СТ РК ИСО 5163-2008
Нефтепродукты. Определение детонационной стойкости автомобильного и авиационного топлива. Моторный метод

Мунай ешмдер1 АВТОМОБИЛЬ ЖЭНЕ ЭУЕ ЖАНАРМАЙЫНЬЩ ТУТАНУГА Т031МД1Л1Г1Н АНЬЩТАУ МОТОРЛЬЩ ЭД1С

Нефтепродукты ОПРЕДЕЛЕНИЕ ДЕТОНАЦИОННОЙ СТОЙКОСТИ АВТОМОБИЛЬНОГО И АВИАЦИОННОГО ТОПЛИВА МОТОРНЫЙ МЕТОД

ЦР СТ ИСО 5163-2008

(ISO 5163 Petroleum products - Determination of knock characteristics of motor and aviation fuels (IDT)

Ресми басылым

Ка шкстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлптнщ Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Мунай ешмдер1

АВТОМОБИЛЬ ЖЭНЕ ЭУЕ ЖАНАРМАЙЫНЬЩ ТУТАНУЕА Т031МД1Л1Г1Н АНЬЩТАУ

МОТОРЛЬЩ ЭД1С

КР СТ ИСО 5163-2008

(ISO 5163 Petroleum products - Determination of knock characteristics of motor and aviation fuels (IDT)

Ресми басылым

Ка шкстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлптнщ Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

кесшген уштьщтыц айдалуы 0,5 мл-ден аспайтын елшемдер мен курылымдарга не болуы тшс. Мелшерлеу1ш жуйенщ айдау шамасы 400 мл/мин-тан жогары болмауы тшс.

6.4    Т етраэтилкоргасынд ы мелшерлеу жабдыгы (TEL), ол калибрленген елшеу1рден, тамшуырдан немесе сыйымдылыгы 4,0 мл-ден аспайтын суйыктык ж1беретш баска да курылтыдан жэне 400 мл изооктан топтамасына суйытылтан TEL мелшерше сындарлы бакылантыш шактамадан турады. Белштеу ISO 4787 сэйкес тексершу кажет.

Ескертпе ASTM D 2700-0la, XI косымшасы (Эгалондьщ жанармайды араластырудыц эдютемелер1 мен курылгылары) осы стандартты колдануга байланысты акпаратты келпредь

6.5    Техникалык кызмет керсету мен жендеуге арналган арнайы курал, ол козталткыш пен сынау жабдьщтарыныц ьщтайлы жэне тшмд1 кызмет керсету1 мен оларды жендеу yuiiH арналган арнайы жабдьщ пен елшеу куралдарынан турады.

Ескертпе: Бул жабдьщтар мен куралдардыц номенклатурасы мен сипаттамасын козталткышты жабдьщтарды дайындаушылар мен осы стандартка сэйкес инженерхпк жэне пайдалану кемек беретш кэсшорындардан алута болады.

Олшеу цуралдары мен сынау жабдыцтары салыстырып тексершген жэне аттестатталган, елшеу б1рлтн цамтамасыз етудщ мемлекеттж жуйесшц т 'пннм 'те епгтлгеп жэне К,азацстан Республикасы аумагында цолдану ушш руцсат етыген болуы керек. Отмге сынауды откпгеп кезде басца елшеу цуралдары мен сынау жабдыцтамасын цолдануга, егер олардыц метрологиялыц жэне техникалыц сипаттамалары бершген стандартней царастырылгандарга цараганда томен болмаса, цолдануга руцсат етшген.

7    Сынамаларды ipiicrey жэне оларды сынауга дайындау

7.1    Улплерд1 ISO 3170, ISO 3171 сэйкес ipiKTeftfli.

7.2    Улплерд1 контейнерде 2 °С-ден 10 °С температурага дешн салкындатады.

7.3    Жарьщтыц улплерге эсершщ    аз болуын олардыц    козгалткыш

карбюраторыныц жузбел1 камераларына куйылу алдындагы жанармайдыц сипатын бузатын жарыкка ce3i мталдыгымен байланыстырады.

8    Е^озгалткыштар мен куралдардыц непзп келт1рулер1 жэне пайдаланудыц стандартты шарттары

8.1    Жабдык жэне козталтцыш куралдарын курастыру.

Октандьщ санды аньщтау yuiiH, козгалткышты MON-ды сынау нэтижелерше елшеу1ш эсер eTyi мумклн газдар мен булар ьщпалын типзбейпн орынга орналастыру кажет (1-бел1мд1 к)-

Жабдьщтар мен куралдарды курастыру козгалткышты сэйкес непзге куру мен барльщ коммуналды кыз меттер д1 косуды талап етедт Инженерл1к жэне техникальщ кемек бершген кызметп жузеге асыру ушш талап етшедц колданушы барльщ жергшклл жэне улттьщ зац шыгарушы уклмдер мен курастыруга койылатын талаптарды кадагалау женшде жауапкершшк танытуы Tuic. Сынау козгалткышыныц дурью жумыс жасауы козгалткыш курамб1рл1ктершщ катарын жинау мен оныц айнымалы шамаларыныц катарын бершген талаптарга сэйкес реттеуд1 талап етед1. Бул келшрулердщ кейб1реулер1 белшектердщ НК-да белгшенедц баскалары козгалткышты жинау кезшде немесе капиталды жендеуден кешн аньщталады, yiiiiHiiimepi - сынау журпзшу кезшде оператормен кадагалануы немесе орнатылуы Tuic козгалткыш жумысына талаптар кажет етшедт

8.2    Козгалткыш жылдамдыгы

Номиналды сипаттамаларды аньщтау кезшде, 9 айн/мин максималды ауыткумен 6ipre козгалткыш жану режимшде жумыс жасаганда козгалткыш жылдамдыгы 900 ± 9

6

к;р СТ ИСО 5163-2008

айн/мин курауы тшс.

Жану кезшдеп козгалткыш жылдамдыгы жумыстын моторлы режим! кезшдеп жанбай тур га н козгалткыш жылдамдыгынан 3 айн/мин-тан жогары аспауы Tuic.

8.3    Клапандык таратудыц фазаларын куру

Терт тактш циклды козгалткыш жанудьщ apoip циклше шщп бшктщ екз айналымын колданады. Екз сындарлы жагдай ретшде жогаргы eni нуктеге (t.d.c.) жакын белпленетшдер аталады, ягни жзберпш клапанньщ ашылуы мен шыгаргыш клапанньщ жабылуы. Ж1берпш клапанньщ ашылуы (10,0 ± 2,5) ° кез1нде t.d.c. кешн, 34 °-та жабылумен, теменп ел1 нуктеге (a.b.d.c.) жетуден кешн шнд1 бшк пен сермердщ 6ip айналымы кез1нде болуы Tuic. Шыгаргыш клапанньщ ашылуы 40°-та теменп ел1 нуктеге (b.b.d.c.) жетуге дешн шщц 6iniк пен сермердщ екшнп айналымы кезшде, (15,0 ± 2,5) °-та жабылумен a.t.d.c. кез1нде шщц 61л1к пен сермердщ келес1 айналымы кез1нде белплену1 тшс. ASTM D 2700-01а кдрау, А4 косымшасы (Аппаратты монтаждау мен тузеу бойынша нускаулар), осы стандартна жауап 6epyi ти1с шщц бшктщ синхрондау эд1стемелер1не катысты.

8.4    Клапанды кетеру

Жудырьщша шыгынкысынын жиектер1 ж1беру жэне шыгару кез1нде езшщ ni mi Hi бойынша ерекшелешп, непзп шецберден шыгьщныньщ жогаргы бел1пне дешн 6,248 мм -6,350 мм-ге (0,246 дюйм - 0,250 дюйм) дешн клапанньщ нэтиже 6epyuii KeTepyuiici 6,045 ± 0,050 мм-д1 (0,238 ± 0,002 дюйм) курайтындай етш кетер1лу1 тшс. ASTM D 2700-01а карау, А4 косымшасы (Аппаратты курастыру мен тузеу бойынша нускаулар), осы стандартна жауап 6epyi тшс клапан кетерпгшн елшеу эд1стемелерше катысты.

8.5    Жлберу клапаныныц кондырмасы 180° тусетш ауа - жанармайльщ коспаны багыттайды, жэне оньщ турбулентт1л1пн жану камерасында улгайтады. Клапан соташыгындагы езек клапан багыттауышындагы санылаумен оньщ айналуын алдын-алу уш1н байланысады. Клапан курылымы цилиндрде езек пен соташьщ орталыгыньщ клапанды кункагардьщ жану камерасыньщ жагу шамдары жагына багытталатындай епп орналастыруын талап етедт

8.6    Ь^озгалткыштыц айналу багыты

Егер и1нд1 б1л1кке козгалткыштьщ алдьщгы жагынан карайтын болсак, ол сагат пл1н1ц багыты бойынша айналады.

8.7    Карбюратор диффузоры

Карбюратор диффузорын 1-кестеге сэйкес тандайды, ол кезде козгалткыштьщ курастыру жэне пайдалану орнында басым болатын типпк барометрл1к кысымды есепке алады. Егер бшкпк диффузор елшемшщ езгер1стер1 болатын жерге жакындаса, (TSF) толуолы непз1ндеп стандарттау уш1н жанармай коспасыньщ MON багасы уш1н минималды жуйел1к кател1 п н камтамасыз етепн диффузор елшем1н тандайды.

7

ЦР СТ ИСО 5163-2008

8.8    Клапандык сацылаулар

Кыздырылмаган козталткышты пайдалану алдында санылауды клапанньщ apoip соташыты мен клапандык ш mi рек жарты шарыньщ арасына орнатады, олар кыздырылтан куйдеп пайдаланган козталткыш унпн бакылатыш санылау беретш теменде келпршген жуьщ елшеулермен сэйкес келу1 кажет:

—    ж1берунп клапан 0,102 мм (0,004 дюйм);

—    шытарушы клапан 0,356 мм (0,014 дюйм).

Бул сацылаулар ею клапанньщ да козталткышты кыздыру кез1нде оларды майлаута болатын жеткшкп сацылаута не екенше кеп1л 6epyi кажет. Клапан итерпштершщ узындыты бойынша реттелген соташьщтары клапан и1нт1ректер1н1ц реттелуш1 буран дал ары соцты сацылауды орнатута мумющцк берет1н барабар жур1ске не болатындай ет1п орнатылуы ти1с. Ж1беруш1 жэне шытарушы унпн кыздырылтан козталткыштаты сацылау (0,200 ± 0,025) мм (0,008 ± 0,001) дюймд1 курауы тшс, ол 90 MON б1ршшшк эталондьщ жанармаймен тепе-тецд1к режимде жумыс жасайтын козталткыш унпн пайдаланудыц стандарттык шарттарында елшенген.

8.9    Май цысымы

Май кысымы 172 кПа-дан 207 кПа-та дешн болуы тшс.

8.10    Май температурасы.

Май температурасы (57 ± 8) °С-д1 курауы тшс.

8.11    Цилиндр каптамасы yuiiH салкындаткыш суйыктыктыц температурасы.

Цилиндр кейлеп уш1н салкындаткыш суйьщтыктыц температурасы (100 ± 1,5) °С-д1 курауы тшс, алайда, номиналды сипаттамаларды аньщтау кез1нде ± 0,5 °С-ден жотары уксастырылмауы кажет.

8.12    Kipy алдындаты ауа температурасы.

Kipy алдындаты ауа температурасы (38,0 ± 2,8) °С-д1 курауы тшс.

8.13    Соратын коспанын температурасы.

Егер коспа температурасын келт1ру эксплуатацияга жарамдылыгы рет1нде (TSF) толуолы непзшдеп стандарттау уш1н жанармайдыц сэйкес коспасыныц MON шамасы непзшде колданылмайтын болса, температураны (149 ± 1) °С мэнше дешн орнатады. Коспа температурасын орнату кезшде тацдалган температура 141 °С-ден 163°С-ге дешнп аральщта болуы тшс. Сонымен катар, сэйкес TSF коспасы уш1н MON алуга тацдалган температура осы TSF коспасы унпн колданылган MON аукымындагы барльщ параметрлер уш1н бер1лген пайдалану айналым кез1нде колданылуы ти1с. Kipy алдында кез-келген номиналды сипаттамадагы (реттеу кезшде немесе реттеуаз) коспа температурасыныц 03repici 1 °С-ден жогары болмауы тшс.

8.14    Kipy алдындаты ауаныц ылталдылыты.

Ауадагы судыц курамы кур га к ауаныц 6ip килограмына 0,003 56 кг-нан 0,007 13 кг -га дешн болуы тшс.

8.15    Цилиндр кейлеп ушш салкындаткыш суйыктыктыц децгеш.

Жумыс жасаушы жэне кыздырылтан козталткыш ушш салкындатыш суйьщтыктыц децгеш конденсаторда «LEVEL НОТ» белпсшщ ±10 мм шепнде болуы тшс.

Ескертпе: К^ызД^ьФ^ылмаган жэне пайдаланган козгалщышта ецделген салкындаткыш агент кыздыру рсжимшдс жумыс жасайтын козгалткьпнтыц бакылангыш децгейш камтамасыз етед1, ол цилиндр жэне конденсатор кейлегше конденсатордыц элс1з бакыланатын карау эйнеп туб1шц децгешне дешн косылган.

8.16    Цозталткыш картершдеп майлайтын майдыц децгей1.

Кыздырылган куйде жумыс жасаушы козталткыш картер1ндеп майдыц бакылангыш децгеш шамамен картердщ карау эйнепшц орташа жатдайында болуы тшс.

Ескертпе: Кыздырылмаган жэне пайдаланган козгалткышта картерге май децгеш шамамен карау эйнектщ жогаргы oe.ririHC жакын болатындай етш куйылган болса, бершген жагдайды камтамасыз етед1.

8.17    Картердщ iiuid кысымы.

1шю кысым 0-ден юнп (вакуум) жэне 25 мм-ден 150 мм-ге дешнп аральщтаты

к;р СТ ИСО 5163-2008

судьщ пульсацияны минимизациялау уннн демпфер Teciri аркылы картер шшдеп теакпен байланыскан куры л гы немесе манометрмен елшенген атмосферальщ кысымнан кем болуы тшс. Вакуум 255 мм Судан асып кетпеу1 тшс.

8.18    Пайдаланылган шыгындардыц кысымга карсылыгы.

Статикальщ кысым, мумкшдшнше, аз болуы Tnic, 6ipaK вакуумды курмауы жэне пульсацияны азайту угшн демпфер Teciri аркылы тенеспрпш суйыккойма немесе непзп шыгаргыш кубырмен байланыскан дереки enuieyiui кур ал немесе манометрмен елшенген артьщ атмосферальщ кысым устшен 255 мм Судан аспауы тшс.

8.19    Картер сапуны мен пайдаланылган шыгын жуйесшщ резонансы

Картер сапуны жэне пайдаланылган шыгын кубыр етюзпштершщ жуйелер1 келем жэне газдьщ резонанстыц пайда болуын жойып отыратын тартылысты иемдену1 тшс.

Ескертпе ASTM D 2700-01а, Х2 косымшасы (Айнымалы шамалардагы жумысшы одю-рсттсулср) осы стандартты ко л да ну кез1ндеп резонанстьщ болуын аньщтайтын сэйкес эдЕтемеш карастырады.

8.20    Белбеуд1 тарту.

Сермерд1 куатты жуту моторымен байланыстырушы белбеулер бастапкы ецдеуден соц козгалткыш токтаганнан кешн сермер мен мотор шкив1 аралыгыныц ортасындагы 6ip белбеуге шнген 2,25 кг салмак белбеуд1 шамамен 12,5 мм иетшдей етш тартылуы тшс.

8.21    Тербелунп тетж прегшщ тасушы элементшщ непзп курылымы.

0p6ip тасушы элемент цилиндрге, оныц шанышкысынын теменп жагы мен цилиндрдщ жогаргы бетшщ арасындагы кещстщ 31 мм-д1 (1 7/32 дюйм) курантындай етш буралуы тшс.

8.22    Тербелунп тетж прегшщ Heri3ri курылымы.

Шамамен 16 мм-д1 (5/8 дюйма) курайтын цилиндр мен беклтклш телке арасындагы кещспкте тербелуш1 тет1к TipeKTepi келденец жагдайда болуы тшс.

8.23    Итерпш соташык узындыгы мен тербелунп тетжтщ непзп курылымдары.

Егер шщц бшк пен сермер кысу тактысы кез1нде t.d.c нуктесшде орналасып,

тербелуш1 тет1к TipeKTepi жаткызылган турде тузетшген болса, онда тербелунп тепктщ peTTeyi ш бурандаларын журютщ орташа жагдайына орнатады, жэне итерпш штоктарыныц узындыгын олар келденец орналасатындай етш реттейдт

8.24    Жанудыц Hemri курылымдары.

Жану косылады, козгалткыш жумыс жасай бастайды. Уакыттын сандьщ индикаторы немесе жанудыц белшген трензел1 жаткызылган турде калибрленген, ал жану таратуды бакылау механизм! женделген. Цилиндр бшктшн 264 (барометрлш кысымга компенсациясыз) сандьщ есептеу1ш корсетки нп бойынша немесе 0,825 дюйм циферблатты нускагыштын корсетки нп бойынша реттейдц содан кешн жану тараткышын жану моментшщ peTTeyiш1 26 ° b.t.d.c. курайтындай етш реттейдт

Ескертпе: Циферблатты н^скатыш керсетк1ш1н СИ елшеу жуйесше аудару максат етшмейдг

8.25    Турленд1рпшп жану тараткышында ротор калакшасыныц сацылауына катысты нег1зп курылым.

Турлещцрпнгп жану тараткышында ротор калакшасыныц сацылауына катысты непзп курылым 0,08 мм-ден 0,13 мм-ге дешн (0,003 дюйм - 0,005 дюйм) курауы тшс.

8.26    Жану тараткышын баскару тартылысыныц непзп курылымы.

Жануды баскару тартылысыныц узындыгын жануды орнату уш1н цилиндр бшктшнде баскару тартылысыныц осыгйк сызыгы келденец жагдайда болатындай етш реттейдт Жануды баскару тартылысын жану тараткышына кысып туратын буранда мен домалатпаны тартады, жэне жану тараткышын жану тараткышыныц кронштейн1не кысып туратын буранда мен домалатпаны босатады. Мундай орнатуларды колданумен жану моментшщ peTTeyi ш1 автоматты турде козгалткыш цилиндр! бшктшнщ езгер!стер!мен (1) немесе (2) формулаларга сэйкес езгередт

ЦР СТ ИСО 5163-2008

S = 29,582-(0,0136 х С) S= 10,163+ (19,19 х/)

Мундагы,

S - жану моментшщ perreyiini, градуспен белгшенедц

С - сандьщ есептеу1штщ керсетк1ш1;

N - циферблатты нускагыштын керсетк1ш1.

8.27    Жандыру шамыныц сацылауы.

Жану ушкынынын сацылауы 0,51 мм ± 0,13 мм (0,020 ± 0,005) дюймд1 куруы тшс.

8.28    Цилиндр бшктшшщ Hemri курылымы.

Тутанудыц типт1к жагдайларында козгалткышты толыгымен кызуын камтамасыз ету уш1н icKe косады. Козгалткышты сенд1ред1. Жанудыц тольщ сену1н тексеред1, жэне жанармайдыц жану камерасына Tycin кетпеу1н кадагалайды. Калибрлеген сыгымдагышты манометрд1 цилиндрд1ц тутану курылгысыныц тесшне орнатады. Жумыстыц моторлы режим! жагдайларында козгалткышты ж1беред1. Цилиндр бшктшн 1-суретте келт1р1лген акпаратка сэйкес валирленген барометрлш кысым мен тацдалган диффузор утшн кысудыц базальщ кысымын алу максатында реттейд1. Цилиндр бшктшнщ индикаторлы курылгысын келес1 турде орнатады:

—    сандьщ есептеу1штщ керсетк1ш1 (барометрл1к кысымга компенсациясыз) 930;

—    0,352 дюйм-ге циферблатты нускагыштыц керсетк1ш1.

Ескертпе: Циферблатты нускагыш керсетк1ш1н СИ елшеу жуйесше аудару максат етшмейдг

ASTM D 2700-01а карау, А косымшасы (Аппаратты жинау мен дурыстау бойынша ережелер), осы стандартна колданылган цилиндр бшктшн индекстеудщ белшскттк сипатталуына катысты.

8.29    Жумысшы коспа компоненттершщ каты нас ы

Барльщ эталондьщ жанармайлар мен б1р1нш1л1к эталондьщ жанармайларга катысты жумысшы коспа курамб1рл1ктершщ катынасы тутанудыц ец жогары каркындылыгына реттелу1 ти1с. Егер карау эйнектер коспада жанармай концентрациясыныц индикациясы ретшде колданылатын болса, тутанудыц ец жогары жагдайы карау эйнектеп жанармай децгеш 17,8 мм-ден (0,7 дюйм) 45,2 мм-ге (1,7 дюйм) дешн болган кезде белпленедц бул жагдай карбюратордыц келденец жиектер1н тацдауга тэуелд1 болып табылады.

8.30    Карбюратордыц салкындауы

Егер карау эйнектерде немесе мелд1р жанармай магистральдарда алдын-ала булану мен кайнау бакыланса, салкындаткыш суйьщтьщты (5.2) жинактагы карбюратор суйьщтыгы уш1н жылу алмастыргыштар аркылы етк1зед1.

8.31    Тутанудыц каркындыльщ курылгысы керсетк1ш1шц шектер1

Тутанудыц каркындыльщ курылгысыныц шекп аукымы 20 белшуден 80 бел1нуге дей1н курауы тшс, ол октандьщ санды аньщтауда эсерш типзу1 мумкзн элеуетт1 сызьщтьщ емес сипаттамалардыц алдын алу уш1н кажет.

ASTMD 2700-01а. кс.тпригсн.

8.32 Тутану елшеу1ш1шц шашылуы мен туракты уакытыныц курылымы

Тутану елшеу1ш1н1ц шашылуы мен туракты уакытыныц курылымын тутанудыц каркындыльщ курылгысы керсетюштершщ б1рдей елшемд1 турактылыгымен оцтайланады.

Тутану курылгысын дурыстау унпн ASTM D 2700-0la, А4 косымшасында (аппаратты жинау жэне куру бойынша ережелер) келт1ршген эд1стемен1 колданады.

к;р СТ ИСО 5163-2008

Белгшену1

XI Барометрлш кысым, мм-мен.

Х2 Барометрлш кысым, мм-мен.

Y1 Кысу кысымы, квадрат дюйм-ге артьщ кысым.

Y2 Кысу к;ысымы, кПа.

1    1,90 см (3/4 дюйм) диффузор; 66,04см (26,00 дюйм) Hg непзт

2    1,51 см (19/32 дюйм) диффузор; 71,12см (28,00 дюйм) Hg непзт

3    1,43 см (9/16 дюйм) диффузор; 76,00см (29,92 дюйм) Hg непзт

Ескертпе: Цилиндр бшктптнщ непзп курылымы:    сандьщ    есептеуип    930.

сандьщ нускатыш 0,352

Сурет 1 — Цилиндр бшктшн орнатуга арналган кысудын фактылы кысымы 9 Белжтеу жэне козгалткыш жарамдылыгын тексеру

9.1    Жалпы ережелер

Козгалткышты пайдалануга енпзу жумыстын барльщ курылымдары мен режимдер1 тепе-тецдште жэне козгалткыш пен куралдар непзп техникальщ мэл1меттер1не сэйкес болатындай етш жузеге асырылуы кажет.

Ескертпе: Барльщ сындарлы айнымалылар турактылыгын камтамасыз ету у™¹ козталткыштыц кызуына эдетте 1 сат кажет болады.

9.2    Козгалткыштын пайдалануга жарамдылыгын аныктау

9.2.1    Козгалткыштын пайдалануга жарамдылыгы MON-ныц apoip аукымы уш'н (TSF) толуолы непз1ндеп коспаныц стандарттык жанармай - улпа кемепмен аньщталуы ти1с, онда жанармай улплер1 келеН турде багалануы тшс:

a)    ец кем1нде, жумыс уакытыныц apoip 12 саг сайын 6ip рет;

b)    козгалткыш 2 саг-тан астам сен1п тур га н жагдайдан кешн;

c)    козгалткыш тутанбаган жагдайда 2 саг-тан астам жумыс жасаудан кешн;

d)    барометрлш кысымныц жанармай эталоныныц сипаттамалары уш1н колданылган кысымга катысты 0,68 кПа-дан (0,2 дюйм) артьщ езгер1с1нен кешн.

9.2.2    TSF коспасын багалау уш1н топтастыру (bracketing) эдютемеа TSF коспасыныц

кабылданган MON эталондьщ шамасы унпн тутанудыц стандартты каркындылыгыныц аньщтамальщ кестесше сэйкес цилиндр бшктшн кол дану мен журпзшу1 тшс.

9.2.3    Тутанудын стандартты каркындылыты PRF коспасын колданумен аньщталуы Tnic, онда MON шамасы TSF коспасыныц кабылданган MON эталондьщ шамасына жакынырак.

9.2.4    Карбюратордыц салкындауы колданылмауы тшс.

9.3 79,8 MON - 94,5 MON аукымында пайдалануга жарамдыльщ эдютемесг

9.3.1 MON аукымы (аукымдары) унпн 2-кестеде келпршген TSF коспасын (коспаларын) тацдайды, онда эталондьщ жанармайдыц номиналды мэндер1 пайдалану кезещнде журпзшедт

Кесте 2 —TSF коспасыныц MON-ы, келт1р1лмеген номиналды шактамалар жэне MON

жана змаи-улпсш колдану аукымы TSF калибр-ленген коспасыныц MON-ы Келпр1лмеген номиналды шактамалар TSF коспасыныц курам ы % (келем1 бойынша) MON аукымы унпн коспа улплер1н колдану Толуол Изооктан Г ептан 81.5а 85,2а 88,7а 92,6Ь 1} ASTM а акпарат алу уш http://www.asta mar04.html?L+i 2) TSD93 г темендеп вебе http://www.asta mar04.html?L+i ±0.3 ±0,3 ±0,3 ±0,4 лмасу бойынша ¥лп iH теменге келиршге 1 .orq/cqi-bin/SoftCart. Hvstore±dhon63 7Q httD://\\\\\\.cnc лемдш багдарлама б гйттарга жолыгыцыз 1 .orq/cqi-bin/SoftCart. nvstore±dhon63 70 http://www.ene 74 74 74 74 гьщ топпен н вебсайтта exe/SNEWS aqvinstorq.u ойынша без exe/SNEWS ravinst.orq.u 0 5 10 15 1986 ж. белпс ip бойынша ж /MARCH 200 k/index.cfm?! liKTcarcH косг /MARCH 200 k/index.cfm?F 26 21 16 11 гелген косп олыгыцыз: 4/bradlev ’aqelD=628 галар. Акпа] 4/bradlev 'aqelD=628 79.6-83.5 83,2-87,15 86,8-90,8 90,5-94,7 алар. Косымша эат алу уш1н

9.3.2 Тусетш коспаныц 149 °С стандарттьщ температурасын колдана отырып, келт1р1лмеген TSF коспасыныц MON шамасын аньщтайды. Егер TSF коспасыныц номиналды сипаттамасы 2-кестеде орнатылган келт1р1лмеген номиналды шактама шектер1нде болатын болса, козгалткыш пайдалануга жарамды ретшде ж1ктелу1 Tnic, ал егер номинал TSF коспасыныц кабылданган MON эталондьщ мэшнен 0,1 MON-га асатын болса, тусетш коспа температурасын келпру кажет етшмейдт

Жарамдыльщка сынауды журпзуд1 колданыска жаца жумыс кезещ уакытында бастаган жен, егер темендеп екз шарт канагаттандырылатын болса, онда шамамен алдыцгы жумыс режимшде колданылган тусетш коспаныц келпршген температурасын колдану кажет:

a)    Козгалткыш стандарттауы соцгы жумыс кезещ жур1сшде пайдалануга жарамдыльщка соцгы сынау унпн тусетш коспаныц температурасын келпруд1 талап етед1.

b)    Техникальщ кызмет керсету мен жендеу пайдалануга жарамдыльщты сынау

к;р СТ ИСО 5163-2008

аралыгында журпзшмейдг

9.3.3 TSF коспасынын параметрлер1 2-кестеде орнатылган келАршмеген MON шактамасынан шыгатын келАршмеген козгалткынща катысты температураны 141 °С-ден темен емес жэне 163 °С-ден жогары емес тусет1н коспа температурасын колдана отырып келт1руге болады. Егер TSF коспасынын номиналды сипаттамасы шект1 эталондьщ MON мэншщ ±0,1 MON шепнде болатын болса, козгалткыш пайдалануга жарамды рет1нде ж1ктелген болуы ти1с. Бул жагдай осы TSF коспасынын колданылган MON аукымында жанармай ynrmepi угшн колданылмауы тшс. Бул TSF коспасын ж1ктеуге кабшетаздштщ себебш аныктап, оны жою кажет.

9.4 79,8 MON-нан темен жэне 94,5 MON-нан жогары пайдалануга жарамдылык; эд1стемесь

9.4.1 MON аукымы (аукымдары) угшн 3-кестеде келт1р1лген TSF коспасын (коспаларын) тандайды, онда эталондык жанармайдьщ номиналды мэндер1 пайдалану кезещнде журпзшедт

Кесте 3 —TSF коспасынын MON-ы, номиналды шактамалар жэне MON жанармай-улпсш колдану аукымы

TSF калибр-ленген коспасынын MON-ы Номиналды шактама TSF коспасынын курамы % (квлемг бойынша) MON аукымы угшн жанармай эталонын колдану Толуол Изооктан F ептан 58,0 ± 1,1 50 0 50 62,3 аз 66,9 ± 1,1 58 0 42 62,2-71,0 74,8 ±1,0 66 0 34 70,7-76,7 78,2 ± 1,0 70 0 30 76,4-79,9 96,6 ± 1,2 74 20 6 94,4 -98,4 99,8а ±0,9 74 24 2 98,1 -100,0 100,8 ± 1,3 74 26 0 100,0 кеп

1)Барлык коспалар ASTM ауыстыру бойынша ¥лттык топпен жэне Мунай институтымен 1988-89 жж. градуирленген. Косымша акпарат бойынша : http: /А www. astm. orq/cqi-bin/SofitCart. exe/SNEW S/MARCH 2004/bradle v mar04 ,html?L±my store±dhon63 70 http://www.eneravinst.org .uk/index.cfm?PaaelD=628

9.4.2 Тусетш коспаньщ 149 °C стандарттык температурасын колдана отырып, келАршмеген TSF коспасынын MON-ын аньщтайды. Егер TSF коспасынын номиналды сипаттамасы бершген TSF коспасы угшн 3-кестеде орнатылган номиналды шактама шектершде болатын болса, козгалткыш пайдалануга жарамды ретшде жлктелу1 тшс. TSF коспасынын MON багасы 3-кестеде орнатылган номиналды шактамадан тыс болатын жагдайда, аньщтау жэне тузету максатымен жаксылап зерттеу журпзед1. Белек козгалткыштар TSF коспасынын oenrini MON денгеГп уш1н номиналды шактамадан тыс ж1ктелед1, сонымен 6ipre бакылау хаттамаларыньщ бар болуы осы козгалткыштьщ типт1к пайдалану сипаттамаларын керсету жоспарында кемек 6epyi мумклн.

13

к;р СТ ИСО 5163-2008

9.5 Бакылау жанармайларын тексеру режим!

Козгалткышты баталау толытымен TSF коспасынын атаулы MON мэнше тэуелд1 болса да, бакылаушы (5.10) ретшде тандалган жэне калибрленген, сэйкес жазбалар мен карталар кемепмен эрдайым баталанып, кужатталган типт1к жанармайларды колдану активт1 пайдалану сипаттамасын ашьщ керсетуге жэне козгалткыш пен кызмет керсетуш1 адамга сешмдшк дэрежесш арттырута лайьщты болып табылады.

10 Эдштеме

10.1    Жалпы ережелер

ASTM D 2700-01 а стандарты MON аньщтау ушш процедуралардьщ уш нускасынан турады:

a)    А эд1стемес1: Тепе-тещцп бойынша топтастырылтан жанармайлардьщ децгеш;

b)    В эд1стемеск Динамикасы бойынша топтастырылтан жанармайлардьщ децгеш;

c)    С эд1стемеск Кщюу дэрежес1.

Ka3ipri кезецде ASTM стандарты ретшде сэйкестенд1р1лген бастапкы эд1стеме топтьщ тепе-тецдштеп жанармай децгей1н аньщтау эд1стемес1 ретшде осы стандартна енпзшген. Сонымен 6ipre, барльщ уш эд1стеме де типт1к техникальщ моторльщ жанармайдыц MON аукымында балама дэлд1кке не, олар спецификальщ MON аукымдарында атаулы сипаттамаларды орнату уш1н колданыла алады.

Пайдаланудыц барльщ шарттары кез-келген типт1 жанармайда жумыс жасаушы козгалткыш параметрлер1мен сэйкес жэне тепе-тецщк куйде болганын Texcepin туру кажет.

10.2    Жлберу

Козгалткыштын пайдалануга жарамды куйде турганын аньщтайды. Егер тусспн коспаныц температурасын келт1ру козгалткышты баталаута колданылатын болса, сэйкес TSF коспасыныц MON-ы уш1н тусетш коспаныц тацдалтан температурасы эрб1р жанармайды баталауда (жумыс кезец1 жур1с1нде) колданылуы ти1с.

10.3    Бел1ктеу

10.3.1    Козгалткыш жэне бакылау-елшеу1 ш курылтыны тутанудыц стандарттьщ каркындылытын орнату уш1н калибрлейдц мунда MON-ы сынаута жататын жанармай-улплерд1ц MON-ына жакын PRE коспасын колданады.

10.3.2    Цилиндр бшкт1пн (барометрлш кысымта етеумен) тацдалтан PRE бойынша MON ушш аньщтамальщ кестешц (ASTM D 2700-0la стандартына К°^сымшаД^а келт1ршген) шамасына сэйкес орнатады.

10.3.3    PRE колдана отырып, козгалткышты ж1беред1, тутану курылтысыныц керсетк1ш1н жотарылатуды келт1ру ушш жумысшы коспа кур^амб1рл1ктер1шц катынасын турлещцредт

10.3.4    Баскару мушелер1н тутану елшеу1цпмен тутанудыц каркындылык курылтысыныц турактылытымен сэйкес 50 бел1 нуден ± 2 бел1ну тутанудыц каркындылык курылтысыныц корсетка штер1н алу уш1н келт1ред1.

Ескертпе:    Тутанудыц    стандарттьщ    каркындылытынын    аньщтамальщ ксстслср1 карбюратор

диффузорыныц opoip елшем1не катысты стандарттьщ барометрлщ кысым кезшде 40 MON-нан 120 MON-га дешнп аукымда opoip MON уцпн цилиндр бшктнтн керсетумен ASTM D 2700-0la, А6 Крсымшасында (Тутанудыц туракты каркындылытыныц аньщтамальщ кестелер1) келт1ршед1. А6 Косымшасында. сонымен катар, барометрлщ кысым не томен, не жотары болтанда аньщтамальщ кестенщ цилиндр бищтнтнщ етемдщ KCCTCci келт1ршед1.

10.3.5    Егер жанармай эталоныныц керсет1лген MON-ы 100-ден жотары болса, тутанудыц стандартты каркындылыты изооктандьщ жэне TEL PRE коспаларыныц 6ipeyi Hi н кемепмен орнатылуы тшс. Сэйкес PRF тацдау ушш б1рнеше сынаудыц журпз1лу1 кажет болуы мумкзн. Сонымен катар, 4-кестеде келт1ршген MON мэшшц

к;р СТ ИСО 5163-2008

аукымына сэйкес PRF коспаларын колданады. Детонация елшеу1цйшц курылымын тутануды елшеудщ шашылуы, мумкшдшнше, улкен болып калатындай етт реттейдц бул кезде тутанудыц каркындылык курылгысы керсеткэшшщ тураксыздытына мэн бершмейдт

4-кесте —PRF топтау кезждеп MON-ныц максималды шект1 айырмасы

Жанармай эталоны-ныц MON аукымы PRF коспасыныц MON ец жогары шекп айырмасы 40-72 4,0 72 -80 2,4 80 -100 2,0 100 -100,7 100,0-100,7 MON PRF коспасы унйн колданады 100,7-101,3 100,7-101,3 MON PRF коспасы унйн колданады 101,3 -102,5 101,3-102,5 MON PRF коспасы унйн колданады 102,5 -103,5 102,5-103,5 MON PRF коспасы унйн колданады 103,5 -108,6 TEL 0,053 мл/л (0,2 мл/гал. США) аральщты курайтын PRF коспасын колданады 108,6-115,5 TEL 0,132 мл/л (0,5 мл/гал. США) аральщты курайтын PRF коспасын колданады 115,5 -120,3 TEL 0,264 мл/л (1,0 мл/гал. США) аральщты курайтын PRF коспасын колданады

10.4 Отын улгш

10.4.1    Козгалткышты жанармай-улпсшде ж1бередц жанармай жуйесшщ бу кешрнйктершен бос болуын кадагалайды.

10.4.2    Цилиндр бшктшн шкала ортасында тутанудыц каркындылык курылтысыныц керсетк1ш1не реттейд1.

10.4.3    Жумысшы коспа курамб1рл1ктершщ катынасын реттейд1, тутанудыц каркындылык курылтысыныц максималды жетшзшген керсетк1ш1н аньщтайды. Егер кажет болса, цилиндр бшктшн тутанудыц каркындылык курылгысыныц ец жогары керсетклнй (50 мм ± 2) белшуге келет1ндей ет1п реттейд1.

10.4.4    Эталондьщ жанармай тутанудыц каркындылык керсетшнпн т1ркейд1.

10.5    Б1ршшйпк эталондык; жанармай № 1

10.5.1    Эталондьщ жанармай унйн колданылатын цилиндр бшктш непзшде ASTM D 2700 келт1р1лген сэйкес аньщтамалык кесте каралады, одан эталондьщ жанармай MON-ына жакын MON-ra не PRF тацдалады.

10.5.2    PRF жаца одагы дайындалады. Жанармай жуйеа бу кешрнйктершен бос болуы уш1н, осы PRF колдана отырып, козгалткышты пайдаланады.

10.5.3    Жанармай улпсше колданылтан цилиндр бшктшн езгертушз, жумысшы коспа курамб1рл1ктерш реттейд1, PRE уш1н тутану курылтысыныц ец жотары керсетк1ш1н аньщтайды.

10.5.4    PRF тутанудыц каркындылык курылтысыныц керсетюнпн т1ркейд1.

10.6    Б1р1ншш!к эталондык жанармай № 2

10.6.1 4-кестеде келт1р1лген топтастырудыц максималды шект1 айырмасыныц талаптарына сэйкес еюнш1 PRE тацдайды, бул жагдайда ек1 PRF коспасы уш1н тутанудыц каркындылык курылгысыныц керсетк1штер1 PRF жанармай улпс1н косуы мумкш.

15

Алгысез

1    Тынышпаев атындагы Казак кел1 к жэне коммуникациялар академиясы непзшде стандарттау жешндеп ТК 65 «Автомобиль келш» техникальщ комитет! Э31РЛЕП ЕНГ13Д1

2    Казакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министр л i пищ Техникальщ реттеу жэне метрология комитет! тератасыньщ 2008 жылты 30 желтоксандаты № 674-од буйрытымен БЕК1ТШ1П КОЛДАНЫСКА ЕНГ131ЛД1

3    Осы стандарт ISO 5163:1990 «Petroleum products - Determination of knock characteristics of motor and aviation fuels. Motor method» (ИСО 5163:1990 «Мунай ешмдерк Автомобиль жэне эуе жанармайыньщ тутанута тез1мдшпн аньщтау. Моторльщ эд1с») хальщаральщ стандартына катысты балама.

ISO 5163:1990 хальщаральщ стандартын хальщаральщ стандарттау жешндеп уйымньщ (ISO) «Мунай ешмдер1 жэне майлау материалдары» ISO/TK 28 техникальщ комитет! эз1рледг

Атылшын тшнен (еп) аударылды

Сэйкеспк дэрежеа - балама.

Осы стандартты колдану барысында сштеме хальщаральщ (ешрлж) стандарттардьщ орнына, мэл1меттер1 А косымшасында бершген, оларта сэйкестещцршген мемлекетпк жэне (немесе) мемлекетаральщ стандарттарды колдану усынылтан.

ISO 5163:1990 хальщаральщ стандартыньщ «Колданылу саласы» бел1мшдеп жумыс Kayinciзд1 ri туралы ескертпе КР СТ 1.5-2004 «Стандарттардьщ курылуына, мазмундалуына, дайындалуы мен курамына койылатын жалпы талаптар» талаптарына сэйкес косымша «Каутаздж» туралы 12-белiMre кенлршд1.

Казакстан Республикасы экономикасыньщ муддеа мен Казакстанньщ мемлекетак стандарттау ерекшел1ктер1 ymiH осы стандарт мэтшше енпз1лген косымша материалдар, сондай-ак ИСО 5163:1990 стандартынан езгеше курама элементтер1 мэпнде келбеу KapinneH ерекшеленген.

Осы стандарттагы взгертулер жайлы мэл1меттер «Стандарттау жвтндегi нормативтт цужаттар» сштемеЫнде, ал мэтШ - айлыц «Мемлекеттт стандарттар» мллкметпнк сштемеЫнде жарияланады. Бертген стандартты цайта царау (жою) немесе взгерткен жагдайда сэйкес ацпарат «Мемлекеттт стандарттар» ацпараттыц сштемеЫнде жарияланады.

4 Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ KI 3I II II III I

5 АЛЕАШ РЕТ ЕНГ131ЛД1

Осы стандарт ресми басылым ретшде Казакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлшнщ Техникальщ реттеу жэне метрология комитентн руксатынсыз тольщтай немесе жартылай шытарыла, кебейтше жэне таратыла алмайды ²

Мазмуны

Колданылу саласы    1

Нормативах с1лтемелер    2

Терминдер жэне аньщтамалар    2

Эдютщ мэш    3

Реактивтер мен материалдар    4

Аппаратура    5

Сынамаларды ipiicrey жэне оларды сынаута дайындау    6

Козталткыштар мен куралдардын непзп келт1рулер1 жэне пайдаланудьщ стандартты шарттары    6

Белжтеу жэне козталткыш жарамдылытын тексеру    11

Эд1стеме    14

Есептеу    16

Нэтижелерд1 ендеу    17

Дэлдк    17

Сынау хаттамасы    18

Каутс1зд1к    19

А косымшасы (аньщтамальщ) Мемлекетпк стандарттардьщ Нлтеме хальщаральщ ещрл1к стандарттарта сэйкеспп туралы мэл1 меттер    20

Б косымшасы (аньщтамалык;) Библиография    21 ³

Казакстан республикасыныц meivlieekettik стандарты

Мунай ешмде|Н

АВТОМОБИЛЬ ЖЭНЕ ЭУЕ ЖАНАРМАЙЫНЫЦ TYTAHYFA Т031МДШ1Г1Н АНЬЩТАУ

_МОТОРЛЬЩ ЭД1С_

Енпзшген кун1 2009-07-01

1 Колданылу саласы

Осы эд1сп Стандартты сынау эд1 ci ретшде D 2700-02а «ASTM International» компаниясын жариялады. Жабдьщтар бойынша аппарат ASTM D 2700-01а косымшалары мен тольщтыруларында, «Annual Book of ASTM Standards, Section 5»1) бершген.

Осы стандарт ушкынды жанатын козгалткыштардьщ суйык жанармайларыньщ атаулы сипаттамаларын октанды сандардьщ ерклн шкаласыньщ кемепмен белгшейду бул кезде туракты жылдамдьщпен жумыс жасайтын 6ip цилиндрлш, терт тактылы, карбюраторлы, кысудын айнымалы дэрежеа бар CFR (Отындарды зерттеу бойынша 6ipiKTipmreH комитет) цозгалтцышы немесе туракты жылдамдыцпен ж]мыс icmenmin УИТ-85Мmypdezi цозгалтцышы колданады.

1    ескерту - CFR типи козгалткыштардьщ, оларга бакылау-елшеу аспаптарыньщ Heri3ri внд1р\тша жэне оларды жузеге асыру мен техникалык кызмет керсету бойынша муддсл1 уйым Waukesha Engine, Dresser, Inc. Мсксмссз болып табылады, ол 1000 West St. Paul Avenue, Waukesha, WI 53188, USA мекен-жайы бойынша орналаскан

2    ескерту-- УИТ munmi цозгалтцыштар Саеелоесютц машинажасау зауытымен шыгарылады жэне жemкiзiлeдi, оныц мекен-жайы: Ресей, 171510, Тверск облысыныц Кимры ц., 50 жыл ВЛКСМ, 101 уй, 1 г. (ГОСТР 52946-2008 царацыз).

Моторлы октанды сан (MON) автомобильдо козгалткыштардагы моторлы жанармайлардьщ тутану сипаттамасыньщ катидаларын пайдаланудьщ жогары салмацтагы шартында карастырады. Моторлы октанды сан эуел1к nicneKTi козгалткыштардагы эуе жанармайларыньщ тутану сипаттамаларыньщ катидасы болып табылады. Корреляцияньщ алынтан тендеулер1мен октанды сан немесе бензиннщ октанды санын эуел1к эд1с бойынша аньщтайды (6ipiKTipmreH коспалар уш1н эуел1к октанды сан).

Осы стандарт шкаланьщ барльщ аукымына 0 MON-нан 120 MON-ra дей1н таралады, 6ipaK жумысшы аукым 40 MON-нан 120 MON-ra дешнп шекте орналаскан.

Осы стандарт 4,0 %-га дей1нп (салмагы бойынша) оттепн1 курайтын оттепмен каныккан жанармайларда таралуы мумкш.

Ауаны сапа шартына сай келт1ру жабдьщтарында колданылган, CFR козгалткышынын орналасу аймагында табылатын белпл1 газдар мен булар, мысалы, галоген курауыш хладагенттер MON-ra елшеу1ш ocepiH типзу1 мумкш. Сонымен катар MON мэндер1не белпленбеген кернеу немесе электр тогы жшлшнщ шашырамдары мен кажаулары ocepiH типзу1 мумклн.

Ескертпе 1 Осы стандарт жумысшы шарттарды OK oipoiri бойынша бслплсйдг алайда, козталткыштарта жататын елшеулер дюйм-фунт б1рл1ктершде келт1ршед1, ce6e6i елшеудщ бср1лгсн oipniKTcpi нускалатан жабдьщты дайындау кезшде колданылады, сондьщтан осы стандарттардаты сштемелер децгелек жакшаларда келпршген б1рлнстерден турады.

Ескертпе 2 Осы стандарттыц максатьша байланысты «% (салмагы бойынша)» жэне «% (келсм1 бойынша)» белпленулер1 ешмнщ салмактьщ жэне келсмд1к белпсгсрш б1лд1рсд1.

^ Осы стандарттыц кеш1рмес1н ыкелей баспадан кслссз мекен-жай бойынша алуга болады: ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, West Conshohocken, PA 19428-2959, USA, telephone: + 1 610-832-9585, fax: + 1 610-832-9555, e-mail: @astm.org, website: www.astm.org.

^2> Сынау Kesindesi цозгалтцыш жылдамдыгы (900±9) айн/мин цурайды.

Ресми басылым

2    Нормативтж сштемелер

Осы стандартты (цужатты) цолдану j min мынадай сштеме ц] .жаттар цажет. Куш белгшенген сштемелер ушт сштемелт цужаттыц тек капа кврсетшген басылымын цолданады, куш белгшенбеген сштемелер ушт сштемелт цужаттыц (взгертулергмен цоса) соцгы басылымын цолданады.

КР СТ 1.9-2007 Халыцаралыц, вщрлт жэне шетел мемлекеттертщ улттыц стандарттарын, взге де стандарттау жвнтдегi нормативтт цужаттарды Казацстап Республикасында цолдану mnpmioi.

КР СТ ИСО 3170-2006 «Мунай жэне мунай ошмОерп Сынамаларды 1рттеудщ ddicmepi».

КР СТ ИСО 3171:2007 «Мунай ошмОерп Суйыц ко.хпрсутектерк Кубыржолдарынан сынамаларды автоматты турде ipmmey».

ASTMD 2700-01 а «¥шцынды тутанатын цозгалтцыштар ушт отынныц моторлыц октанды санын аныцтауга арналган сынаудыц стандартты эдш»

ИСО 3170:2004 «Суйыц мунай ошмОерп Сынамаларды цолмен ipmmey»

ИСО 3171:1998 «Суйыц мунай ошмОерп Кубыржолынан сынамаларды автоматты турде ipmmey»

ИСО 3696:1987 «Зертханалыц талдауга арналган су. Техникалыц талаптар жэне сынау ddicmepi».

ИСО 4787:1984 «Зертханалыц шыны ыдыс. Oлшeмдi шыны ыдыс. КолОапу ddici жэне сыйысымдылыцты бацылау».

ГОСТ Р 52946-2008 (ЕН ИСО 5163-2005) Мотор майларыныц жэне авиациялыц отындардыц тутангыштыц цасиеттерт аныцтау. Моторлыц э(Ис^п

3    Терминдер жэне аныктамалар

Осы стандартта сэйкес терминдер мен олардьщ аньщтамалары колданылады:

3.1    Бакылау жанармайы (check fuel): MON-да кврсетшген эталондьщ мэш бар, бершген сипаттамадаты, эртурл1 зертханаларда кеп к;озталтк;ыштык; курылымдарды сынаудыц децгелектеп салыстыру барысында аньщталтан жанармай.

3.2    Цилиндр бшктЮ (cylinder height): CFR козталткышынын жотарты ел1 нуктедеп (t.d.c.) немесе картердщ жотарты механикальщ ецделген бет1ндеп шспекке катысты цилиндрд1ц т1к орналасуы.

3.3    Циферблатты нускагыш KepceTKiuii (dial indicator reading): Кдлсу цысымын алу yuiiH орнатылган, козгалткыш кысу дэрежес1 нде жумыс жасау кез1нде непзп келт1ру бойынша индекстелген цилиндр бшкт!пшц сандьщ KepceTKiuii.

Ескертпе: Циферблатты нускатыштыц KepceTicinii дюймнщ мыцнан 6ip белшмен сипатталады.

3.4    Сандык; ecenTeyim KepceTKiuii (digital counter reading): Кдлсу цысымын алу yuiiH орнатылган, козгалткыш кысу дэрежеа нде жумыс жасау кез1нде непзп келпру бойынша индекстелген цилиндр бшкппшц сандьщ керсепани.

3.5    Детонометр (detonation meter): Тутану сигналын кабылдауга арналган кур ал, ол тутану курылтысынан электр сигналын кабылдайды жэне есептеу уш1н шыту сигналын керсетед1.

3.6    Тутану 6epriiui (detonation pickup): Магнитострикционды типп турлещцрпш, ол жану камерасыныц кысымын аньщтау мен цилиндр кысымыныц электр сигналыныц езгеру жылдамдытына пропорционал электр сигналын камтамасыз ету уш1н козгалткыш цилиндр! не буралады.

^ КР СТ 1.9 сэйкес колданылады

к;р СТ ИСО 5163-2008

3.7    Тутану жумысы (firing): Жанудан болган жанармайдагы козгалткыш жумысы.

3.8    Тутанудыц максималды каркындылыгы yniiH жумысшы немесе жанармай-эуелж коспалары курамб1рлжтершщ катынасы (fuel-air ratio for maximum knock intensity) apoip жанармай унпн тутанудыц улкен каркындылыгын тугызатын жанармайдьщ ауага пропорционалды катынасы.

3.9    Аныктамалык кесте (guide table): CFR козгалткышына арналган бшктщ жэне октанды сан арасындагы стандартты тутану каркындылыгы мен бершген барометрлш кысым кезшде жумыс жасайтын спецификальщ тэуелдшктеп кестеге туаршген мэл1меттер.

3.10    Тутану (knock): Жанармай-эуелш коспаньщ ездтнен жануымен туган жш дыбыс 6epyuii жанармайдьщ аномальд1 жануы.

3.11    Тутану каркындылыгы (knock intensity):    Козгалткыш    тутануыньщ

кагидалары.

3.12    Тутану каркындылыгыныц бергнш (knock meter): 0-ден 100-ге дешн белшу шкалалары бар курал, ол тутану курылгысынан тутану каркындылыгыньщ сигналын керсет1п отырады.

3.13    BipiKTipmreH коспалар ymiH эуелж октанды сан (lean mixture aviation rating): Жумысшы немесе жанармай-эуелш курамб1 paiKTepiHiн oipik'TipinreH коспасыньщ катынасы кезшде ayeai к шспекп козгалткышта жумыс жасайтын жанармай унпн тутану кедерпсшщ KepceTKiuii.

3.14    Жумыстыц моторлы режим! (motoring): Сещцршген кызумен козгалткыштьщ жанармайсыз жумыс жасауы.

3.15    Моторлы октанды сан MON (motor octane number MON): Осы стандартта белпленген шарттар бойынша жумыс жасайтын CFR стандартты козгалткышын сынау кезшдеп тутану каркындылыгыньщ белгш моторлы октанды санньщ б1ршшшк эталондьщ жанармайлар тутануыньщ каркындылыгымен салыстыру жолымен алынган жанармай yuiiH тутану кедерпсшщ сандьщ атаулы параметр!.

3.16    Кщннкылдандыргыш (oxygenate): Оттепш курайтын органикальщ косылыс, мысалы, жанармай немесе жанармайльщ косымша ретшде колданылатын эртурл1 спирттер немесе карапайым эфирлер.

3.17    EipimniiiK эталондык жанармай (PRF primary reference fuel PRF): 2,2,4-триметилпентан (изооктан), гептан, изооктанньщ гептанмен 6ipre келемд1 пропорционалдык коспалары немесе изооктандагы тетраэтилкоргасынньщ коспалары, олар октандьщ санньщ шкаласын аньщтайды.

3.18    Шашылу (spread): Тутанудьщ каркындылык курылгысыньщ октандьщ санга белшу1мен сипатталган детонометрдщ сез1мталдыгы.

3.19    TSF коспасыньщ толуолы непзшдег! стандарттык жанармай (toluene standardization fuel blend TSF blend): Ей немесе одан да кеп заттардьщ келемдш пропорционалдык коспасы, мысалы, MON-ныц шеюл бастапкы мэншен жэне бершген номиналды шактамадан туратын эталондьщ жанармай сортыныц толуолы, гептан жэне изооктан болуы мумклн.

4 Эдктщ мэш

CFR немесе УИТ-85М козгалткышында, оныц тутануын кушейтетш жумысшы коспасы курамб1рл1ктершщ катынасымен колданылатын эталондьщ жанармайды б1ршшшк эталондык жанармай коспаларымен салыстырады, бул жагдаймен тутануды

^7/1 Бул жерде жэне dpi царай УИТ - 85 М munmi цозгалтцънмтарга цатысты ацпарат ГОСТ Р 52947-2008 (ЕН ИСО 5164:2005) uezisiude 6epuedi.

3

кушейтюш жумысшы коспасы курамб1 pni KTepiHiн косылысы кезшде колданылатын коспанын, екл жанармайда да дэл сондай кысу дэрежеамен сынау кезшде, тутанудын дэл сондай стандарттык каркындылыгын бере алу - алмайтындыгын аньщтайды. Б1ршшшк эталондьщ жанармайдан коспанын келемдш курамын оныц октандьщ саны сиякты аньщтайды, эталондьщ жанармайдыц октандьщ саны да дэл солай орындалады.

5 Реактивтер мен материалдар

5.1    ISO 3696:1987 бойынша 3-сортка сэйкес, Судан куралган цилиндр каптамага арналган салкындаткыш курам. Су цилиндр каптамасында кайнаудыц корытынды температурасы (100 °С ± 2) °С-д1 курайтын зертхана орындарында колданылуы кажет. Кайнау температурасыныц талабына сэйкес, жеткшклп келемде косылган, гликоль непзшдеп техникальщ антифризд1 су сэйкес бшкпкте орналаскан зертханаларда колданылуы кажет.

Суды ецдеуге арналган техникальщ б1рнеше аткарымды зат салкындаткыш суйьщтьщка жылу бершс пен октандьщ санды аньщтаудагы нэтижелерд1 езгерт1п ж1бере алатын жеп жэне минералды кактарды азайту барысында косылуы кажет.

5.2    Су немесе су мен антифриз коспасынан туратын карбюраторный салкындаткыш суйьщтыгы кешрнпктердщ туз1лу1н алдын алу уш1н салкындатылуы жеткшкп, 6ipaK 0,6 °С-ден томен, не 10 °С.-ден жылы болмауы тшс.

5.3    Ь^озталткыш картерше арналган май SF/CD немесе SG/CE пайдалану жштепнпне жауап беретш SAE 30 туткырльщ май сортынан турады.

Ол жугыш косымнан куралуы кажет, 100°С температурада 9,3 мм2/с-тан 12,5 мм2/с-ка дешн кинематикальщ туткырльщка не болуы тшс, сонымен катар туткырльщ керсетк1ш1 85-тен кем болмауы керек. Туткырльщ коэффициенты езгертет1н косымша немесе косымнан куралган майлар, барльщ мерз1мд1 майлар колданылмауы тшс.

УИТ-85М цозгалтцыштары j паи ГОСТ 21743 бойынша МС-20 майын цолдану

керек.

5.4    99,75 % (келем1 бойынша) минималды жишктеп, 0,10 % (келем1 бойынша) гептан мен 0,5 мг/л коргасынды курайтын изооктандьщ б1р1ншш1к эталондык жанармай. Бул зат 100 MON сиякты белплену1 тшс.

Ескертпе Заттардыц аттестатталган стандарттык улплсрт мысалы, CRM IRMM-442 жэне NIST SRM 1816а сатылымда бар.

5.5    99,75 % (келем1 бойынша) минималды жишктеп, 0,10 % (келем1 бойынша) изооктан мен 0,5 мг/л коргасынды курайтын гептандык б1ршшйпк эталондык жанармай. Бул зат 0 MON сиякты белплену1 тшс

Ескертпе Заттардыц аттестатталган стандарттык улгшерц мысалы, CRM IRMM-441 жэне NIST SRM 1815а сатылымда бар.

5.6    Изооктандьщ сортты эталондьщ жанармай (5.4) мен гептанды колданумен дайындалган 80-октандьщ б!ршшш1к эталондык жанармай коспасы; бул коспа келем1 бойынша (80 ± 0,1) % изооктанды курауы тшс.

Ескертпе ASTM D 2700-0la, А5 (эталондьщ жанармайларды араластыру ксстсс1) косымшасы ocpi.ircH MON мэшне сэйкес б1р1нш1лщ эталондык жанармай коспасыныц дайындалуына катысты акпаратты келт1ред1.

5.7 70 % (колемi бойынша) ксилем мен 30 % (колем/ бойынша) гептаннан куралган кем1рсутекпк суйылткыштагы эуел1к коспа тетраэтилкоргасыныныц тутануга карсы косылыс ер1тк1ш1нен туратын, суйылтылган (TEL суйылтылган колем непз1нде) тетраэтилкоргасын.

Тутануга карсы косылыс (18,23% ± 0,05) (салмагы бойынша) тетраэтилкоргасынды курауы тшс, 15,6 °С температурада 0,957-ден 0,967-ге дешн салыстырмалы тыгыздьщка не болуы керек.

к;р СТ ИСО 5163-2008

Ескертпе: Тетраэтилкоргасынды курамайтын косылыстыц титл к химияльщ курамы келеа болып табылады:

Этилендибромид (куюге    карсы косым)    10,6    (салмагы    бойынша)

Суйылткыш: (салмагы бойынша)

ксилем    52,5

гептан    17,8

боягыш, антиоксидант жэне    инертп газдар    0,87

5.8    100 MON-нан жогары номиналды сипаттамаларга арналган 6ipiHiuuiiK эталондык; жанармайдыц коспалары, олар 400 мл изооктан (5.4) келемше миллиметрл1к келемде суйылтылган т етраэтилкоргасынды (5.7) косу жолымен дайындалган. Осы коспалар MON шкаласын 100-ден жогары аныктайды.

Ескертпе ASTM D 2700-01а стандарты, А5 косымшасы (эталондьщ жанармайларды араластыру KCCTCci) изооктанда тетраэтилкортасын коспалары упнн MON шамаларын келт1ред1.

5.9    Толуол (метилбензол), 99,5 % (келем1 бойынша) минималды жишктеп эталондык жанармай сорты, ол хроматографияльщ анализдщ колданылуымен, 5 мг/кг-нан жогары емес тотьщ санымен, жэне 200 мг/кг-нан аспайтын су курамымен аныкталады.

Антиоксидантпен ендеу жабдыктаушымен узакмерз1мд1 турактылыкка сэйкес параметрлерде жэне эмпирикальщ аныкталган антиоксидант жабдьщтаушысыныц кемепмен келт1ршу1 тшс.

5.10    Бакылау жанармайлары, олар MON, шекп бастапкы мэндер, теменп ушкындык пен жаксы узакмерз1мд1 турактылыктан туратын ушкынмен жанушы козгалткыштарга арналган типт1к iiiiKi фирмальщ жанармайлардан турады.

6 Аппаратура

6.1    Жинактагы тэж1рибелж козгалткыш, стандарттык картер1 бар б1рцилиндрл1 козгалткыштардан туратын, CFR F-2 немесе УИТ-85М октандьщ санын аньщтауга арналган курылгы. Кысудын айнымалы дэрежесшдеп цилиндр жэне беклтклш телке, кейлекте айналатын суйьщтыкпен салкындатудыц термосифонды жуйес1, 6ip TeciKTi канал жэне карбюратор диффузоры аркылы жанармай беруге арналган селектордыц кепжур1ст1 клапандарынан туратын жузбел1 камералар катарынын жуйес1. Коспа кыздыргышты коспаларга арналган ж1берпш кубырша, температура жэне ылгалдыльщты реттеу жабдыгы бар ауа какпасына арналган жуйе, электр калканы, сонымен катар сэйкес пайдаланылган шыгынды шыгаргыш кубыр.

Козгалткыш куатты жутатын арнайы электр мотормен таспалы бершс аркылы байланысуы кажет, ол козгалткышты ж1беруге арналган жетек жэне жану кезшде туракты жылдамдьщта куат жутатын зат сиякты жумыс аткарады. ASTM D 2700-01а стандартын карау, А2 косымшасы (техникальщ шарттар жэне козгалткыштьщ жабдьщтыц сипаттамасы) осы стандартка жауап беретш барльщ сындарды, сындарлы емес жэне балама козгалткыштьщ жабдьщтарга катысты болып табылады.

6.2    Бакылау-олшеу1ш курал, ол тутану езгер1с1шц электронды куралынан, тутану курылгысы мен жану кезшдеп тутану каркындылыгын елшеу жэне керсетуге арналган детонометрден, сонымен катар жалпы кабылданган термометр, манометр жэне эмбебап елшеу1штерден турады. ASTM D 2700-0la стандартын карау, АЗ косымшасы (техникальщ шарттар жэне бакылау-елшеуш жабдьщтыц сипаттамасы) агындьщ мэл1мдерд1ц жоктыгы

6.3    Эталондык; жэне стандартталган жанармайга арналган молшерлейтш жабдык, ол бел1ктелген елшеу1рлер мен сыйымдылыгы 200 мл-ден 500 мл-ге дешн елшеу1ш ыдыс жэне ± 0,2 % келемге максималды шактамадан турады.

Бел1ктеу ISO 4787 сэйкес тексершу кажет. Олшеу1рлер айдаушы клапандар жэне айдаудыц уштыгымен дэл мелшерленген келемдерд1 беру уш1н жинакталады. Бул уштьщ

5

1

2

3