КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ ¥ЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

Керосин мен авиациялык; турбиналыц отынныц ыстамайтын жалыны бшктнш аныцтау o iici

Метод определения высоты некоптящего пламени керосина и авиационного турбинного топлива

КР СТ ASTM D1322-2013

ASTM D 1322 - 12 Standard Test Method for Smoke Point of Kerosine and Aviation Turbine Fuel (IDT)

Ресми басылым

КдзИнСТ осы улттык стандарты ASTM D4171-11 «Standard Specification for Fuel System Icing Inhibitors» непзделген, ACTM Интернэшнл, PA 19428, АКД1 авторлык кукытына не. ACTM Интернэшл руксатымен кайта басылады.

Казакстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрл1г1 Техникалык реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ ¥ЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

Керосин мен авиациялыц турбиналык отынныц ыстамайтын жалыны бшктпш аныкдау эд1с1

КР СТ ASTM D1322-2013

ASTMD 1322 -12 Standard Test Methodfor Smoke Point of Kerosine and Aviation Turbine Fuel (IDT)

Ресми басылым

КдзИнСТ осы улттык стандарты ASTM D4171-11 «Standard Specification for Fuel System Icing Inhibitors» непзделген, ACTM Интернэшнл, PA 19428, АК|Ш авторлык; кукытына не. ACTM Интернэшл руксатымен к;айта

басылады.

Ь^азакстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрлнт Техникалык; реттеу жэне метрология комитет! (Мемстандарт)

Астана

Барлык улгшерд1 жасанды кыздырусыз, белме температурасында (20 ±5) °С кызуына мумкшдж берщп. Егер улп мелд1р емес немесе бетен заттан туратын болса, онда оны сапалы сузгшеу кагазыныц комепмен сузгшеу керек.

9    Курыпыны дайындау

9.1    Кол эдш

Шамды т1к кушнде сацылаулар коргалган гимаратка орналастырады.

Эр шамды камера желдетк1штер1нде жэне резервуарларында бетен заттыц болмауына жэне таза болуына жэне кажет елшемде болуына карап шыгады. Камера желдетюш сацылаулар тосылып калмайтындай етш орналасуы керек.

ЕСКЕРТПЕ Жогарыда аталган талаптардан Кинкеле ауытку алынган нэтижелердщ дэлдтне елеу п ъщпал emedi.

9.1.1    Егер белме сацылаулар дан нашар коргалса, шамды термо тез1мд1 материалдан жасалган корапка тж кушнде орналастырады (курамында асбест1 жок), алды ашык. Жэш1к Te6eci мен шам тут1г1н1ц устщп жагы арасындагы кашыктык 150 мм кем болмауы керек. Жэш1кт1ц тж{ бет1 кара туске боялуы керек.

9.2    Автоматты эд1с

0нд1руш1 нускаульщтарына сэйкес аппаратты дайындау.

9.3    Жаца жэне бурынгы сынаудан калган барлык фитилдерд1 толуол мен сусыз метил спиртшщ тец келемдеп коспаларымен экстрактор да 25 айналымнан кем емес сыгындылайды. Фитилдерд1 соратын шкафтарда кепт1ред1, кей1н термостатка орналастырады немесе фитилдерд1 кепт1ру унпн катты урлейт1н жэне жарылу Kayini жок термостат колданылады немесе екеу1 де. 100 °С-тан 110 °С-ка дешн аральщта 30 мин бойы кепт1ред1 жэне пайдалануга дей1н эксикатор да сактайды.

9.3.1    Сыгындыланган фитилдер коммерциялык жагынан кол жет1мд1 жэне 9.3 сипатталган рэс1м бойынша сыгындыланган болса, колданылуы мумк1н. Сыгындыланган фитилдерд1 колдануга дей1н эксикатор да сактау керек. Пайдаланганнан кей1н 9.3 рэс1мш жург1зу керек.

10    Аппаратты мелшерлеу

10.1    Кол эд1ст. Аппаратты колданар алдында 6ip кун бурын 10.1.3 сэйкес аппараттыц мелшерленуш тексеред1 жэне кажет болса 10.1.1 сэйкес мелшерлейдт Егер аппарат алмастырылган немесе курылгы операторы

ЦР СТ ASTM D1322-2013

алмастырылган болса немесе барометр керсетюштершде 0,7 кПа 03repic болса, аппаратты кайта мелшерлейдт

10.1.1    Аппаратты 11 тарауда керсетшген рэшмге сэйкес 7.4 керсетшген ею улп отын коспаларын пайдаланып мелшерлейд1 жэне мумк1нд1г1нше улгшщ ыстамайтын жалыны би1кт1г1н шектей отырып. Егер бул мумюн болмаса, улгшщ ыстамайтын жалыны бшкпгше жакы н ыстамайтын жалын би1кт1г1не не ею коспаны пайдаланады.

10.1.2    Мына формула бойынша аппарат унпн/тузету коэффициент!н аныктайды:

(As/ Ad) + (Bs/Bd)

² (1)

мунда As_: — 6ipiHnii улп отын коспасыныи ыстамайтын жалын бшкпп, Ad — 6ipiHHii улп косна ушш аныкталтан ыстамайтын жалын OniKTiri, Bs— 6ipiHmi жэне еюннй улг1 отын коспалары уш1н аныкталтан ыстамайтын жалынныц стандартты OniKTiri, Bd — ек1нш1 улг1 отын коспасы уш1н аныкталтан ыстамайтын жалын би1кт1г1.

Егер сыналатын отын уш1н аныкталтан ыстамайтын жалын бшкпп улг1 отын коспасы ушш аныкталтан ыстамайтын жалын бшкппмен дэл келсе, онда еюннй косна ретшде егер бар болса ыстамайтын жалын бшкпгшщ улкен1рек мэнше жакын улг1 коспаны пайдаланады, олай болмаса, ыстамайтын жалыныныц келес1 жакы н бшктт бар сынау коспасын пайдаланады.

10.1.3    Аппаратты мелшерлеуд1 растауды баламасына эр оператордыц кун сайын колданылатын аппаратта бакылау улг1с1н сынауды жург1зу1 жатады. Бакылау улг1с1н сынау нэтижелершщ орташа мэн1н жазып алады жэне оны бакылау диаграммасымен салыстырады немесе статикальщ эрекеттер жасайды. Егер айырма бакылау шектер1нен асатын болса, жаца аппаратты колданады немесе аппаратты кайта мелшерлеу керек.

10.2 Автоматты эд1с. Курылгы 1 кестеде керсетшген улп коспалардыц мэндер1н сактау уш1н мэл1меттер базасымен жаракталуы керек. Эр мелшерлеу сынауы мелшерлеу жург1з1лген барометрлпс кысым мэн1мен 6ipre осы мэл1меттер базасында сакталуы керек.

10.2.1 Аппарат 12 тарауда сипатталган рэс1м бойынша немесе егер мумюн болса улгшщ ыстамайтын жалыны бшкпгшщ мэн1н шектей отырып, 1 кестеде керсетшген улп отын коспаларына арналтан мэл1меттер базасынан мэндерд1 (1) формула бойынша автоматты турде тацдау жэне жуктеу аркылы автоматты турде f тузету коэффициент1н есептеуге цабшетп болуы керек. Егер бул мумюн болмаса аппарат ыстамайтын жалын бшкпп мэнше жакын ею сынау коспасын колдануга цабшетн болуы керек.

7

ЦР СТ ASTM D1322-2013

ЕСКЕРТПЕ Жалынды бакылауды сандьщ камерамен жэне оньщ багдарламальщ камсыздандырылуымен журпзедг ЕГэтижесшде, оператор ауыскан жагдайда аппаратты кайта мелшерлеу мшдетп емес.

10.2.2    барометриялык кысым мэнш жазып алады, кешн ± 7 кПа кысымньщ бершген мэншде аспаптыц мелшерлену1н мэл1меттер базасында тексередг ± 7 кПа елшенген кысым да жет! улп коспа ушш (1 кесте) ешкандай мелшерлеу мэл1меттер1 болмаса, онда аппаратты

10.2.3 сэйкес мелшерлейд1. Егер мелшерлеу мэл1меттер1 болса, онда аппарат жумысыныц дурыстытын 10.2.4 сэйкес тексередг

ЕСКЕРТПЕ Аппарат мэл1меттер базасында т\дш кысым барысындаты улп коспалар ушш ыстамайтын жалын бшктшшщ мэндерш сактайтындыктан, онда 7 кПа кеп к;ысым KepceTKiuiiH елшеу барысында аппаратты мелшерлеу кажеттшп жок;. Сынау басында жуктелген кысым мэн1не байланысты аппарат автоматты турде мэл1меттер базасында сакталтан сай келетш мэнд1 колданады. Егер келетш мэн болмаса, онда аппарат мелшерлеуд1 жург1зу KepeKTiri туралы хабарлама беред1.

10.2.3    Улп отындар ушш куры л тыны 11 тараута сэйкес мелшерлейд1.

10.2.4    Курылты ASTM D 6299 нускаулытында бершген статикальщ бакылауга сэйкес екенш растау уш1н зертханаларда унем1 зерттелетш отын улгшер1н1ц бакылаушы сынамасын пайдаланып, аппарат жумысыныц дурыстытын тексерген жен. Егер ауыткулар руксат ет1лген шектен асатын болса, онда аспапты кайта мелшерлеу керек. Тексеруд1 жеп куннен аспайтын уакыт аралыгында жург1зед1 немесе курылгыны алмастыру барысында жург1зед1.

11 Сынауды жу|нт}\

11.1    Сыгындыланган жэне кеппршген, узындыгы 125 мм кем емес фитильд1 улг1де устайды жэне резервуардыц фитильд1 кубырына кояды (3 сурет). Егер осы операцияны журпзу барысында фитильд1ц буралуы болса, оны абайлап ашады.

Кел1спеушш1ктер жэне терелш сынаулар болтан жатдайда, 9.3 керсетшгендей, эркашан жаца фитиль дайындалады.

11.1.1    Фитильдщ кыскыш ушын фитиль фитиль кубырына койылтаннан кей1н, улг1де кайта устап туру усынылады.

11.2    Белме температурасында таза кургак резервуарта шамамен 20 мл б1рак 10 мл кем емес дайындалтан улпш куяды.

11.3    Филит кубырын резервуарта коядьт жэне катты бурайды. Резервуардагы желдетк1ш сацылаулар отыннан бос екен1не кез жетюзу керек. Егер кеск1ш станогы колданылмаса, онда уштарын ала отырып, кубырдан 6 мм шыгып туратындай, фитильд1 келденец кесед1. Таза жуз немесе баска кескпн курал колданады.

ЦР СТ ASTM D1322-2013

11.3.1    Кейб1р жуздер кортаныш жабындысына ие, оларды колданар алдында ер1т1нд1мен алып тастау керек.

11.3.2    Фитильд1 дайындаудыц уксас эд1Ы кесу станогын пайдалануды бшд1ред1 (4 сурет). Кескпп станогыныц устатышы (5, 1 сурет) фитиль кубырынын, уст1нен орнатылады жэне уш кармауышы бар узын кыскыш кубыр жэне устатыш бойымен журпзшед1 (5,2 сурет). Фитиль д1 кыскышпен кармайды (5, 3 сурет) жэне бурамай, кубыр аркылы тартады (5, 4 сурет). Кей1н фитиль кубырын резервуарта орнатады жэне катты бурап тастайды (5, 5 сурет). Жаца, таза жуз устатыш бетшде фитильд1 кесу уттпн жэне фитиль уштарын ендеу уш1н колданады (5, 6 сурет). ¥статыш жойылтаннан кей1н фитиль кубыр да кажет бшктште туратын болады (5, 7 сурет).

Фитильная

трубка

■ Фитиль

3 сурет - Фитилыи кубыр

9

ЦР СТ ASTM D1322-2013

4 сурет - Фитильд1 кесу станогы

11.4    Кешн резервуарга шамды кипзедк

11.5    Шамды кысады жэне жалын бшкип 10 мм тец болатындай жэне шамды 5 мин бойын жанып туратындай фитильд1 реттейд1 (6 жэне 7 суреттер). Ыс пайда болганша жалын децгешн кетеред1, кей1н баяу оны туслредг Муныц барысында жалын Typi былайша езгеред1:

11.5.1    ¥зын жалын тшшес1, тутш элс1з кершеду жалын козталмалы, тураксыз

11.5.2    ¥зын утттюр утттты жалын жэне шытынкы жактарымен (А, 6 сурет).

11.5.3    Отюш уттты жоталады, жалын юшкене буралады (В, 6 сурет). Кейде дурыс жалын тшнщ жанында жылжымалы жаркылдайтын жалын пайда болады. Оны есептемейдт

11.5.4    Жалын тш катты децестелген (С, 2 сурет). Жалын бишыгш В 0,5 мм дэлдтмен аныктайды. Ыстамайтын жалын би1кт1г1н жазып алады.

11.5.4.1    Параллакс нэтижесшдег1 кателерд1 болдырмас уш1н бакылаушы кез1 оралык т1к ак сызыктан 6ip жаты бойынша жалын бейнес1 шкала бойынша кершетшдей, ал жалын шкаланын, баска жатында болатындай орналасуы керек. Ею жатдайда да шкала керсетк1ш1 б1рдей болуы керек.

11.5.5    11.5 белгшенген жалынныц пайда болу ретш кайталай отырып, ыстамайтын жалын би1кт1г1н бакылаудьщ уш жеке тур1н жург1зед1. Егер нэтижелер 6ip-6ipiHeH коп айырмашылыкпен болатын болса, сынауды жаца улг1де жэне баска фитильмен кайталайды.

11.5.6    Резервуарды шамнан шыгарады. Кешнг1 колдануга дайындау утшн калыпты гептанмен жуады жэне ауамен урлейдт

11.6    Автоматты эдк

Бштен1 талдауыш конвейер1не орнатады (8 сурет, 1,2 жэне 3 кадамдар)

11.6.1    Атымдагы кысымда улп туралы барлык мэл1меттерд1 енг1зед1. Накты мэл1мет уш1н тутынушы нускаулыгын карацыз.

11.6.2    Бште автоматты турде шамга бершед1 жэне тутанады

ЦР СТ ASTM D1322-2013

11.6.3    Шам автоматты турде жалын бшкт1г1 шамамен 10 мм шамасында болатындай реттелед1 жэне шам 5 мин бойы жанып турады.

11.6.4    Турактандырылган 5 мин кейш ыс пайда болганша жалын децгеш автоматты турде кетершед1, кей1н баяу тус1р1лед1. Аппарат батдарламасы сандык камерата тус1р1лген жалын бейнесш талдайды. В жалынына сэйкес жалын формасы аныкталады (11.5.3 карацыз). Жалын бшктт 0,1 мм дей1нг1 дэлдптмен аныкталады. Би1кт1к жазылады. Шам конвейер! шамды автоматты турде Tycipeai жэне жалын ениршеду кешн конвейер езшщ бастапкы калпы на оралады.

ЕСКЕРТПЕ 0,1 мм дешнп жалын бшкппн аньщтау дэлдЫ сандьщ камера кенекммен байланысты.

11.6.5    Аппарат 11.5 сэйкес жалын бшкпгш уш тэуелс!з сынауды журпзедт Егер нэтижелер 6ip-6ipiHeH 1,0 мм коп айырмашылыктары болатын болса, онда хабарлама шытады да, сынауды жаца улг!мен жэне баска фитильмен кайталайды.

11.6.6    Резервуарды шамнан шытарады. Кешнп колданута дайындау уттт!н калыпты гептанмен жуады жэне ауамен урлейд1.

12 Есеп

12.1    Ыстамайтын жалын бшкигш келес! формула бойынша есептейд!:

X = L-f    (2)

мунда,

X -0,1 мм дешн жуыкталтан ыстамайтын жалын OniKTiri

L -0,1 мм дешн жуыкталтан уш тэуелс!з керсетюштердщ орташа

шамасы

F - тузету коэффициент! (10.1.2 карацыз), 0,01 дешн жуыкталтан.

13. Нэтижелерд1 оцдеу

13.1    Кол Oflici.

0,5 дешн жуыкталтан, осылайша алынган нэтижеш осы стандартка сштеме жасалып, кол эд!с!мен алынган сыналатын улг! унйн ыстамайтын жалын би! кт! г! ретшде жазады.

13.2    Автоматты эд!с.

Осы стандартка сштеме жасалып, автоматты эд!спен алынган сыналатын ynri унйн ыстамайтын жалын 6HiKTiri рет!нде курылгымен алынган нэтижен! жазады.

11

ЦР СТ ASTM D1322-2013

14 Дэлдж жэне ауытк;у (2 кестеш жэне 9 cypeiri караныз)

14.1 Кол эдкл

Кдйталанушылык (уйлесушшк) г

Аныктау эд1сш калыпты жэне дуры с пайдалану барысында узак; мерз1мд1 болашакта уксас сынау материалында туракты жумыс шарттарында 6ip оператормен 6ip жабдыкта алынган т1збектелген нэтижелер арасындагы айырмашыльщ жиырма жагдайдыц тек б1реу1нде тана келес1 мэннен асады г = 0,06840х(х+16), мунда г - кайталанушылык х - ыстамайтын жалын би1кт1г1, мм.

5 сурет- Кесу станогын пайдалану рет1

А - аса жотары жалын, В - калыпты (дурыс) жалын, С - ете томен жалын, D - жалын табаны

6 сурет - Жалын Typi

12

ЦР СТ ASTM D1322-2013

14.2    Сэйкестт R

¥зак мерз1мд1 болашакта уксас материалмен турл1 зертханаларда жумыс жасайтын белек операторлармен алынтан ек1 жеке жэне тэуелслз нэтижелер арасындагы айырмашылык узак уакыт бойы сынау эдюш эдеттепдей жэне дурыс пайдалану кез1нде жиырма жагдайдыц тек б1реу1нде тана келес1 мэндерден асады.

R = 0,09363 х (х+16) мунда R -сэйкестт х - ыстамайтын жалын бшктт, мм.

14.3    Автоматты эд1с Кдйталанушылык (уйлесушшк) г

Аныктау эд1с1н калыпты жэне дурыс пайдалану барысында узак мерз1мд1 болашакта уксас сынау материалында туракты жумыс шарттарында 6ip оператормен 6ip жабдыкта алынтан т1збектелген нэтижелер арасындагы айырмашыльщ жиырма жагдайдыц тек б1реушде тана келеЫ мэннен асады.

г = 0,02231 х_х

мунда г - кайталанушылык х - ыстамайтын жалын бшктт, мм.

14.4    Сэйкестт R

Аныктау эдюш калыпты жэне дурыс пайдалану барысында узак мерз1мд1 болашакта уксас сынау материалында туракты жумыс шарттарында 6ip оператормен 6ip жабдыкта алынтан ызбектелген нэтижелер арасындагы айырмашылык жиырма жагдайдыц тек б1реушде тана келеш мэннен асады.

R = 0,01651 хх

мунда R сэйкеспк

х - ыстамайтын жалын бшктт, мм.

ЕСКЕРТПЕ Тузету коэффициенттер1 2012 ж. ASTM/EI журпзуде алынган. Кол эд1с1н колданатын 11 зертхана мен автоматты эд1ст1 колданатын 13 зертхананьщ 15 сынау улпсш колдануымен алынган. Нэтижелерд1 ендеу IP 376 жэне D2PP ASTM D 02 компьютерлк багдарламасына сэйкес статикальщ эд1стермен журпз1лд1.

14.5    Ауытку

14.5.1 керосиндер мен авиацияльщ турбиналык отындардыц ыстамайтын жалыныныц биштшш елшеу paciMi ASTM D 1322 бойынша

13

Алгысез

1    «Мунай жэне газ акпаратты к-талдау орталыгы» акционерлш когам ы Э31РЛЕГЕН

Стандарттау бойынша «Мунай, газ, оларды ецдеу ешмдерц мунай, мунай-химия жэне газ енеркэслбше арналган материалдар, жабдыктар жэне гимараттар» № 58 техникалык комитет! жэне «Кдзакстандык стандарттау жэне сертификаттау институты» Республикалык Мемлекетпк Кэсшорыны ЕНГ13ГЕН

2    Казахстан Республикасыныц индустрия жэне жаца технологиялар

Министрлшшщ Техникальщ реттеу жэне метрология Комитет! Терагасыныц 27 карашадагы 2013 жылгы №    548-од    Буйрыгымен    БЕК1Т1Л1П

ЦОЛДАНЫСЦА ЕНГ131ЛД1

3    Осы стандарт ASTM D 1322 - 12 Standard Test Method for Smoke Point of Kerosine and Aviation Turbine Fuel (Керосин мен авиациялык турбинальщ отынныц ыстамайтын жалыны 6HiKTiriH аныктау эдю() муныц барысында Казахстан Республикасынын, улттык экономикасыныц кажеттшктерш жэне/немесе стандарттау ерекшел!ктер!н есепке алу yniiH стандарт мэт!н!не косылган косы мша сездер (сездер, керсеткпнтер, олардыц мэндер!) курсивпен ерекшеленген.

ASTM D1322 стандарт - мунай ешмдер! жэне майлау материалдары бойынша D02 к!ттт! комитет!мен жасалган.

«Бершген улттьщ стандарт ASTM D 1322-12 непзделген, авторльщ кукыгына АСТМ Интернэшнл, РА 19428, АКД1 не. ASTM Интернэшнл руксатымен кайта басылады».

Осы улттык стандартты дайындау барысында колданылган шетелд!к стандарттардыц ресми нускалары, олардыц аудармасы жэне сштемелер бершген шетелд!к стандарттар даналары Нормативт!к техникалык кужаттардыц б!рыцгай мемлекетпк корында бар.

¥лттык жэне/немесе мемлекетпк стандарт ретшде кабылданган шетелд!к стандарттарга с!лтемелер нормативт!к сштемелер тарауында жэне стандарт мэтшшде сэйкес уксас жэне жацашаландырылган улттык жэне мемлекетаралык стандарттар сштемелерше алмастырылган.

¥лттьщ стандарттардыц (хальщаральщ стандарттардыц) сштемел!к шетелд!к стандарттарга жэне улттык стандартка сэйкест!г! туралы мэл!меттер Д.А косымшасында бершген.

Агылшын тшшен аударылган (еп).

Сэйкеспк дэрежес! - сэйкес (IDT)

ЦР СТ ASTM D1322-2013

Косымша А

(Mmdemmi)

А.1 Аппаратура

А. 1.1 Ыстамайтын жалын бшкигш аныктауга арналган шам А1.1 кестесшде жэне А. 1.7 жэне А. 1.2 суреттершде келыршген елшемдерге сэйкес. КелеЫ талаптарды сактаган жен.

ЕСКЕРТПЕ Квздщ шаршауын твмендету j min жалынды бацылау барысында орташа тыгыздыцты кобальт шынысын пайдалану керек.

А. 1.1.1 Багыттаушы фитильдщ жогаргы ушы шкал адат ы нелд1к белпмен сэйкес келу1 керек.

А. 1.1.2 Шкала ак жэне кара жолактын ею жаты на ен1 2 мм болатындай ет1п кара шынында Шагын сызыктармен Tycipmyi керек. Шкала диапазоны белу куны 1 мм тец 50 мм болуы керек, сандар эр 10 мм сайын койылады. ¥зынырак сызыктарда эр 5 мм сайын.

А. 1.1.3 Жалынды Tycipy жэне кетеру ушш арнайы курылгы карастырылуы керек. Жылжытудыц жалпы кашыктыгы 10 мм кем болмауы керек, козгалыс калкымалы жэне б1ркелк1 болуы керек.

АЛЛА Шам ес1гшдег1 шыны коп реттж бейнелеуд1 болдырмас ушш шыгынкы болуы керек.

А. 1.1.5 Табан мен корап арасындагы косылыс отын юрмейтшдей болуы керек.

16

ЦР СТ ASTM D 1322-2013

4 Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ КЕЗЕЦД1Л1Г1

5 АЛЕАШ ЕНГ131ЛД1

Осы стандартна епгпшетт взгерттер туралы ацпарат «К,азацстан республикасыныц стандарттау бойынша нормативтт цужаттар» сштеместде, ал взгерттер мэтШ - ай сайынзы «К,азацстан Республикасыныц мемлекеттт стандарттар» ацпараттыц сштеместде жарияланады. Осы стандартты цайта цараган немесе ауыстырган (жойган) жаздайда, muicmi ацпарат «К,азацстан Республикасыныц мемлекеттт стандарттар» ацпараттыц сштеместде жарияланатын болады

Осы стандарт Казахстан Республикасы Индустрия жэне жаца технологиялар министрлптнщ Техникалык реттеу жэне метрология комитетшщ руксатынсыз ресми басылым ретшде тольщтай немесе белшектел1п басылып шытарыла, кебейтше жэне таратыла алмайды

III

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ УЛТТЬЩ СТАНДАРТЫ

Керосин мен авиациялык; турбиналык; отынныц ыстамайтын жалыны бшктнш аныцтау одна

Енпзшген куш 2014-07-01

1    Колданылу саласы

Осы стандарт керосин мен авиациялык турбиналык отынныц ыстамайтын жалыныныц бшктйлн аньщтау эдюш белгшейдт

1.2    Зертханааральщ зерттеулер 2012 жылы журпзпцц^ автоматтандырылтан рэшмдер жотары баталауды, баскару ыцтайлылытын корсете д1 жэне жумыс жасаудыц ко лайды Typi болып саналады.

1.3    СИ жуйеш б1рлпстершде бершген мэндер стандартты болып саналады. Баска елшем б1рлштер1 стандартка енпзшмеген.

1.4    Бершген стандарт оны пайдалану бойынша сактык шараларына таралмайды. Осы стандартты пайдаланушы техника кау1пс1зд1г1н1ц жэне денсаулык сактау бойынша шаралардыц сэйкес ережелершщ беку1не, сондай-ак, бершген стандартты колдануды бастамас бурын регламенттерд1ц колданылу шектерш аныктаута жауапты.

2    Нормативтш сштемелер

Осы стандартты колдану унйн келес! сштемел1к нормативт1к кужаттар кажет. Куш керсетшмеген сштемелер уш1н сштемелш кужаттыц соцты басылымы колданылады (оныц барлык езгер1стер1 коса алтанда):

ASTM D 4057 Practice for Manual Sampling of Petroleum and Petroleum Products (Мунай жэне мунай emivmepi сынамаларын колмен ipiKTey бойынша нускаулык)

1) (мэл1 меттерд1 растау у^ш'^н ASTM RR: D02-1747 караныз) 15 сыналган улгшермен, 11 зертхананьщ жэне 13 автоматтандырылган зертхана басшылыгыньщ катысуымен.

Ресми басылым

ASTM D 6299 Practice for Applying Statistical Quality Assurance and Control Charting Techniques to Evaluate Analytical Measurement System Performance. (Сараптама елшеулер кызмеЕ жуйесш багалау ymiH сапаны тацдамалы статикальщ бакылау эдютер1 колдану бойынша нускаулык.)

IP 367 Petroleum products - Determination and application of precision data in relation to methods of test (Мунай emivmepi - сынау эдютерше катысты дэл мэл1меттерд1 аныктау жэне колдану.).

IP 598 Petroleum Products - Determination of the smoke point of kerosene, manual and automated method (Мунай ешмдер1 - Керосин жалынынын, бшктйлн аныктау, кол жэне автоматтандырылтан эдю).

ЕСКЕРТПЕ Тек к;ана IP 598 Мунай Институтымен 2012 жылы жарияланган (каз1р энергетика институты) ASTM D1322 ук;сас; IP 57 ук;сас емес.

3    Терминдер мен аныцтамалар

Осы стандартта сэйкес аныктамалары бар келесл терминдер колданылтан:

3.1    Аныцтамалар:

3.1.1    Газ турбиналык; козталтцыштарта арналган авиация отыны (aviation and turbine fuel): Мунайдыц тазартылтан дистилляты, эдетте авиациялык газтурбиналык козталткыштар ymiH отын ретшде колданылады.

Typni маркалар ушпалыктыц Typai дэрежеслмен, кату жэне тутану температураларымен сипатталады.

3.1.2    Керосин (kerosine): Кдйнау температурасы 140 °С-тан 300 °С-ка дешн болатын тазартылтан мунай дистилляты, эдетте жарьщтандыру жэне отын ретшде колданылады.

Турл1 маркалар ушпалыктыц турл1 дэрежеслмен жэне кушрт мелшер1мен сипатталады.

3.2    Осы стандартна тэн терминдердщ аныцтамалары:

3.2.1    Ыстамайтын жалын бшкип (smoke point): Арнайы курылымныц фитшпуц шамында жатылатын, мм бершген, отынныц ыстамайтын жалыныныц максималдык бшктлп.

4    Эд1с Heri3i

4.1    Улп ыстамайтын жалынныц белгш бшктйл мен таза KOMipcyTeri коспасына мол шерл ейтш фитшп бар жабык там да жатылады.

Отынныц сыналатын улпсш жату аркылы алынтан, ыссыз жалынныц максималдык бшктйл кол эдю1мен 0,5 мм дешн дэлдпспен жэне автоматтандырылтан эдюпен 0,1 мм дешнп дэлджпен аныкталады.

2

ЦР СТ ASTM D1322-2013

5 v) iici iu колданылуы

5.1    Осы стандарт диффузияльщ жалындаты керосиндер мен авиациялык турбинальщ отындар туиншщ салыстырмалы сипаттамаларына аныктама беред1. Ыстамайтын жалын би1кт1г1 осындай отын курам ын к1рет1н кем1рсутектер турлер1мен байланысты. Ереже бойынша, отын курам ын да шстещцрпш кем1рсутектер1 каншалыкты кеп болса, жалын сотурлым ыстайтын болады. Ыстамайтын жалын бшктплнщ мэш нетурлым улкен болса, сотурлым отыннын, тут! н тузетш кабшет! томен болады.

5.2    Ыстамайтын жалын бшктт отынныц жану ешмдершен шытатын жылудын, потенциалды таралуымен байланысты. Сэулелену жылуы жану камерасы телкелер1 металыныц жэне газ турбиналары секцияларыныц баска бел1ктер1н1н, температурасына катты ыкпал етет1нд1ктен, ыстамайтын жалын бшктт осы элементтердщ кызмет ету мерз1м1мен отын сипаттамасын тузету уш1н колданылуы мумк1н.

1 - соратын кубыр, 2 - шкала, 3 -фитилд1 багыттауыш, 4 - камера, 5 -резервуар ушш телке, 6 - резервуар

1 сурет - Ыстамайтын жалын биптгш аньщтайтын шам (кол aflici)

3

ЦР СТ ASTM D1322-2013

2 сурет - Ыстамайтын жалын бшктйдн аньщтайтын шам (автоматты эдк)

6. влшеу куралдары жэне к'омскпп жабдык;

6.1    К,ол эдю1мен ыстамайтын жалын бшкпгш аныктаута арналтан шам (А.1 Косы мша жэне 1 cypeiri караныз).

6.2    Ыстамайтын жалын бшкпгш аныктаута арналтан шам (автоматты) (АЛЛ суретш жэне 2 суретп караныз). А1 Косымшасы мен 2 суретте сипатталган Heri3ri курамдастарга коса, автоматты курылгылар сандык камерамен жабдыкталуы, жалын би1кт1г1н талдау жэне пркеу уннн компьютерге косылуы, жалын би1кт1г1н реттеу унйн балауызды ыгыстыру жуйеслмен жэне тузету коэффициенты автоматты есептеу кезшде колданылатын мелшерлеуд1ц сэйкес мэндер1н тацдау уш1н мелшерлеудщ мэл1меттер базасымен байланысты барометриялык кысымды Т1ркеу жуйеЫмен жабдыкталуы керек (10.1.2 карацыз).

6.2.1 Арнайы багдарламалык камсыздандырумен жаракталган сандык камера жалын бшкпгш елшеу унйн 0,05 мм минималды кецеюге не болуы керек.

6.3    Барометр - ± 0,5 кПа дэлдтмен.

6.4    Фитиль децгелек токылган макта-мата ширагынан жасалган, сапасы эдеттепдей, келесл сипаттамаларымен:

4

ЦР СТ ASTM D1322-2013

17 жш, 66 текс 3-ке 9 жш, 100 текс 4 - ке 40 текс 2 -те сантиметрге 6-ау

6.5 Тамшуырлар мен бюреткалар, А класы

7 Материалдар мен реактивтер

7.1    Толуол, ASTM улп отыныныц сорты (Ескерту Мукият пайдалану. Тутантыш, булары денсаулыкка зиянды (А.2.1 карацыз).

7.2    2,2,4-Ушметилгептан (изооктан) массасыныц 99,75 % кеме емес таза (ЕСКЕРТУ Абайлап пайдалану керек, буы денсаулыкка зиянды (А 2.2 карацыз).

7.3    Метанол (метил спирт(), сусыз (Ескерту ЕСКЕРТУ Абайлап пайдалану керек, буы денсаулыкка зиянды (А 2.2 карацыз).

7.4    Толуол мен 2,2,4 - ушметилпентаннан 1 кестеде керсетшген турде жэне мелшерлегпн бюретка мен тамшуырдыц кемег1мен ± 0,2 % дэлдплмен жэне о дан да жаксырак дайындалтан.

Кесте - 1 Улп отын коспалары

101,3 кПа кез1ндеп ыстамайтын жалынньщ стандартты GniKTiri Толуол 2,2,4-Ушметилгептан мм % V/V % V/V 14,7 40 60 20,2 25 75 22,7 20 80 25,8 15 85 30,2 10 90 35,4 5 95 42,8 0 100

7.5 Гептан, массасы бойынша 99% кем емес таза. (Назар аударьщыз жарылыс KayinTi, булары шстеу барысында зиянды. (А 2.4. карацыз))

8 Сынамаларды ipiKTey жэне сыналатын улпш дайындау

8.1 Сынамаларды ipiKTey келыршген ASTM D 4057 нускаульщтарта сэйкес жYpгiзiлeдi. Yлгiлepдi ipiKTereHHeH кейш б1рден пайдалану керек.

5