КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ ¥ЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

АВИАЦИЯЛЬЩ ЖЭНЕ ДИСТИЛЛЯЦИЯЛАУ ЖАНАРМАЙЛАРДЬЩ САЛЫСТЫРМАЛЫ ЭЛЕКТР 0ТК13Г1ШТ1КТ1Г1Н АНЬЩТАУ ЭД1С1

МЕТОД ОПРЕДЕЛЕНИЯ УДЕЛЬНОЙ ЭЛЕКТРИЧЕСКОЙ ПРОВОДИМОСТИ АВИАЦИОННЫХ И дистиллятных ТОПЛИВ

ЦР СТ 2416-2013

ASTMD2624-09 (MOD)

Ресми басылым

Осы стандарт ASTM D2624-09 Standard Test Methods for Electrical Conductivity of Aviation and Distillate Fuels непзделген. Авторльщ кукык ACTM Интернешнл, 100 Барр Харбор Драйв, Вест Конекшен, Штат Пенсильвания, 19428, АКД1 тиесш. АСТМ Интернешнл руксатымен кайта

басылымта шытады.

Казакстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрл1г1н1ц Техникальщ реттеу жэне метрология комитет!

(Мемстандарт)

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ УЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

АВИАЦИЯЛЬЩ ЖЭНЕ ДИСТИЛЛЯЦИЯЛАУ ЖАНАРМАЙЛАРДЫЦ САЛЫСТЫРМАЛЫ ЭЛЕКТР 0ТК13Г1ШТ1КТ1Г1Н АНЬЩТАУ ЭД1С1

КР СТ 2416-2013

ASTMD2624-09 (MOD)

Ресми басылым

Осы стандарт ASTM D2624-09 Standard Test Methods for Electrical Conductivity of Aviation and Distillate Fuels непзделген. Авторльщ кукьщ ACTM Интернешнл, 100 Барр Харбор Драйв, Вест Конекшен, Штат Пенсильвания, 19428, АДШ тиесип. АСТМ Интернешнл руксатымен кайта

басылымта шытады.

Казахстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрлшшщ Техникалык реттеу жэне метрология комитет!

(Мемстандарт)

11.2.1    влшеупп куралдыц калибрленуш колданылып жаткан елшеу1ш куралга карай A.l, А.2, А.4, А.5 немесе А.7 сэйкес тексеру керек. 0лшеу1ш куралды су коймасына косып, электр етк1зг1шт1г1н елшеуге арналган уяшыкты сумей эрекеттесуше жэне тол ы к тусу1не жол бермей кажет децгейге дей1н Tycipy керек. Электр етюзгшгики елшеуге арналган уяшыкты жанармайдыц еткен колданудан кей1нг1 калдыктарын жою унйн жогары-темен багытта орнын ауыстыру керек. (Назар аударыцыз -Зарядты косып-сенд1рген кезде зарядталган белшектер1 бар жанармай мен резервуарга енг1з1лген сынама ipiKTerimTiij арасында статикалык зарядты алдын алу уш1н сэйкес кау1пс1зд1к шаралары сакталуы кажет. Резервуар толтырылган кезде оператор сынама ipiKTerinm енг1зуге арналган кондыргыны орнатканга дей1н 30 минуттык интервал руксат ет1лед1. Бундай эрекет жанармайды электрл1к калдык рет1нде каптамасыз етед1.

11.2.2    Тазалаудан кейш уяшыкты туракты куйде сактап туру жэне аспапты жуктегеннен кей1н бастапкы турактандырудан кей1н ец улкен керсетюнт жазып алу керек (3 с пшнде). МежелУ meri б1рден жогары аспапта электр етюзгшгиктщ аныкталатын мэндер1не ен, улкен кабшеттштт керсетет1н межел1кт1 тацдау керек. МежелУтщ кебейтк1ш масштабыныц дурыстыгына коз жетк1зген жен (немесе межелУ meri). Жанармайдыц температурасын жазып алу керек.

11.3 0лшеулерд1 далалык жэне зертханалык жагдайда етюзу.

11.3.1    Контейнерлерд1 даярлау (металл немесе шыны) - 1рУтеуден бурын контейнерлер мен елшегпн куралдардыц таза екенше коз жетюзу керек. Сынамаларды ipiKTeyre арналган контейнерлер далалык куйге тасымалданбас бурын зертханалык жагдайда тазартылуына кецес бершедт (8-бел1мд1 карацыз).

11.3.2    0лшеулерд1 етюзу - электр откгзНттгпУН елшеу максатында еткен сынаулардан калган уяшыктагы калдык жанармайларды жою yniiH уяшыкты сыналатын жанармаймен жаксылап жуу керек. Кондыргынын накты тур1не колданылатын удер1стерд1 пайдалана отырып, жанармайды елшепш ыдыска Koniipy жэне жанармай электр етюзпнтгшщ мэн1н жазып алу керек. 0лшеуш куралдыц калибрленуш колданылып жаткан елшеуш куралга карай A.l, А.2, А.5 немесе А.7 сэйкес тексеру керек.

11.2.2 жэне А К,осымшасына сэйкес электр откгзНттгпУН елшеу yniiH уяшыкты сыналатын жанармайга Tycipy керек. Жанармай температурасын жазып алу керек.

ЕСКЕРТПЕ Кате нэтижелерден сактану ушш елшеуге арналган уяшьщтьщ Ty6i сынауга арналган контейнерлермен езара эрекеттеспейтшше кез жеткззу керек. Бул эрекет аспап материалына карамай барльщ контейнерлерге колданылады.

ЦР СТ 2416-2013

12 Есеп беру

Жанармай электр етюзгшгигшщ керсетьаштерш жэне жанармай температурасын жазып алу керек. Егер елшепш аспапта нелдш мэн керсетшсе, есеп беру 1 пСм/м темен куры лады.

ЕСКЕРТПЕ Жанармайдьщ электр етизпыгпп температура мэнше сэйкес езгертшедк бул катынас авиацияльщ жэне дистилденген жанармайлардьщ эртурл1 турлерше ерекше. Электр етызпитктщ белгш температурата дешн корсеты штерш тузету к;ажет болтанда оператор жанармай мен температураньщ кажетп денгешне бершген катынасты орнатуы керек.

13 Дэлдж пен ауытку

13.1 Сынауларды етшзудщ ортак жершде оператор-аспап аркылы алынган сынау нэтижелершщ статистикалык сынаулары аньщтагандай осы эд1стщ дэлдт келеслге непзделген. 1-кесте аркылы алынган дэлдж бойынша мэл1меттер бензин мен ер1тк1штерд1 коспайды. 1-кестеде керсетшген дэлдш бойынша мэл1меттер колдануды ыкшамдау уш1н 1-суретте керсетшген.

Е г у

Белгшеулер мен тусшд1рулер: R- Кайда icKe косу; г - ¥ксастык.

1 сурет - 1-кесте бойынша дэлдпс графшт

ECKEPTEIE Барльщ ауыспалы елшеу аспаптардьщ дамуы унпн дэлджЕ аныктайтын багдарлама каралады.

7

13.1.1    ¥ксастык

Сынауды дуры с етк1зген кезде б1рдей температурада уксас материалмен орташа жатдайда дэл сол кондыргымен жэне дэл сол оператормен алынтан электр етюзгшгигшщ ею ретт1 елшенген мэндершщ арасындагы айырмашылыгы 1-кестеге сэйкес жиырма жатдайдыц тек б1реушде тана мэндерден асуы мумюн.

13.1.2    Кдйта icKe косу

Сынауды дурыс етк1зген кезде б1рдей температурада уксас материалмен 6ip жерде жумыс 1стейт1н (13.2), эр турл1 операторлармен алынтан электр етюзгшгигшщ жалтыз жэне тэуелс1з елшеулер1 арасындагы айырмашылыгы 1-кестеге сэйкес жиырма жатдайдын, тек б1реушде тана мэндерден асуы мумюн.

13.2    Егер кай та icKe косу мэндер1 1-кестеде келпршген мэндермен б1рдей болса, калпына келушшктщ сэйкес мэндер1 тасымалдау мен сактау кез1нде сынамалардыц электр етюзпнтгшде езгертулерд1ц эсер1нен алынбатанын керуге болады. Сынамаларды тасымалдаудыц эсер1нен электр етюзгштгшщ кате мэндер1 пайда болтан кезде келпршген удер1стерге сэйкес электр етюзгштгш елшеуге арналтан жанармайды сактайтын су коймасында немесе жаца сынамада елшеуд1 етк1зуге кецес бершедт Бундай эрекет эр жак уш1н (жетюзу кез1нде) сынаулардыц уксастытын камтамасыз етедк сынаулар дэлд1г11-кестеде келт1ршген.

13.3    Maihak MLA 900 Emcee 1153 модел1 сынама температурасыныц елшемш етюзе алады. Maihak MLA 900 дэлдпт 2-кестеде келыршген. D- 2 Inc. JF -1А- НН моделшщ дэлдш1 3-кестеде келАршген.

13.4    Кемшшш - электр етюзгштгшщ мэндерше кем mini кп аныктаута арналтан уд epic болматандыктан, KeMHimiK аныкталмайды.

2-кесте - Maihak MLA 900 елшеу куралыныц дэлд1г1

Электр 0TKi3riiiiTiri, пСм/м ¥к;састык; Кбайта icKe косу 1 0 0 15 2 2 20 2 2 30 3 3 50 5 5 70 7 7 100 9 9 200 17 16 300 23 22 500 36 34 700 47 46 1000 64 61 1500 89 86

ЦР СТ 2416-2013

А косымшасы

(jumdemmi)

АЛ Maihak елшеу аспабыньщ калибрлену1 (уксас Typi)

А. 1.1 Электр етюзгшгики елшеуге арналтан калибрлеуд1 етюзбес бурын, уяшык таза api куртак болуы керек.

А. 1.2 Maihak елшеу аспабынын, эр турл1 сипаттаты 4 модел1 бар.

A.l-кесте -Maihak елшеу аспабыньщ моделдер1

Серия	влшеу аспабыньщ HeMipi
1	от 64001 до 64068, 64070
2	64069, от 64071 до 64171
3	Код 2-
4	Код 3-

2 жэне 3 сериялары енд1рунй жеткпепн компоненттермен; курылты не\прлершде «М» индекслмен модификациялануы керек.

А. 1.3 Калибрлеуд1 тексеру- калибрлеу керсетюштерш тексеру ушш корпустаты калибрлш кедерпге карсы бастапкы калыптаты уяшыктьщ электр 0TKi3rimTiri жасыл тусп READ (ЕСЕПТЕУ) жазуы бар теп кп басу керек. влшеу аспабынын, KepcendniTepi 465 пСм/м ± 10 пСм/м болуы керек. Растау ушш ею рет кызыл тетшт1 басып, жотарыда керсетштендей READ жасыл тетшш басу керек. влшеу аспабы 232 пСм/м ±10 пСм/м санауы керек.

А. 1.3.1 Нелге тексеру ушш электр етюзгшыкы елшеуге арналтан уятттыкты калибрл1к кедерг1мен байланысын алдын алу уш1н корпусты сэл кетеру (карсы л асу орауышымен) керек . READ жасыл теп пн басу керек. К,ызыл тепкп 2 рет баскан кезде кайталау керек. 3 жэне 4 сериялары уш1н сынамада нелге икемдеу керек. 1 жэне 2 сериялары ушш сынамада 10 пСм/м бастап 30 пСм/м дешн мэндер1 болуы керек. Бершген мэн электр етюзпнтгшщ елшенген керсетк1штер1нен есептеп шыгарылуы керек. Керсетюштер орнатылган шектеулер1н1ц шег1нде сэйкес келмесе, кондыргыныц техникалык кызмет керсетуш етк1зу кажет.

ЕСКЕРТПЕ Егер метр KepceTKimi елшеу етшзу кез1нде тербелсе, батареяларды ауыстырады.

А. 1.4 влшеу куралыныц аныктамасы - электр етюзгшпгш елшеуге арналтан уяшыкты сыналатын жанармайта толык Tycipin, устап туру, кей1н READ жасыл теп пн басып, инерттщ1кт1ц эсер1нен алынтан елшеу куралыныц плшеслн(н межелеушен кей1н бастапкы калыпка уштыкты орнатканнан кей1н ец улкен керсетк( шп жазып алу керек. Бастапкы

ЦР СТ 2416-2013

калыпка орнату 20 пСм/м улкен болмауы керек жэне ец аз дегенде 1 с журу1 керек. 500 пСм/м бастап 1000 пСм/м дешнп электр етюзгшгик уш1н Кызыл тет! кт! 2 рет басып, сол куйде READ тет! пн басканша дей1н устаган жен. Алынтан межел1кт1 электр етюзпнгигшщ дурыс мэнш алу уш1н 2-ге кебейту керек. (Бершген эд1с тура санау бойынша тексеру уш1н мэш 500 пСм/м аз электр етюзгшгигше колданута болады).

ЕСКЕРТПЕ Бутан дешнп сериялар коршатан орта температурасы экстремаль^ к томен болтанда жумыс ютемейдт Егер экспозиция (тез1мдшп) 30 минуттан аспайтын болса, 3 жэне 4 сериялары 29 °С температурада дурыс жумыс ютейдт

А.2 Емсее1152 (цифрл1 тур) моделшщ электр етюзпытгш елшеуге арналтан аспапты калибрлеу

А.2.1 Емсее моделшщ электр етюзгшгигш елшеу уш1н сынама алтыш аспаптыц 6ipiKTipriniiHe косу жэне сынама алтышпен жанармай сынамасынан шытарылтан MEASURE (немесе М) (ОЛТТТЕУ) тет1г1н басу керек. Нелге баптау 0 ± 001 дешнп дэлдшпен болуы керек ( 3 с шнде).

А.2.2 Егер елшеу аспапты осы стандарттыц талаптарына сэйкес келмесе, сынама алтышты шытарып, MEASURE теттн басу керек. Егер елшеу куралы осы стандарттыц талаптарына б1ршт1ршген сынама алтышсыз сэйкес келсе, сынама алтыш изопропильд1 спиртпен тазаланып, кайта сынаута дей1н KenTipmyi керек. Егер изопропильд1 спирт осы стандарттыц талаптарына б1ршт1ршген сынама алгышсыз сэйкес келмесе, peireyai А.2.4 сэйкес орындаган жен.

А.2.3 Сынама алгышта керсетшген калибрлеу керсеткпнтерш жазып алу керек. Сынама алгышпен жанармай сынамасынан шыгарылган CALIBRATION (Калибрлеу) тетплн басу керек. Есептеу б1рнеше рет жург1зшу1 керек; сынама алгышта коршетш нем1р ± 005    (3 с кейш).

Мысалы, сынама алтыш HOMipi 40-ка тец, елшеу куралыныц керсетк1ш1 400 ± 005 (395 - 405) тец болуы керек. Баскаша жатдайда А.2.5 кешу керек.

А.2.4 Нелге баптау сынама алтышсыз MEASURE тетшш басу аркылы жузеге асырылады. Курал-жабдыкты (буратышты) ZERO (НОЛ) сацылауына енг1зу жэне монитор да 000 ±001 керсеткпш пайда болтанта дей1н баптауды жург1зу.

А.2.5 Калибрлеу сынама алтышсыз CALIBRATION (КАЛИБРлеу) теттн басу аркылы жузеге асырылады. Курал-жабдыкты (бурагышты) CALIBRATE (КАЛИБРЛЕУ) сацылауына енпзу жэне сынамалагышта керсетшген ± 002 дешн керсетк1шт1ц баптауын жург!зу. Олшеу куралын сацылау жабык болтанда ZERO жэне CALIBRATE сацылауларыныц арасында реттеудщ кажет! жок.

11

А.З 1150 модель электр отюзпытгшщ мониторын калибрлеу (сызьщты тур)

А.3.1 Калибрлеудщ алдында электр етюзгшгигш елшеу унлн орнатылтан уяшыкты жуып, жанармай атысын кажет децгейге дешн реттеу керек.

А.З.2 Калибрлеудщ алдында куатты ON (К,ОСУ) теЕпмен косып, елшеу аспабын нелге баптау керек. CALIBRATE тетптн басу керек. Олшеу аспабынын, TeTiriH басып, мэл1меттерд1 санау керек. Олшеу кур алы уш межелжтщ эр кайсысында 100 пСм/м KepceTyi керек. Егер курал бершген мэнд! керсетпесе, жотарыда керсетшгендей реттеу керек. LOW ALARM (ДАБЫЛДЫЦ TOMEHEI ДЕЦЕЕЙ1) TeTiriH басып, сигнал беру дыбыс децгешн реттеу керек. Дабылдын, жотарты meri де осы функциялармен жаракталтан аспаптарда реттеле алады. OPERATE (ЖУКТЕУ) TeTiriHe ауыстыру жэне кайта жуктеу (TycTi сигнал ешед() керек. Жазу аспабында (регистрде) жанармайдыц электр етюзгшгшд аныкталады. Егер электр етюзгшгигш темендеткен кезде (немесе жотарылатканда) толтыру сулбасында жацылу болса, сигнал беру жеделдетшедт

А.4 MaihakMLA 900 электр втатзпитгш олшеу ушш куралды калибрлеу

А.4.1 MLA 900 терт компоненттен турады: техника каушслздж epeжeлepiнe сэйкес келу1 Tnic (жиналтан куйдеп куралдарда) сынама алтыш, корсету курылтысы (монитор), жерге туйьщтау мен кабель дер жуйест

Сынама алтыш кaбeльдepi 2 м жэне 10 м болуы мумюн. Корсету курылтысы мен сынама алтыш оцтайлы ешмдшкке жету1 ymiH эрекеттес компоненттер болып табылады жэне б1рдей сериялык HOMipre ие.

А.4.2 Кабельдер, жерге туйыктау кысымы мен жерге туйыкталатын, пркейтш 6ipiKTiprim ерттен Kayinci3 жерде сынауларды етк1збес бурын 6eKiTmyi керек. Сынама алгыштыц тазалыгына жэне кургактыгына, сонымен катар сырткы цилиндрд1н беютшген1не коз жетк1зген жен. Баскаша жагдайда тазалауды 9-бел1мге сэйкес жург1зу керек.

А.4.3 Олшеу куралы керсету курылгысынын, кайырмалы бет1 н ашу аркылы косады. Сынама алгышты ауада устап турып, коргагыш какпакты ашу керек. Электр етюзпнтктщ мэндер1 минус 2 пСм/м бастап плюс 2 пСм/м дейш болуы керек. Егер 2 пСм/м астам мэндер керсетшсе, сынама алгышты жуып, елшеуд1 кайта етюзу керек. Егер минус 2 пСм/м аз мэндер керсетшсе, батареяны тексерген жен - монитор да ВАТ (БАТАРЕЯ) хабарламасы шытады.

ЦР СТ 2416-2013

А.4.4 MAIHAK жазуы бар сынама алтыш бет!н керсету аспабындаты Кызыл дисюге барынша жакы н устап туру керек. Осы эрекети орындау кезшде 1000 пСм/м ±10 пСм/м кершу1 керек.

А.4.5 Егер елшеу аспабы сэйкес удерютерден кешн калибрлеудщ TeKcepiciH орындамаса, елшеу аспабын кайта калибрлеу унйн енд1руш1ге кайтарып берген жен.

А.5 EMCEE 1153 моделшщ электр отклзпптгш елшеуге арналган аспаптьщ калибрлену1 (цифрл1 тур)

А.5.1 Нелге тексеру

А.5.1.1 Сынамадан алынтан сынама алтышпен сынау кезшде 6ip рет кысым реттегпшн басып, EMCEE пайда болтанта дешн кайталау керек.

А.5.1.2 Керсету курылтысында сынау процесш айналдыру аркылы караута болады, ол кезде электр етюзгшгигшщ мэндер1 нелге тецеледг Монитор да коршатан орта температурасы керсетшедт

А.5.1.2.1 Егер нелде баска сан керсетшсе, сынама алтыш ластантан болуы мумк1н, тазалык етк1зу кажет (9-бел1мд1 карацыз).

А.5.2 Диапазонныц арттыруына тексер1с - Электр етюзгшгик мэндер1 2000 пСм/м жотары болтанда.

А.5.2.1 Сынамадан алынтан сынама алтышпен сынаулар жург1зген кезде 6ip рет кысым реттег1ш1н басып, EMCEE жанганга дешн кайталау керек.

А.5.2.2 Егер кызыл жарык шыгаратын диот жыпыльщтауын токтатып кайта жанса, сынама алгыштын, iniKi етк1зг1ш1нен сырткы откгзНттпне дей1нг1 аракашьщтьщты елшеу керек. Ек1 етк1зг1шт1ц аракашыктыгын елшеген кезде бас жэне сук саусакпен сынама алгыштын, жогаргы шет1н устап туру оператор унйн жеткш1кт1, эр! Kayinci3 болып табылады.

А.5.2.2.1 Сынауды етюзгеннен кейш жэне диоттын, жылтылдауы аякталганнан кей1н дисплейд1 айналдыру аркылы карауга болады жэне электр етк1зг1шт1г1н1н, сандык мэн1н1н, орнына мониторда OVER (АЯКТАУ) кершу1 керек; мэннщ диапазонная асып кеткенш жэне елшеу аспабы дурыс жумыс 1стейт1н1н б1лд1ред1.

А.6. D-2 Incorporated JF-1A модел1 (сызыкты тур)

А.6.1 Сынауды етюзбес бурый бергшт сараптамага арналган таза изопропильд1 спиртпен тазалап, сытымдалтан ауамен кепт1ру. Бершген удер1с 6eprimTeri барлык жанармай калдыктарынан тольщтай тазартылтанта дей1н етк1з1лед1. Егер керсетулер кезшде нелге ± 2 пСм/м артык болса, немесе елшеу куралынын тузелмейт1н1 туралы болжамдар аныкталса, келес1 удер1стерд1 етюзген жен.

ЕСКЕРТПЕ Изопропильд1 спирт улкен электр етызпиткке ие, сондьщтан берпштер шшдеп exi электрод арасындаты кез-келген калдыктар аспаптьщ мезгшнен бурын ютен шытуына экелт сотуы мумкш. Изопропилды спирта жуу yuiiH «реактив» тобындаты толуолды жутаннан кеГпн к;олданып, ауамен кетлре алады. Сытымдалтан куртак; ауамен урлеп тазарткдннан кеГпн, калдыктын болмауы толуолды колдану кажеттшпн жояды.

А.6.2 Куат бергпш (power sensor) - Кабель аркылы куат 6epriniTi сэйкес электр куат кезше, ал 6ipiKTiprinm СОМ 1 компьютерше косу керек. JFWIN батдарламасын журпзу жэне жуктеу (ещцрунй басшылытын карау) керек.

А.6.3 Нел баптауына арналтан 6epriin (set sensor zero) - Томен мэндерд1 JFWIN батдарламасымен санау кезшде (5 пСм/м-ден аз) пайдаланушы бергпн жишгш аньщтайды. Нелге баптаута дайын болтан кезде JFWIN мэз1р1нде ZERO CALIBRATION (НОЛДЩ КАЛИБРЛЕНУ1) TeTiriH басу керек. Батдарлама мэл1меттерд1 керсетш, соцында аякталады. Корсету курылтысындаты мэндер 2 пСм/м аз болмауы керек. Соцында ZERO OK (ШЛЕЕ БАПТАУ ОЙДАЕЫДАЙ АЯКТАЛДЫ) жасыл TeTiri жанады.

А.6.4 Межел1к 6eprinii (set sensor scale) - Олшеу толык диапазонда болтанда жанармайды (шег1нд1мен) берг1шке орналастырады. Сынау етк1з1лет1н диапазоннан у^лкен мэндерд1 колданута кецес беред1. Егер оператор 0 пСм/м бастап 500 пСм/м дейшп диапазонда электр етюзпнткы елшесе, берпнт калибрлеуге арналган усынылатын диапазон 750 пСм/м бастап 1000 пСм/м дешн болады. Бершген эрекет кател1кт1 азайтады. Сынауды етк1зуд1 EMCEE механикальщ олшеу куралы кемепмен немесе баска ASTM D2426 бойынша эд1спен етюзуге болады. JFWJN мэз1ршде SCALE CALIBRATE (МЕЖЕЛ1КТ1 КАЛИБРЛЕУ) тет1г1н басу жэне сынаманы енг1зу (кажет болганда) керек. Багдарлама кезец1н аяктау кезшде SCALE COMPLETE LIGHT (МАСШТАБТАУДЫ АЯКТАУ) TeTiri жанады жэне керсетюштер багдарламага бурый енпзшген мэндерге сэйкес кeлyi керек.

А.7 D-2 Incorporated JF-1A-HH моделшщ электр втатзНштплн олшеуге арналган куралды калибрлеу

А.7.1 Сынауды етюзбес бурый бергшы сараптамага арналган таза изопропильд1 спиртпен тазалап, сыгымдалган ауамен KenTipy керек. Бершген yflepic 6eprimTeri барлык жанармай калдыктарынан толыктай тазартылганга дешн етюзшедт Егер керсетулер кез1нде нелге ± 2 пСм/м артык болса, немесе олшеу аспабыныц тYзeлмeйтiнi туралы болжамдар (оператормен) аныкталса, кeлeci удер1стерд1 етюзген жен.

ЦР СТ 2416-2013

А.7.1.1 Изопропильд1 спирт калдыктарынан тазарту уипн 6epriniTi «реактив» тобындаты толуолмен жуып, кепт1ру керек.

ЕСКЕРТПЕ Изопропшпдц спирт улкен электр етызпиткке ие, сондьщтан берпштер шшдеп екз электрод арасындаты кез-келген калдыктар аспаптьщ мезгшнен бурын icTeH шытуына экелт сотуы мумкш. Изопропильд1 спиртп жуу yniiH «реактив» тобындаты толуолды жутаннан кеГпн к;олданып, ауамен кеггпре алады. Сытымдалтан куртак; ауамен урлеп тазарткдннан кеГпн, калдыктын болмауы толуолды колдану кажеттшпн жояды.

А.7.2 0лшеу кур алы SAMPLE (СЫНАМА) тет1г1н басу аркылы icKe косылады. Белме температурасында тазалантан елшеу куралында электр етюзгшгик мэндер1 минус 0,05 пСм/м бастап плюс 1 пСм/м дешн болуы керек. Егер 1 пСм/м кеп мэндер кершсе, сынама алтышты тазалап, елшеуд1 кайта етк1зу керек.

А.7.3 Егер елшеу куралы сэйкес рэс1мдерден кешн калибрлеуд1ц TeKcepiciH орындамаса, елшеу куралын кайта калибрлеу уш1н енд1рупйге кайтарып берген жен.

А. 7.4 JF-1A-HH кущц керсетеп н функцията ие. Зауыттьщ калибрлеуд1 етк1згеннен кей1нг1 6ip жылдан сон, оператор кайта калибрлеуд1 етк1зу KepeKTiri туралы хабар дар болуы тшс. Пайдаланушыта аспапты колдануды жалтастыра беруге болады, алайда аспапты кайта калибрлеу упйн енд1руш1ге кайтарып берген жен.

15

Алгысез

1    «Мунай жэне газ акпараттык талдау орталыгы» Акционерлш когам Э31РЛЕД1

«Мунай, газ, олардан кайта жасалган ешмдерц материалдар, мунай, мунайхимиялык жэне газ енеркэслбше арналган жабдыктар мен курылыстар» № 58 стандарттау женшдеп Техникалык комитет! жэне «Казахстан стандарттау жэне сертификаттау институты» республикалык мемлекеттж кэс1порны ЕНГ13Д1

2    Казахстан Республикасыныц индустрия жэне жаца технологиялар Министрлшшщ Техникальщ реттеу жэне метрология Комитет! Терагасыныц 27 карашадагы 2013 жылгы №548-од Буйрыгымен БЕК1Т1Л1П ЦОЛДАНЫСЦА ЕНГ131ЛД1

3    Осы стандарт американдык ASTM D2624-09 Standard Test Methods for Electrical Conductivity of Aviation and Distillate Fuels (Авиациялык жэне дистилденген жанармайдыц аскын электр OTKi3riniTiriH аныктау эд\с\) катысты модификацияланган. Авторлык кукык АСТМ Интернешнл, 100 Барр Харбор Драйв, Вест Конекшен, Штат Пенсильвания, 19428, США тиеснп. АСТМ Интернешнл руксатымен кайта басылымга шыгады.

ASTM D3948 стандарт материалдарга, ен!мдерге, жуйелер мен кызметтерге арналган стандарттарды эз!рлейт!н жэне басылымга шыгаратын американдык оз epiKTi уйымыныц «Мунай ен!мдер! жэне майлайтын материалдар» корреляцияльщ aaicTepi бойынша D02.04.0K киш комитеымен эз!рленген.

Агылшын тшшен аударма - (еп).

Американдык стандартыныц ресми нускасында келыршген жеке фразалар, терминдер мемлекеттж, орыс TiniHin жэне кабылданган терминология ережелер!н сактау максатында, сонымен катар техникалык реттеуд!ц мемлекетт!к жуйесш тургызудыц ерекшел!ктер!мен байланысты езгертшген жэне синоним сездермен ауыстырылган.

Осы улттык стандартты эз!рлеуге колданылган шетел стандарттарыныц ресми данасы, олардыц аудармасы жэне сштеме бершген шетел стандарттары Б1рщгай мемлекетт!к фондынын, нормативт! техникалык кужаттарында бар.

«Нормативт!к сштемелер» бел!м!нде жэне стандарттын, мэт!н!нде сштемел!к халыкаральщ стандарттар езектенд!ршген.

Сэйкест!к дэрежес! - (MOD) модификацияланган

II

Е косымшасы

(ацпараттыц)

Е.1 кесте - Модификациялантан улттык стандарттьщ техникалык ауытку Ti3iMi

Тарау, бел1м, пункт, тармак, кесте, ескертпе	Модификация
14-27 тарау	Жою*
«X Косымшасы»	Жойылды**
*Осы тараулар АКП1 аумагында 6ip ещцрунймен шыгарылатын тек белг1ленген курал-жабдыкка катысты. **Осы косымшалар акпараттык болып табылады жэне 1987 жылы АКШ аумагында етшзшетш RR:D02-1235 сынау хаттамасына катысты болады.

0ОЖ 665.7:665.733:543:628    МСЖ    75.160.20

Туйш сездер: авиацияльщ жанармай; электрлш етшзпнткп елшеуге арналган аспап; электрлш етшзпнтктщ елшем 6iрлiri; дистилденген жанармай; электрлш етшзпнтк; агымдьщ; пикосименстщ метрге катынасы; калдык электрлш 0TKi3riniTiri; антистатикальщ орньщтыру, статикальщ электр

4 Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ КЕЗЕНД1Л1Г1

5 АЛЕАШ РЕТ ЕНГ131ЛД1

Осы стандартна епгптгеп взгерютер туралы ацпарат «Стандарттау .лсотпОем нормативтж цужаттар» сштеместе, ал взгержтер мэтш -«Мемлекеттж стандарттар» ай сайынзы ацпараттъщ сштемелерте жарияланады. Осы стандарт цайта царалзан (жойылган) немесе ауыстырылзан жаздайда, muicmi ацпарат «Мемлекеттж стандарттар» ацпараттъщ сштеместе жарияланады

Осы стандарт Индустрия жэне жаца технологиялар министрлтнщ Техникалык реттеу жэне метрология комитет!Hiн руксатынсыз ресми басылым ретшде толыктай немесе белшектелш басылып шытарыла, кебейтше жэне таратыла алмайды

III

к;азак;стан республикасыныц улттык стандарты

авиациялык; жэне дистилляциялау

ЖАНАРМАЙЛАРДЫЦ САЛЫСТЫРМАЛЫ ЭЛЕКТР

0ТКВПШТ1КТ1Г1Н аньщтау эдга

Енпзшген куш 2014-04-01

1    Колданылу саласы

Осы стандарт курам ында турактылыкка карсы nieryi бар (немесе шегушз) авиациялык жэне дистилденген жанармайларта таратылады жэне салыстырмалы пСм/м электр лк етюзпштки аныктау эдюш орнатады. Электрлк етюзгшгики аныктаута арналтан сынауларды етюзу калдьщ жанармайда зарядсыз белшектерд1 колдантан кезде мумкш болады (калдьщ етюзгшткпен).

Одю колайлы елшегпн куралдардын кемепмен 1ржтелген сынамаларда, сонымен катар тура сыйымды ыдыста салыстырмалы электрл1к 0TKi3riniTiKTi аныктаута арналтан.

Сынаудыц алдында калдьщ электр зарядыныц азаюы кез1нде сэйкес каутслздж шараларын сактау керек (жанармайдыц лайлануын алдын алу ушш).

Осы стандарт колданылуына байланысты кау1пслзд1к талаптарын енпзбейдт Стандарттыц тутынушысы денсаульщты сактауга арналтан сэйкес кау1пс1зд1к шараларын пайдаланады жэне колданудыц алдында сэйкес шектеулер орнатады

2    Нормативтш сштемелер

Осы стандартта колдану уш1н мынадай сштемел1к норматив^к кужаттар кажет:

ASTM D4306-13 Standard practice for Aviation Fuel Sample Containers for Tests Affected by Trace Contamination (Авиациялык жанармайдыц лайлануыныц барына сынамаларды ipiKTey сынаулары бойынша практикальщ нускау).

ASTM D4308-13 Standard test Method for Electrical Conductivity of Liquid Hydrocarbons by Precision Meter ( Дэл есептеуш аркылы суйьщ ко м ipcyTe ктердi ц электр етюзпнтгш аныктау эд1сл ).

Ресми басылым

ЦР СТ 2416-2013

ЕСКЕРТПЕ Осы стандартты пайдалану кезшде сштемелш стандарттар мен жзктеуiштердiн колданысын агымдагы жылдагы жай-куш бойынша жыл сайын басылып шыгарылатын «Стандарттау женшдеп нормативах кужаттар сштемеа» акпараттык сштемеа бойынша жэне агымдагы жылда жарияланган TuicTi ай сайын басылып шыгарылатын акпараттык; сштемелер бойынша тексерген дурью. Егер сштемелш кужат ауыстырылса, (езгертшсе), онда осы стандартты пайдалану кезшде ауыстырылган(езгертшген) стандартты басшылыкка алу керек. Егер сштемелш кужат ауыстырусыз жойылса, онда оган сштеме бершген ереже осы сштемеш козгамайтын белште колданылады.

3    Терминдер мен аньщтамалар

Осы стандартта келесл терминдер мен сэйкес аныктамалары колданылады.

3.1.1    Метрге пикосименс (picosiemens per metre): БЖ жуйесшдеп электр етк1зг1шт1г1н елшеу кур алы (ЕИЭ).

1 пСм/м= 1хЮ"¹²£ГлЕ⁷=1 ЕИЭ =1 пикомо/м    (1)

3.1.2    Калдык еткппшпк (rest conductivity): Ионды тозацдану немесе поляризация болматан кезде жанармайдыц зарядталматан бeлшeктepiнiц эквивaлeнттi салыстырмалы карсыласуы.

Электродтар арасындаты туракты токтыц мэндер1 унйн немесе ауыспалы токтыц орташа мэндер1 ymiH бастапкы кездеп электр откгзпттгНп.

4    О.ис мэш

Электр KepHeyi жанармайта эр ею электрод аркылы отюзшедц нэтижeлi ток электр етюзгшгиктщ алынтан мэш туршде корсетшедт Электр кернеушде токты елшеу (сынауыш) ионды тозацданудыц эсершен кателж жiбepмey ymiH тез арада етюзшедт Бакылау жуйесшдеп ионды тозацдануды немесе поляризацияны сынамаларды юоветте ауыстыру (электр OTKi3rimTiriH елшеуге арналтан уяшык) аркылы немесе ауыспалы токтыц кернеушш эсер eTyi кезшде жою. Электрод жэне ток олшеу куралдарыныц олшемш тацдау 1 пСм/м аскан электр OTKi3rimTiriH елшеу утттш жузеге асырылады.

Осы стандарттыц максаттары ymiH колданылатын кондырты жотары дэрежедеп дэлдшпен 2000 пСм/м бастап электр етюзгшгик диапазонына таралады (12-бeлiмдi карацыз); накты елшегпн куралдар 500 пСм/м немесе 1000 пСм/м дешнп мэндерд1 санайды.

ЦР СТ 2416-2013

ЕСКЕРТПЕ 1 пСм/м аз электр етсазпыткп елшеу кажет болса, мысалы, мунай ешмдерш немесе келйрсутекп ерггьаштерд1 тазалау кезшде, ASTM D4308 бойынша эдюй колданган жен.

5    1\о.1даны.1\

Тербел1с пен сузгщен етюзу кезшде пайда болатын жанармайдыц электр зарядын белу кабшеН электр етюзгшгипмен реттелед1 жэне ион сурыпына тэуелдт Электр етюзгшгигшщ жотары мэндершде зарядтардыц жиналуын жэне кабылдатышта жотары мумкшдштердщ пайда болуын болдырмау унйн кажет етей н жылдамдыкта заряд еюге болшедй

6    0лшеу жылдамдыгы жэне комекпп кондыргылар

6.1    Электр етюзпнткп елшеуге арналтан уяшык жэне токты елшеуге арналтан курал Кем1рсутектерд1н, электр етк1зг1шт1г1 су ер1т1нд1с1нен темен болтандыктан, электр кернеу1 эсер еткен кезде жылдам реакцията тусетш кондырты кажет.

6.2    Далалык жатдайда жанармай температурасын елшеуге арналган сэйкес диапазоны бар термометр. Термометрд1 колданушы су коймада, тем1ржол жэне автомобиль цистерналарында сакталатын жанармай температурасын аньщтауга болатындай жабдыкталуы керек.

6.3    0лшеу1ш ыдыс - электр етк1зг1шт1г1н елшеу унйн уяшыктыц электродтарын каптауга арналган жанармайдыц кажетп мелшер1н сыйдыра алатын кез келген елшеу1ш ыдыс.

7    Реактивтер мен материалдар

7.1    Ер1тк1штер - егер таза анализ квалификациясы толуолыныц курам ында су болса (Назар аударыцыз - жантыш), изопропильд1 спиртт1 колданган жен (Назар аударыцыз - жантыш. Зиянды булану).

7.1.1    Толуол таза анализ квалификациясыныц изопронол коспасына (50 %) жэне таза анализ квалификациясыныц гептан коспасына (50 %) ауыстырылуы мумкш (Назар аударыцыз - жантыш. Зиянды булану).

8    Сынамаларды ipiKTey

8.1    Жанармайдыц электр етюзпнтгш елшеу сынамаларды тасымалдау кез1нде кедергшерге ушырамау уш1н етк1зу орнында немесе сынамаларды ipiKTey кезшде eткiзiлyi керек. Кезекп сынаулар ymiH сынамаларды ipiKTey кажеттшп тутан кезде кeлeci кау1пслзд1к шараларын алдын ал у.

8.1.1    Егер аспап косы л у турган кезде уяшык пен су езара эрекеттессе, тазарту кажеттшп туралы хабарлама келед1. ¥яшык пен су езара эрекеттескен кезде уяшыкты жугыш куралдарга арналган ер1т1нд1мен (изопропильд1 спирт) жаксылап жуады жэне кегтредт Жогары температура мен ылгалдылык кезшде уяшыкта сынама сынауына кате керсеткштерше жэне калибирлеудщ 1стен шыгуына экеп согатын конденсат тузшу1 мумк1н. Бундай кубылыстан уяшыкты коршаган ортаныц 2 °С бастап 5 °С жогары температурада сактау аркылы кутылуга болады.

8.2    Сынаманыц елшем1 максималды жэне колдануга жарамды болуы керек (6.3 карацыз).

8.3    Кун сэулес1 жэне жарыцтыц баска да кездер1 антистатикальщ шег1нд1н1 косу кез1нде жанармайдыц электр етк1зг1шт1г1не эсер ету1 мумк1н. Шыны контейнерлердег1 сынамалар 5 мин. аралыгында кун сэулесшщ эсер ету1нде болса, электр етюзпнтктен айырылуы мумк1н. Толыгырак акпарат алу ушш ASTM D4306 карацыз.

ЕСКЕРТПЕ Сынамаларды ipiKTeyre арналган контейнерлердщ калдыктармен лайлануы сынау нэтижелерше эсер eTyi мумкш. Сынамаларды ipiKTeyre арналган усынылатын контейнерлерд1 колдану ушш ASTM D4306 карацыз.

8.4    Сынамаларды 1рктеуден етюзбес бурын сынауга арналган контейнерлер, онымен коса какпагы да кем дегенде уш рет сыналатын жанармаймен жуылуы керек. Крлданылган контейнерлер ASTM D4306 (6.6) сэйкес жугыш куралдарга арналган ертщцмен тазартылып, Kermpmyi кажет.

8.5    Электр етк1зг1шт1г1н елшеу сынамаларды 1р1ктеуден кей1н 24 сагаттыц 1ш1нде етк1з1лу1 керек.

9 Тазалау эдктер1

9.1    Егер курал косылу турган кезде уяшык пен су езара эрекеттессе, тазарту кажеттшп туралы хабарлама келедт ¥яшык пен су езара эрекеттескен кезде уяшыкты жугыш куралдарга арналган ертщцмен (изопропильд1 спирт) жаксылап жуады жэне кепыредт влшегш курал уяшыкта конденсат тузшген кезде нелден баска мэнд1 керсету1 мумкш (елшег1ш куралды салкын жэне кургак жерден жогары температуралы, ылгалды жерге кеш1рген кезде). Бундай кубылыстан уяшыкты коршаган ортаныц 2 °С бастап 5 °С жогары температурада сактау аркылы кутылуга болады.

9.2    Механикалык куралдарды колдану аркылы сынаманы ipiKTerim толуолмен немесе гептан жэне изопропанмен тазартып, еткен сынауларда сынама ipiKTeriniTe колданылган ионды заттардыц калып коюын жэне кате нэтижелерд1 алый тастау ушш KenTipmyi кажет.

ЦР СТ 2416-2013

10    Калибрлеу

Калибрлеу эдютер1 колданылатын кондыргыга тэуелдт Kefi6ip калибрлеу эдютер1 А.1 - А. 7 келыршген.

11    PaciM

11.1    А.1 - А.5 келыршген кондыргыны калибрлеу эд1стер1 теменде келыршген удер1стерге м1ндетт1 болып табылады. Теменде келыршген удер1стерд1 етк1згенге дешн кондыргыны калибирлеудщ сэйкес кезецдерш устанган жен.

11.2    Далалык жагдайларда (резервуар, тем1р жол жэне автомобильд1 цистерналарда) елшеуд1 етк1зу унлн елшег1ш куралдар енд1руш1 басшылыгына сэйкес колданылуы керек. 0лшег1ш куралдардьщ KayinTi ыктимал жерлерде колданылуы шектеулт Мысалга, EMCEE 1152 жэне Malik MLA 900 узарткыш кабельдермен жэне уятттыкты резервуарларга Tycipyre арналган аспаптармен. Шагын елшеу аспаптарыныц жогары карсыласу мэш елшеуд1 журпзген кезде узарткыш кабелдщ ишушен пайда болган электр epiciHe эсер етедт Крндыргымен жумыс icTey кезшдеп жэне елшеулерд1 етюзген кездеп кедергшер 1 -кестеге сэйкес кате нэтижелерге экеп соктыруы мумкш.

1-кесте - EMCEE 1150, 1151, 1152 жэне 1153 модельдершщ дэлдйл

Электр 0TKi3riiiiTiri, пСм/м Жинакгылык Калпы на Ke.iynii.ii к 1 1 1 15 6 3 20 7 4 30 9 6 50 13 10 70 15 13 100 19 17 200 29 32 300 37 45 500 51 69 700 62 92 1000 77 125 1500 98 177 А) 1-кестедеп дэлдк шектер1 белые температурасына арналган; ен улкен дэлд1к (х 2) минус 20 °С температурада колданылуы мумкш.

5