытта кем1нде ею параллель сынаманы талдайды. Керыартпалыкка непзделген талдауларды орындау кез1нде тек 6ip параллель сынаманы тана талдаута болады.

Айдау курылтысыныц колбасына (Б косымшасы, Б.1 суреЕ) 25 см³ сынаманы енпзед1 де, 2 см³ концентрациялантан куюрт кышкылын косады да, 10 см³ -тан 12 см³ -ка дешнп дистилятты айдайды. Со дан соц айдау курылтысыныц колбасына 10.3.1 т. (10 - 12 см³ колем) бойынша тазартылтан су косады да, 20 - 22 см³ дистиллят алтанша айдау ды жалтастырады. Дистиллятты 10.3.1 т. бойынша тазартылтан сумей сыйымдылыгы 25 см³

ЦР СТ 2392-2013

елшепш кол бага белпге дешн жетюзедт

Бурандалы какпагы бар ыдыска (виала) алынган ертщцш 3 см³-тан ipiктейл/ де, 10.3.2 т. бойынша 2 см³-тан реагент ертщцсш косады. Виалаларды су моншасына салып, 100 °С кез1нде 10 минут бойы анализаторды градуирлеуге арналган ер1т1нд1лермен 6ip уакытта кыздырады. Ертндшерд1 салкындатады да, «0лшеу» режим1нде сынамадагы формальдегидтщ салмактык концентрациясын елшейд1. Дайындалган ер1т1нд1лерд1 жарьщта узак уакыт калдыруга болмайды.

ЕСКЕРТПЕ Сынаманы айдау у^ш>^н 1р1ктелетш колемдi езгертуге, сонымен катар, егер осы жумыс сынамасы тиш ушш езгертшген процедураны колданумен (15 т.) елшеу сапасын бакылаудьщ он нэтижелер1 алынса, формальдегида айдау сатысын алый тастауга болады. Егер сынаманы айдамаса, онда Зсм³ бастапкы сынаманы уйкелген тыгыны бар пробиркага ipiicren алады да, осы тармакта карастырылган барльщ операцияларды журпзедт

12 Элшеу нэтижелерш ёцдеу

Сынама курамындагы формальдегидан салмактык; концентрациясын елшеу нэтижес1 ретшде 11 -тарауда сипатталган елшеу нэтижелер1 бойынша орындалган 6ip реттж елшеу нэтижелер1 немесе темендеп шарт орындалатын параллель аньщтаулардыц п = 2 нэтижелершщ орташа арифметикалык мэш алынады:

X_max-X_min< 0,01 ■ X ■ г,    (1)

мунда, Х_тах - параллель аныктаудыц ец улкен нэтижес1, мг/дм³;

X_min - параллель аныктаудыц ец юнп нэтижес1, мг/дм³;

X - параллель аныктау нэтижелер1н1ц орташа арифметикалыгы, мг/дм³; г - кайталангыштык шепшц мэш (3-кесте), %.

(1) шарттар орындалмаган жагдайда, параллель аныктау колайлылыгын тексеру жэне ГОСТ ИСО 5725-6-2003 (7-бел1м) сэйкес соцгы нэтижеш белг1леу эд1стер1 колданылуы мумкш.

3-кесте -Р = 0.95 сен1мд1л1к ыктималдыгы уш1н кайталангыштык; шег1н1ц

мэш

Олшем аукымы, мг/дм3	К,айталангыштык шеп (ею параллель аныктаулар арасындагы руксат етшетш айырмашылыктардыц салыстырмалы мэш), г, %
Ауыз су
0,02-ден 0,5-ке дешнд1 косканга дешн	22
Табиги жэне агынды сулар
0,02-ден 0,5-т1 косы алганга дешн	31

KP СТ 2392-2013

13    Элшеу нэтижелерш рэамдеу

Кдпданылуы карастырылатын кужаттардагы елшеу нэтижелер1 мына турде усынылуы мумюн:

X±U(X), мг/дм³,

мунда X - ею параллель аныктау нэтижелершщ орташа арифметикалык мэш, мг/дм³;

U (X) - елшеу дэлдш керсетюнпнщ мэш (ею параллель аньщтаудыц орташа арифметикальщ мэш уппн 2 камту коэффицентлмен кецейтллген елшеу белпЫздт), мг/дм³:

и(х) = 0,01• и_салыст. (X) • х    (2)

Uсалыст. (X) мэндер1 1 -кестеде келЕршген.

2.Х± U(X), мг/дм³,

мунда X - 6ip елшем нэтижесл, мг/дм³;

U (X) - елшеу дэлдт керсетюнпнщ мэш (6ip елшем нэтижесл унпн 2 камту коэффицентлмен кецейтллген елшеу белпЫздт), мг/дм³:

U{X) = 0,0lU_cajlblcm.{X)X    (3)

Uсалыст. (X) мэндер11 -кестеде келпршген.

Зертхана беретл н кужаттарда елшеу нэтижелерш мына турде усынуга руксат етшедк X =ь U_n, мг/дм³

мунда, X эдштемеде жазылганга дэл сэйкестл кте алынган елшеу нэтижелер1 (6ip ретпк нэтиже немесе параллель аньщтаудыц орташа (орташа арифметикальщ немесе медиана) нэтижелерр), мг/дм³;

U„ - 6ip ретак нэтиже немесе параллель аньщтаудыц орташа арифметикалыгы унпн зертханаларда эдштемеш icKe асыру кезшде белгшенген жэне елшеу нэтижелер1 турактылыгын бакылаумен камтамасыз етллетлн елшеу дэлдт керсетюнпнщ мэш (2 камту коэффицентл бар кецейтшген елшеу белпЫздт), мг/дм³.

ЕСКЕРТПЕ Зертхана беретш кужаттардагы елшеу нэтижелер1 н усыну кезшде елшеу нэтижесш есептеу унйн колданылган параллель аньщтау нэтижелершщ санын, сонымен катар елшеу нэтижелерш (орташа арифметикальщ мэнд1 немесе медиананы) аньщтау тэсшш керсетедт

14    Жацгыртушылык; жагдайларында алынатын нэтижелердщ уйлеЫмдгшш тексеру

Ею зертханада алынган б1рдей елшеу нэтижелер1 арасындагы айырмашылык жацгыртушылык шегшен аспауга тшс:

. . ^ХУ , зерт. -Х₂, зерт. — 0, 01X_opm.R    (4)

мунда, Хд _зерш - 6ipiHini зертханада алынган елшеу нэтижесл, мг/дм³;

Х_{2> З}ерт. ~ ек1нш1 зертханада алынган елшеу нэтижесл, мг/дм³;

Х_орт. - ею зертханада елшеу нэтижелершщ орташа арифметикальщ мэш,

KP СТ 2392-2013

мг/дм³;

R - жацгыртушылык шепнш мэш (4-кесте), %.

Егер ею зертхананыц эркайсысында параллель аныктаудын ею нэтижесл алынса, зертханаларда алынган орташа арифметикалык мэндердщ арасындагы айырмашылык CD0,95 сыни айырмашылыктан (4-кесте) аспауга тшс:

X 1_г зерт. X 2, зерт —0,01 X _орт CD095    (5)

мунда, X_L зерт. ~ 6ipiHnii зертханада алынган елшеу нэтижесл, мг/дм³;

X ₂, зерт. ~ еюннп зертханада алынган елшеу нэтижесл, мг/дм³;

X _орш - ею зертханадагы елшеу нэтижесл Hi н орташа арифметикалык; мэш, мг/дм³.

4-кесте - Жацгыртушылык; iiicKicpi мен Р = 0,95 сешмдШк ыцтималдыгына арналган сыни турлшпс мэндер1

Олшеу аукымы, мг/дм3	Жацгыртушылык шеп (турл1 зертханаларда алынган ею б1рдей нэтижелер арасындагы руксат етшетш айырмашылыктыц салыстырмалы мэн1), R, %	Сыни турлшк (турл1 зертханаларда алынган ею орташа арифметикалык елшеу нэтижелер1 арасындагы руксат етшетш айырмашылыктыц салыстырмалы мэш), CD0 PJ, %
Ауыз су
0,02-ден 0,5-ке дешнп коса	35		31
Табиги жэне агын су
0,02-ден 0,5-ке дешнпш коса	48		43
ECKEPTELE РМЕ 76 усыныстарындагы сыни турлшктщ ект талдау нэтижес1 ушли жацгыртушылык шегт деп аталады жэне ол унпн R белпс1 колданылады.

(4) жэне (5) шарттары орындалмаган жагдайда, ею елшеу нэтижесл де кол ай л ы жэне соцгысы ретл и де олардыц жалпы орташа мэш колданылуы мумюн. Жацгыртушылык шепн арттыру кез1нде ГОСТ ИСО 5725-6 (5-тарау) сэйкес елшеу нэтижелер1н1ц колайлылыгын багалау эд1стер1н колдануга болады.

ЕСКЕРТПЕ Зертханааральщ салыстыруларды журпзу кез1нде сынамаларды сактау жэне тасымалдау шарттары, сондай-ак; оларды сактау мерз1м1 (10.1 т.) катац сакталуга тшс. Осы ережешц сакталмауы салыстырудьщ Tepic нэтижелер1шц ce6e6i болуы мумктн.

11

кр СТ 2392-2013

15 Зертханаларда эдктемеш icice асыру кезшде ёлшеу нэтижелершщ сапасын бакылау

Зертханаларда эдштемеш юке асыру кезшде елшеу нэтижелершщ сапасын бакылау мыналарды карастырады:

-    елшеу процедураларын жедел бакылау;

-    кайтал анты шты к, дэлдш пен дуры стык керсетюштершщ орташа квадраттык ауытку турактылытын бакылау непзшде елшеу нэтижелершщ турактылытын бакылау.

0лшем журпзуд1 процедураларын жедел бакылауды бакылау норматив!мен К_д жеке алынтан бакылау процедураларыныц нэтижесш салыстыру жолымен журпзедт Бакылаута арналтан улгалер табити, атынды жэне ауыз судыц жумыс сынамасы болып табылады. Бакылау унпн ipiKTeareH сынама келем1 эдштеме бойынша талдау журпзу унпн кажеттл ею еселенген келемге сэйкес келуге тшс. Бакылау процедурасыныц нэтижеслн К_к мына формула бойынша есептейдк

К_к=Х'-Х-С_д    (6)

мунда, X - жумыс сынамасындаты формальдегид салмакты концентрациясыныц бакылау елшеушщ нэтижесл (12 т.), мг/дм³;

X' - белгш коспасы бар (12 т.) сынама курамындагы формальдегидтщ салыстырмалы концентрациясыныц бакылау елшем1н1ц нэтижесц мг/дм³;

Cq - формальдегид коспасыныц шамасы, мг/дм³.

Косу шамасы бастапкы сынама курамындагы формальдегид мелшер1 50-ден 150 % -та дешн курауга тшс. К°^спа келем1 сынама келемшен 5 % аспаута ти1с. Егер бастапкы сынамадаты формальдегид мелшер1 елшеу аукымыынц теменг1 шег1нен кем болса, коспа шамасы елшеу аукымыныц теменп шегшен 2-3 есе асута тшс.

Коспа шамасын (Сд, мг/дм³) мына формула бойынша есептейдк

V ’    (?)

мунда, С₀ - коспаны енпзуге арналтан стандартты улг1дег1 (аттестатталтан коспа) формальдегидтщ салмакты концентрациясы, мг/дм³;

V₀ - коспа рен1де енг1з1лген стандартты улп (аттестатталтан коспа) келем1, см³;

V- сынама келемц см³.

Бакылау нормативш К_д мына формула бойынша есептейдк

к_д=р1_х+иу

мунда, U_JL х жэне U_JL у - жумыс сынамасында жэне тшст1 коспасы бар сынамада формальдегидтщ салмактык концентрациясына сэйкес келет1н эд1стемен1 icKe асыру кезшде зертханада белгшенген елшеу нэтижеЫ

KP СТ 2392-2013

дэлдшнщ керсетьаштер1 (2 камту коэффицент! бар кецейтшген белпс1зд1к), мг/дм³.

Егер зертханада кецейтшген салыстырмалы бел пслздж мэндер1

белгшенсе (U„,_х жэне и_л,х'), онда U_л,_х жэне и_л,_х^! мына формула бойынша есептейдг

и_лХ =0fi\-U_л,х-X ;и_л,х> = 0,01-С/_л,^ -х    (9)

Бакылау процедурасыныц сапасын мына шарттар орындалган жагдайда канагаттанарлык деп таниды:

К_к<К_д    (10)

Егер (10) орындалмаса, бакылау процедурасын кайталайды. Осы шарт кай та орындалмаган жагдайда, Tepic нэтижелерге экелш соктыратын себептер аньщталып, оларды жою бойынша шаралар колданылады.

Олшеу процедурасын орындаушыныц бакылау кезецдшш, сондай-ак елшеу нэтижелершщ турактылыгын бакылаудыц жузеге асырылатын процедуралары Зертхананыц сапасы жен1ндег1 нускауда регламенттелед1.

ЕСКЕРТПЕ Зертханада эд1стемеш енпзу кезшде елшеу дэлдшнщ руксат етшетш керсетшштерш темендеп формула непзшде белгшейдг

U_n = 0,84 • U (X) немесе U_n = 0,84 • U (X) орындалатын параллель аньщтаулар санына байланысты (U (X) жэне U (X) мэндерш сэйкесшше (2) жэне (3) формулалар бойынша есептейдф, кешн елшеу нэтижелер1 турактылыгын бакылау процесшде акпараттьщ жиналу шамасын нактылайды.

13

KP СТ 2392-2013

А косымшасы

(ацпараттыц)

Элшеу белпспдпшш бюджет!

0лшеу белпслздтнщ бюджет! А.1 жэне А.2 кестелерде келыршген.

А.1 кестеа - Элшеу 6e. n ici i iii iiiiu бюджет! (ауыз су)

Белпюздж K03i	Типы багалау	Стандартты салыстырмалы белпслздж, %
Крепа шамасыныц ырек мэш и.\, %	В	1,5
К,осу эд1с!мен жылжу шамасын белтшеу и2, %	А	4,8
Кдйталанты шты к жатдайларында елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуы * г/г, %	А	8,0
Арал ы к дэлдж жатдайларында елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуы ** и ко е\ %	А	11,5
Жиынтык стандартты салыстырмалы белпслздщ, ис, %		12,5
Eip елшем нэтижесшщ кенейттген салыстырмалы белпаздш Uсалыст. (Х)(к = 2 камту коэффицены), %		25
Ею параллель аныктаудын орташа арифметикальщ нэтижесшщ кенейтщген салыстырмалы белг!стзд1 ri Uсалыст. (X) (к = 2 камту коэффицены), %		22
1- ЕСКЕРТПЕ (*) Аральщ дэлд1 к шарттарында алынтан елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуын есептеу кезшде есепке алынды 2- ECKEPTELE (**) «Оператор» жэне «жабдьщ» факторлары

14

KP СТ 2392-2013 А.2 KecTeci - Элшеу белпспдпшщ бюджет!

(табиги жэне агынды су)

БелпЫздок кез1	Типы баталау	Стандартты салыстырмалы белыcraiк, %
Крепа шамасыныц т1рек мэш иь%	В	1,5
К,осу эдшмен жылжу шамасын белгшеу и2,%	А	7,5
К,айталанты штык жатдайларында елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуы* иг, %	А	11,0
Аралык дэлдш жатдайларында елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуы** и1(0 /•■), %	А	15,0
Жиынтьщ стандартты салыстырмалы белы степ к, ис, %		17
Eip елшем нэтижесшщ кенейтшген салыстырмалы белпаздш UcwlblCm. (X) (к = 2 камту коэффицены), %		34
Ею параллель аныктау орташа арифметикалык нэтижесшщ кенейтшген салыстырмалы белпслздт исалыст. (X) (к = 2 камту коэффицены), %		30
1- ЕСКЕРТПЕ (*) Аральщ дэлд1 к шарттарында алынган елшеу нэтижелершщ стандартты ауыткуын есептеу кезшде есепке алынды 2- ECKEPTEIE (**) «Оператор» жэне «жабдьщ» факторлары

15

Алгысез

1    Техникальщ ретету жэне метрология комитетшщ «Казахстан метрология институты» республикалык мемлекетпк кэсшорны, «Люмэкс-маркетинг» ЖШБ (Санкт-Петербург кал асы, Ресей) Э31РЛЕП ЕНГ13Д1

2    Казахстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрлт Техникалык реттеу жэне метрология комитет! Тератасыныц 2013 жылты 22 карашадаты № 538-од буйрытымен БЕК1Т1Л1П КО Л ДА Н Ы С К А ЕНГ131ЛД1

3    Осы стандарт 1 Сог. 1:2001 техникальщ тузету1мен коса, ISO 5725-6-1994 «Олшеу эд1стер1 мен нэтижелершщ дэлдш (дурыстыты жэне дэлдш). 6-бел1м. Дэлд1к мэндер1н тэж1рибеде колдану» нелзшде эз1рленд1.

Сэйкестк децгеш - балама емес (NEQ).

4    Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ КЕЗЕЦД1Л1Г1

5    АЛЕАШ РЕТ ЕНГ131ЛД1

Осы стандартна епг'тлетш взгерттер туралы ацпарат «Стандарттау .лсоптОем нормативтж цужаттар» сштемесшде, ал взгерттер мэтш - ай сайын басып шызарылатын «¥лттъщ стандарттар» ацпараттъщ сштемесше жарияланады. Осы стандарт цайта царалзан немесе ауыстырылзан (жойылган) жагдайда, muicmi ацпарат ай сайын басып шызарылатын «¥лттыц стандарттар» ацпараттъщ сштеместде жарияланатын болады.

Осы стандарт Казахстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрлшнщ Техникальщ реттеу жэне метрология комитетшщ руксатынсыз ресми басылым ретшде тольщтай жэне белшектелш басылып шытарыла, кебейтше жэне таратыла алмайды.

II

KP СТ 2392-2013

Б косымшасы

(ацпараттыц)

Формальдегида айдауга арналган к;урылгы сызбасы

Б.1 cypeTi - Формальдегида айдауга арналган курылгы сызбасы

1 - электр плитка, 2 - Ty6i тепе колба, 3 - сабы, 4 - тытын,

5 - тоназыткыш, 6 - аллонж, 7 - кабылдатыш

16

КР СТ 2392-2013

Мазмуны

1    Кдлданылу саласы    1

2    НормалиBTi к сшлемелер    1

3    Терминдер мен аныктамалар    3

4    0д1слщ мэш    3

5    0лшеу куралдары, косы мша курыллылар, реакливлер мен материалдар 3

5.1    0лшеу куралдары    3

5.2    Реакливлер    4

5.3    К,осымша курыллылар    4

6    0лшеу дэлдтнщ керселюшлер1    5

7    КаушЫздж лалаплары    5

8    Опералор бшклшлше койылалын лалап    5

9    0лшеуд1 орындау шарллары    6

10    0лшеуд1 орындаула дайындык    6

11    0лшеуд1 орындау    8

12    0лшеу нэлижелерш ецдеу    9

13    0лшеу нэлижелерш рэЫмдер1    10

14    Жанлырлушылык    жал дай л ар ын да    алынлан нэлижелерд1н, 10

уйлес1мд1л1л1н лексеру

15    Зерлханаларда эд1слемеш icKe асыру кез1нде елшеу нэлижелер1шц 12 сапасын бакылау

А косымшасы (акпараллык) 0лшеу белл1с1зд1л1н1ц бюджел1    14

Б косымшасы (акпараллык) Формальделидл1 айдаула арналлан курыллы 16 сызбасы

В косымшасы (акпараллык) 0лшеуд1 орындаула арналлан химиялык    17

ыдыслы дайындау

III

ЦР СТ 2392-2013

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ УЛТТЫК СТАНДАРТТЫ

СУ

Ку|)амында1ы формальдегидтщ мёлшерш флуориметрлж о.цспен

_аньщтау_

Енпзшген куш 2014-07-01

1    Колла пылу саласы

Осы стандарт ауыз су, сондай-ак табити жэне атын су сынамалары курамындаты формальдегид концентрациясыныц мелшерш флуориметрлж э дюпен аньщтау эдюш белгшейдт

Салмактык концентрацияныц елшенетш мэндершщ аукымы сынаманы араластырусыз 0,02 мг/дм³ -тан 0,5 мг/дм³ -ка дешн курайды. Егер сынама курамындаты формальдегидтщ салмактык концентрациясы 0,5 мг/дм³ -тан асатын болса, сынаманы жотарыда керсетшген тазартылтан судыц салмактык концентрациясы мэнше дешн араластырута болады, 6ipaK 100 еседен аспаута тшс.

5 мг/дм³ дешн кем1р, 10 мг/дм³ дешн фосфад, мыс, 2 мг/дм³ дешн сульфид, фенол, 100 мг/дм³ дешн несепнэр, сштш, сштш-жер элементтер, магний, аммоний, мунай ешмдерц алюминий, мырыш, кортасын, кадмий, сульфат, хлориды н болуына руксат ет1лед1. Сонымен катар ацетальдегид, баска алифат альдегидтер1шц 150-есел1к мелшер1шц болуына руксат етшедт Керсетшген шамаларды арттыру кез1нде баска талдау эд1с1н колдану кажет.

2    Нормативтж сштемелер

Осы стандартты колдану уш1н мынадай сштемелж нормативтш кужаттар кажет:

Казакстан Республикасы Ук1меын1ц 2009 жылты 16 кацтардаты № 14 каулысымен бек1ылген «Орт каутспдтне койылатын жалпы талаптар» техникалык регламент!.

Казакстан Республикасы Ук1мет!н1ц 2009 жылты 16 кацтардаты № 16 каулысымен бектлген «Объектшерд! кортаута арналтан орт техникасы Kayinci3aiпне койылатын талаптар» техникалык регламент!.

Казакстан Республикасы Уюмеышц 2008 жылты 29 тамыздаты № 796 каулысымен бектлген «Еимараттарды, уй-жайларды жэне имараттарды автоматты орт сенд!ру жэне автоматты орт сенд!ру дабылы, орт кезшде адамдарта хабарлау жэне шытаруды баскару жуйелер!мен жабдыктау жен!ндег! талаптар» техникалык регламент!.

Ресми басылым

KP СТ 2392-2013

К,Р СТ 2.1-2009 Казахстан Республикасыныц мемлекеттж олтттем б1рлжт1 камтамасыз ету жуйесл. Терминдер мен аныктамалар.

К.Р СТ 2.18-2009 Казахстан Республикасынын, мемлекетт1к елтттем б1рлжт! камтамасыз ету жуйест 0лшемдерд1 журпзу эдштемелерГ Эз1рлеу, метрологиялык аттестаттау, т1ркеу жэне колдану тэрЕбГ

КР СТ 1174-2003 Объектшерд1 кортаута арналтан ерт техникасы. Непзп турлер1, орналастыру жэне кызмет керсету.

КР СТ ГОСТ Р 51232 - 2003 Ауыз су. Сапаны бакылау уйымдары мен эдштерше койылатын жалпы талаптар.

КР СТ ГОСТ Р 51592-2003 Су. Сынамаларды ipiKTeyre койылатын жалпы талаптар.

КР СТ ГОСТ Р 51593-2003 Ауыз су. Сынамаларды ipiKTey.

ГОСТ 12.01.004-91 Ецбек каушшздт стандарттарыныц жуйест Орт каушЫздт. Жалпы талаптар.

ГОСТ 12.1.007-76 Ецбек каушс1здпт стандарттарыныц жуйест Зиянды заттар. Ж1ктел1м жэне жалпы каушслздж талаптары.

ЕОСТ 12.01.019-79 Ецбек каушЫздт стандарттарыныц жуйес1. Электр каушЫздт. Крртау турлер1не койылатын жалпы талаптар жэне номенклатура.

ЕОСТ 17.1.5.05-85 Табитатты кортау. Еидросфера. Бетю жэне тещз суы, музы жэне атмосферальщ жауын-шашын сынамаларын ipiKTeyre койылатын жалпы талаптар.

ЕОСТ 25336-82 Зертханальщ шыны ыдыс пен жабдьщ. THnTepi, Heri3ri параметрлер мен елшемдер.

ЕОСТ 3117-78 Реактивтер. Cipxe кышкылыныц аммонит. Техникальщ шарттар.

ЕОСТ 3118-77 Реактивтер. Туз кынщылы. Техникальщ шарттар.

ЕОСТ 4204-77 Реактивтер. К у юрт кынщылы. Техникальщ шарттар.

ЕОСТ ИСО 5725-6-2003 Олшеу эдштер1 мен нэтижелершщ дэлдт (дурыстыты жэне дэлдт). 6-бел1м. Дэлдж мэндерш тэж)рибеде колдану.

ЕОСТ 6709-72 тазартылтан су. Техникальщ шарттар.

РМЕ 76-2004 Мемлекеттж олтттемд!^- камтамасыз ету жуйеЫ. Сандык химияльщ талдау нэтижелер) сапасыныц imm бакылауы.

ЕСКЕРТПЕ Осы стандартты пайдалану кезшде жыл сайын шыгарылатын агымдагы жылдагы жагдайга «Стандарттау бойынша нормативтж к¥^жаттаР» жэне агымдагы жылы жарияланган, ай сайын шыгарылатын акпараттьщ керсетюштерге сэйкес келетш акпараттьщ керсетюш бойынша сштемелш стандарттардыц жэне классификаторлардыц эрекеттерш тексерген дурыс болады. Егер сштеме к¥^жаты ауыстырылган (озгертшген) болса, онда осы стандартты пайдалану кезшде ауыстырылган (озгертшген) к¥^жатты басшыльщка алу керек. Егер сштеме к¥^жагы ауыстырусыз кунин жойган болса, онда оган сштеме бершген ереже осы сштемеге эсер етпейтш белште пайдаланылады.

2

KP СТ 2392-2013

3    Терминдер мен аньщтамалар

Осы стандартта КР СТ 2.1, КР СТ 2.18, ГОСТ ИСО 5725-6 бойынша терминдер колданылады.

4    Элшеу долдпшщ ico pcei iciin i epi

4.1 Олшеу дэлдт керсетюнпнщ мэндер1 - 2-камту коэффицент) кез1ндег1 осы эдштеме бойынша салыстырмалы кецейтшген олшеу белпшздт - 1-кестеде келт1р1лген.

Од1стеме дэлдт керсетюштершщ мэндерш мына жатдайларда колданады:

-    зертхана берет1н олшеу нэтижелерш рэсшдеу;

-    зертханада сынак журпзу сапасын баталау;

-накты зертханада олшеу нэтижелерш пайдалану мумюндшн баталау.

1-кесте - Элшеу дол.пп кёрсеткннтершщ MOii iepi

Олшеу аукымы, мг/дм3 Eip рет елшеу нэтижек уттл н к 2 камту коэффиценп кезшдеп кецейтшген салыстырмалы белпкздок, исалыст/Х), % Ею параллель аныктамалардыц орташа арифметикалык нэтижек уш1н к 2 камту коэффицены кез1ндег1 кецейтшген салыстырмалы белпкздш, исалыст.( х), % Ауыз су 0,02-ден 0,5-т1 коса алганга дей1нг1 25 22 Табиги жэне агын сулары 0,02-ден 0,5-т1 коса алганга дешн 34 30 1- ЕСКЕРТПЕ исалыст.(Х) жэне исалыст.(X) мэндер елшеу кдтелшнщ сипаттамаларына сэйкес келед1 (Р = 0,95 сешмдшк мумкшдш уш>н салыстырмалы елшеу кдтелшнщ сешмд1 Lueicrepi жэне параллель косулардын TuicTi саны). 2- ECKEPTEIE исалыст.(Х) жэне исалыст.(Х) ушш метрологияльщ аттестаттау туралы куэл1 KTi н косымшасында сэйкесшше U] жэне U2 белплер1 колданылтан

5 Элшеу куралдары, косымша курылгылар, реактивтер мен материалдар

5.1 Элшеу куралдары

Курам ындаты формальдегидтщ салмактык концентрациясын олшеу кез1нде мынадай олшеу куралдарын колданады:

ЦР СТ 2392-2013

-    0,1 мг болт жэне 210 г ец улкен елшеу шеп бар арнайы дэлдж класыныц зертханальщ таразысы;

-    2-2-5 см³ жэне 2-2-10 см³ 6ip белые! бар тамшуырлар;

-    сыйымдылыгы 1-2-5 см³ 2-nii дэлдтк класты градуирленген тамшуырлар;

-    2-100-2 см³, 2-500-2 см³, 2-50-2 см³ елшепш колбалар;

-    1 мг/см³ салмактык концентрациялары бар формальдегид ертндшшщ мемлекетак стандартты улпс!, Р = 0,95 ыктималдык уннн ± 1 % салыстырмалы кателж;

-    елшеу куралдары белг1ленген мерз1мде салыстырып тексер1луге ти1с.

¥ксас немесе б1ршама жотары метрологиялык сипаттамалары бар елшеу куралдары мен стандартты улгшерд! пайдаланута болады.

5.2 Реактивтер

Курамындаты формальдегидтщ салмактык; концентрациясын елшеу кез1нде мынадай реактивтер колданылады:

Тазартылтан су

Cipxe кышкылды аммоний, х.т 1,3-Циклогексадион, Туз кышкылы, х.т. Куюрт кышкылы, х.т.

¥ксас немесе баска нормативык-техникальщ кужаттама бойынша эз1рленген б1ршама жотары бшктшкт1, соныц 1ш1нде импорттык реактивтерд1 колданута болады.

5.3 К^осымша курылгылар

Курамындаты формальдегидт1ц салмактык концентрациясын елшеу кезшде мынадай косымша куралдар, материалдар мен ер1т1нд1лер колданылады:

±5°С дешнп дэлджы 50 °С-ден 100 °С-ге дешн аукымдаты температураныц усталуын камтамасыз етеп курылты, мысалы температураны реттепнп бар су моншас немесе термореактор

Кез келген маркалы турмыстык тоцазыткыш

Турмыстык электр плитка

Бурандалы какпагы бар кызута тез1мд1 шыны виалалар (сырткы диаметр! 15 мм, сыйымдылыгы 10 см³), сыйымдылыгы 5 немесе 10 см3 тепстелген тыгындары бар шыны тупк    ГОСТ25336

Сыйымдылыгы 250 см конус тэр1зд! колбалар Зертханальщ куйтыштар

4

KP СТ 2392-2013

«Кек бау» кулЫзденд1ршген сузгшер

Сынаманы айдауга арналган шыны аппарат

(Б косымшасы, Б.1 cyperi)

Сынамаларды ipiKTey жэне сактаута арналган сыйымдылыгы 100 см³-тан 500 см’-ка дешнп бурандалы какпагы бар кою кара шыны дан жасалган улкен шелмектер.

ЕСКЕРТПЕ Шыны ыдысты дайындау ережеа В косымшасында келпршген.

6    Элшеу oiici

0лшеу эд1ст аммоний ондары болган жагдайда формальдегид^ н 1,3-циклогександионмен езара эрекеттесу! кез1нде люминесценциялайтын косылудыц пайда болу реакциясын жург1зуге непзделген. Формальдегидт1 сынаманыц араластыратын курауыштарын белу унпн оны айдайды.

7    Kavinci s iik’ талаптары

Курамындагы формальдегидтщ салмактьщ концентрациясын елшеу кезшде ГОСТ 12.1.007 бойынша химиялык реактивтермен жумыс кезшдеп каушслздж техника талаптары, ГОСТ 12.01.019 бойынша электр курылгыларымен жумыс icTey кезшдеп электр кау1пс1зд1г1н1н, талаптары сакталуга тшс.

Уй-жайлар «Орт кау1пслзд1пне койылатын жалпы талаптар» техникалык регламент! мен ГОСТ 12.1.004 бойынша талаптарга сэйкес келуге тшс. Сонымен катар, «Гимараттарды, уй-жайларды жэне имараттарды автоматты орт сенд!ру жэне автоматты орт сенд!ру дабылы, орт кез!нде адамдарга хабарлау жэне шыгаруды баскару жуйелер!мен жабдыктау женшдеп талаптар» техникалык регламент!не сэйкес орт автоматикасы жуйелер!мен жабдьщталуга Tnic.

0рт сенд!ру куралдары «Объект!лерд! коргауга арналган орт техникасыныц кау1пслзд1пне койылатын талаптар» техникалык регламентше жэне К.Р СТ 1174-ке сэйкес орналастырылуга жэне кызмет керсетшуге тшс.

8    Оператор бшжтШгше койылатын талаптар

0лшеу жэне олардыц нэтижелер!н ецдеуге жогары жэне орташа арнайы химиялык 61л1м! немесе химиялык зертханада жумыс тэж!рибес! бар, тшсы нускаулыктан еткен, уйрену процес!нде эд1ст! игерген жэне елшеу нэтижелер! сапасын бакылау процедураларын орындау кез!нде оц нэтижелер керсеткен мамандарды ж1беруге руксат ет!лед!.