РАДИАПИЯЛЫК БАЦЫЛАУ Стронций-90 жэне цезий-137 Тагам ешмдер!

Сынамаларды ipiKTey, талдау жэне гигиеналык; багалау

РАДИАЦИОННЫЙ КОНТРОЛЬ Стронций-90 и цезий-137 Пищевые продукты Отбор проб, анализ и гигиеническая оценка

ЦР СТ 1623 - 2007

Ресми басылым

Цазакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлнтнщ Техникалык; реттеу жэне метрология комитет!

Астана

РАДИАТТИЯЛЫТС БАЦЫЛАУ

Стронций-90 жэне цезий-137

Тагам ешмдер!

Сынамаларды ipiKTey, талдау жэне гигиеналык; багалау

Ь;Р СТ 1623 - 2007

Ресми басылым

Ь^азакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлнтшц Техникалык; реттеу жэне метрология комитет!

Астана

3- кесте - Дара ешмдердщ сынамаларын ipiKTey нормалары (нан, нан ешмдер1 жэне тэтп тагамдар, жумыртка, балкытылган сырлар, консервшер, жемю сулары, шырындар, джемдер ж.т.б.)

Топтама-дагы саны, дана	1000 дей1н	1001- 3000	3001- 5000	5001- 10000	10001- 20000	20001- 50000	50000 жогары
Зерттеулер саны	1%, 6ipaK 5 данада н кем емес	0,7%, 6ipaK 11 данадан кем емес	0,6%, 6ipaK 22 данадан кем емес	0,5%, 6ipaK 32 данадан кем емес	0,4%, 6ipaK 51 данад ан кем емес	0,3%, 6ipaK 81 данада н кем емес	Эр 10000-га косымша 5 дана

Эр тольщ немесе тольщ емес 10000 данага 50000 жогары косымша 15 дана 1р1ктейд1.

6.2 Шаршы эд1с1мен алынатын дара ешмдердщ нуктел1 сынамаларыньщ келем1 (салмагы) орташа сынаманы калыптастыру унпн жеткшкп болуы, oipaK оньщ у^ш есе мелшер1нен жогары болмау ти1с.

Орташа сынамалардьщ мелшер1: 1-топтамадан 500 данага дейш, 2- топтамадан 501-1000 дана, 50000 данага дешн топтама унпн 3 кем емес жэне 50000 данадан жогары топтама угшн 5 кем емес.

7 Сут жэне сут ешмдершщ сынамаларын ipiKTey

7.1    Сут

Сынамаларды ipiKTey алдында цистерналардагы, флягтардагы жэне баска да ыдыстардагы cyrri мукият араластыру керек. Мукият араластырган сон эр ыдыстан б1рдей мелшерде нуктелш сынамаларды ipiктейд1 (oipaK уштен кем емес). Нуктелш сынамалардьщ келем1 0,1 - 0,5 л болу керек.

Флягтардагы cyrri шыгару кез1нде ipiKTeMere жалпы мелшерден 5% флягты косады, 6ipaK уштен кем емес.

Тутыну ыдысына елшемдеп буылган сут сынамаларын ipiKTey кезшде (бетелкелер, пакеттер) нуктелж сынамалар осы каптамалар болып табылады. Нуктелж сынамалар ретшде бетелкелерге, бумаларга, орамдарга елшемдеп буылган сут ешмдершен нуктелш сынамалар ретшде каптама б1рлштершщ мына мелшер1 1рштеледг

-    топтамадан 100 б1рлшке деГпн - 2 каптама;

-    101-ден 200 б1рлшке дей1н - 3 каптама;

-    201-ден 500 б1рл1кке дешн - 4 каптама;

-    501-ден 1000 б1рлшке дешн - 5 каптама.

Нуктелш сынамалардан б1р1кт1р1лген сынаманы калыптастырады жэне зертханальщ сынауларга тусетш орташа сынаманы ipiKTeftfli. Сутац орташа сынамасыныц келем1 2,0 л кем емес.

7.2    Кшегей, ашытылган ен1мдер, балмуздак

1р1ктемеге енпз1лген флягтардан жэне баска ыдыстардан алынган к1легейлерд1ц, суйьщ ашытылган ешмдердщ (айран, майлы айран, уйыган сут ж.т.б.), балмуздактыц ж.т.б. нуктелж сынамаларын ен1мд1 мукият араластырган соц сынама 1р1ктеуш1мен немесе кармауышпен ipiKTeftfli. BipiKTipmreH сынаманы калыптастырады, 20 °С температурага деГпн жылытады жэне орташа сынаманы ipiKTeftfli. IpiKTey нормалары сут сынамаларын ipiKTey процесше уксас (7.1 т.).

Бетелкелерге, будаларга, пакеттерге елшемдеп буылган сут ешмдершен, нуктелж

к;р СТ 1623 - 2007

сынамалар ретшде 7.1 т. бойынша каптама б1рлштерш 1р1ктейд1, 6ipaK 1,0 л кем емес.

1р1ктелген сынамалардан б1р1кпршген немесе орташа сынаманы калыптастырады. Орташа сынаманьщ келем1 1,0 л кем емес.

7.3    Ь(аймак

Ipi ыдыска елшемдеп буылган каймактан 1р1ктемеге 1р1ктейд1 жэне каптама б1рл1ктершщ барльщ мелшер1нен 10% ашады. 10 каптама б1рл1ктер1нен кем болса, тек 6ipeyiH тана ашады. Ыдысты анщан сон каймакты былтатышпен араластырады. Нуктел1к сынаманьщ келем1 0,05-0,1 л. Нуктелш сынамаларды oipik'TipinreH сынаманы калыптастырып 6ip таза ыдыста 6ipiкт1ред1. Орташа сынаманы алу алдында каймакты мукият араластырады, ал егер оныц койыртпаты кою болса, онда оны алдын ала су моншасында 30-35 °С дей1н жылытады, одан кешн 20 °С дей1н салкындатады. Туты ну ыдысында елшемдеп буылган ешм сынамасын 7.1 тармак бойынша журпзедт Орташа сынама келем1 1,0 кг кем емес.

7.4    IpiMHHK (ipiMHHK коспасы)

Ipi ыдыска буып-туйшген ipiMuiiKTeH жэне ipiMiniK коспасынан каптаманыц жалпы мелшершен 10% ipiKTeMe журпзедт Эр ашылтан каптамадан уш нуктелш сынамаларды ipiKTeftfli: 6ipeyiH ортасынан, баска екеуш - ыдыстыц бушр кабыртасынан 3-5 см кашьщтьщта. Нуктелш сынамалардыц келем1 - 0,05- 0,1 кг.

Нуктелш сынамаларды таза кургак ыдыска аударады, араластырады жэне 6ipiKTipmreH сынамадан орташа сынаманы ipiKTeftfli. Орташа сынама келем1 1,0 кг кем емес.

Тутыну ыдысына елшемдеп буылган ipiMiniK пен ipi мни к татамдары сынамаларын ipiKTey кезшде (будаларды, пакеттердк тубаларды) ipiKTeMe келемш 3 немесе 4 кестеге сэйкес журпзед1.

4-кесте

Топтамадаты каптама б1рл1ктер1н1ц саны, дана 1р1ктемедеп ешм каптамасыньщ саны, дана 50 дешн 2 51-ден 100 дешн 3 101-ден 200 дешн 4 201-ден 300 дешн 5 30Еден жэне коп 6

Бул жатдайда нуктелш сынама рет1нде усак каптамадагы ешмдер болып табылады. Эр каптамадан 6ipiKTipmreH жэне орташа сынамаларды калыптастыру унпн кажетт1 мелшерде нуктел1к сынамаларды 1рштейдт

1р1мш1кт1ц ipiKTen oipiKTipinreH сынамасынан б1ркелкз консистенцияны алу уш1н мукият араластырады, салматы 1,0 кг кем емес орташа сынаманы ipi ктейд1.

7.5 Сут консервшер1

Сынамаларды ipiKTey алдында коюлатылтан сут консерв1лер1н араластырады. Егер канты бар коюлатылтан сут консервшер1 бар калбыр туб1нде тунба табылса, онда калбырды 28 °С дешн жылытады жэне б1ркелкз салмакка дешн араластырады.

Бакыланатын орындар рет1нде (ipiKTeMe) каптама б1рлштершщ барльщ мелшер1нен 3% ipiKTeftfli жэне ашады (бешкелер, барабандар ж.т.б.), 6ipaK ею б1рл1ктен кем емес. Нуктелш сынамаларды ipi ктеуд1 жэне ipiKTeMere енг1з1лген цистерналардаты,

7

бешкелердеп, флягтардагы коюлатылган сут ешмдершщ oipiKTipmreH сынамасын курастыруды сут сиякты журпзедг Нуктелш сынамаларды эр жершен ipiктейд1 _ Орташа сынаманьщ салмагы 1,0 кг кем емес.

Жэш1кке буып-туйшген усак немесе ipi канылтыр жэне пластик ыдыска сут консервшерш белшектеп елшемдеу кезшде ipiKTeMere жэнпктердщ 3% досады, oipar уштен кем емес. 1рштемеден ipi канылтыр калбырта елшемдеп буу кезшде барльщ калбырлардан 5% ipiKTefiai, 6ipaK б1рден кем емес. Шатын ыдыска (калбырта, тубаларта, кораптарта ж.т.б.) - ipiKTeMere енпзшген эр бакылау жершен 4 дана. Орташа сынама салмагы 1,0 кг кем емес.

7.6    Кургак сут ешмдер1

Ipi ыдыстардан кургак сут ешмдершщ нуктелш сынамаларын ipiKTey (кургак сут, кургак кллегей жэне баскалар) толтырылган ыдыстыц турл1 терещцгшен турл1 жерлершен астьщ ешмдерше арналган кармауышпен журпзедг BipikTipinreH сынамалар салмагы -

1,0 кг кем емес. Орташа сынаманы ширектеу эд1амен ен1мд1 мукият араластырудан кей1н калыптастырады. Орташа сынаманьщ салмагы 0,6 кг кем емес.

¥сак ыдыска елшемдеп буылган ешмнщ орташа улгшерш курастыру жэне сынамаларын ipiKTey коюлатылган сут консервшершщ сынамаларын ipiKTey сиякты журпзшедг Орташа сынаманьщ шамасы 0,6 кг кем емес.

7.7    Сиыр майы

Май сынамаларын ipiKTey унйн (барльщ турл1 сары май, корытылган сары май, созылмалы кшегей) ipiKTeMere барльщ каптама oipnik'Tepi мелшершщ 3% ipiктейд1 жэне ашады, 6ipaK еклден кем емес. Нуктелш сынамаларды 38 °С дешн жылытылтан кармауышпен ipiKTeftfli. Ошм1 бар тасымалдау ыдысыныц эр б1рлшшен кармауышпен алынтан май таякшасынан oipikTipinreH сынаманы курастыру унйн 3p6ipiHiн салмагы 50 г шамасында майдыц нуктелш сынамаларын пышакпен ipiKTeftfli.

Олшемдеп буылган май каптамасыныц эр ашылтан б1рлшшен май текшесшщ 3% ipiKTeftfli. Салмагы 50-100 г шамасында майдыц нуктелш сынамасын эр текшеден пышакпен суртедт Майдыц oipikTipinreH сынамасын 30 °С температурада су моншасына салады, туракты араластыру кез1нде сынаманы жумсартылтан сал макка дешн жылытады жэне зертханальщ сынауларды жург1зу уш1н орташа сынаманы беледг Орташа сынама салмагы 0,5 кг кем емес.

7.8    Сырлар

Топтамадан бакылау орындары рет1нде сырлардыц катты, жумсак жэне баска турлер1н ipiKTey унйн 5-кестеде керсетшген тасымалдау каптамасы б1рлштершщ санын ipiKTeftfli жэне ашады.

5-кесте - Сырлардыц тасымалдау цаптамасын ipiKTey нормалары

Каптама б1рлштершщ саны 1рштелетш oipnikTep саны Каптама б1рл1ктер1н1ц саны 1р1ктелген б1рл1ктер саны До 5 1 41-60 5 6-15 2 61-80 6 16-25 3 86-100 7 26-40 4 101 жэне одан коп 5%, 6ipaK 7 б1рл. кем емес

Катты, жумсак, туздалган сырлар, тузсузбелер мен баскалардыц тасымалдау каптамасы б1рлштершщ ipiKTeMeciHe енпзшгеннщ эркайсысынан радиологияльщ зерттеулерге арналган нуктемелш сынамаларды алатын 6ip децгелепн, 6ip басын немесе 6ip бшеушеш ipiKTeftfli. Нуктелш сынамаларды сыр кармауышымен ipiKTeftfli, ал ол

к;р СТ 1623 - 2007

болмаганда 6ip бшеушеш (басын) 4 белшке пышакпен кесш жэне эр тертшнйсшен кажегп мелшерде сынамаларды ipiктейд1 _ Нуктелш сынамалардьщ келем1 0,05-0,1 кг.

Бакыланатын орындар рет1нде улкен ыдыска белшектеп елшенген балкытылган каптама б1рлшшщ барльщ мелшершен 10% 1р1ктейд1 жэне ашады, эр бакыланатын б1рл1ктен б1р1кт1р1лген сынама шамасына байланысты сырдьщ 3-5 текшеден немесе шужьщ сырыньщ 6ip батонын алады.

Сырлардьщ барльщ турлершщ нуктел1к сынамаларын мукият укшштен етк1зед1, орташа сынаманы белет1н 6ipiKTipmreH сынаманы курастырып, араластырады. Орташа сынаманьщ шамасы 0,6 кг кем болмау керек.

7.9 Сут канты, тамак казеин1. Сынамаларды ipiKTey кез1нде 1р1ктемеге топтамадан 6-кестеде керсет1лген каптама б1рлшшщ санын 1р1ктейд1 жэне ашады.

6-кесте - Сут кантыньщ жэне казеиннщ бакылау каптамаларын ipiKTey нормалары

Топтамадагы тасымалдау каптамаларыныц саны	10 дешн	11-20	21-40	41-60	60 жогары
1р1ктелген каптама саны	1	25%	20%	15%	10% (7 кем емес)

7.6 тармакта керсетшген тэсшмен сипатталган эр бакыланатын каптама б1рлшшен зертханальщ сынауларга ешм сынамасын ipi ктейд1. Орташа сынаманьщ шамасы 1,0 кг кем емес.

8 Ет жэне ет ешмдершщ сынамаларын ipiKTey

8.1    Хальщка сатуга арналган ауыл шаруашылыгы малыньщ errepi (сиыр, кой, шошка), iiiiKi органдарыньщ сынамаларын ipiKTey ет комбинаттарында, тоназыткыштарда жэне ешмнщ сатылу жерлершде журпзшедт Жабайы жануарлар мен бугы errepi ешмнщ сатылу жерлершде (базалар, дукендер жэне т.б.) 1рштеледт Ет комбинаттарында жэне тоназыткыштарда эр б1ркелкз топтамадан ipiKTeMere 10% ipi кара малды, 5% койлар мен шонщалардыц ушаларын жэне 2% муздатылган жэне салкындатылган ет блоктары мен малдыц iineK-карынын, алайда уштен кем емес косады.

8.2    Нуктелш сынамаларды ipiKTeMere енпзшген эр ет ушаларынан немесе оныц белштершен салмагы 200 г кем емес тутас кесекпен мына жерлерден ipiKTeftfli: 4-5 мойын омырткаларына карсы кесшген жершен, жауырын жагында, сан жэне булшьщ еттердщ жуан белшшщ т1л1г1нен 1р1ктелед1. Салкындатылган жэне муздатылган ет блоктары мен малдыц iineK-карыны улгшерш, сондай-ак (бауыр, буйрек, кек бауыр, екпе жэне баскалар) салмагы 0,2 кг кем емес тутас кесектермен ipi ктейд1.

8.3    Алынган нуктел1к сынамалардан б1р1кт1р1лген сынаманы калыптастырады. Б1р1кт1ршген сынама салмагы 2,0 кг кем емес. Орташа сынаманы курастыру унйн (1,0 кг) erri мукият араластырады, сол уш1н оны пышакпен майда кесектерге (10-15 г) беледц немесе еттарткыш аркылы етшзедт Он1мдерд1ц аз менш1кт1 белсенд1л1п немесе олардыц аз мелшер1нде б1р1кт1р1лген жэне орташа сынамалардьщ салмагы уйлесу1 мумкш.

8.4    Ет ешмдер1н1ц, шала ешмдердщ, ысталгандар мен шужьщ ешмдер1н1ц сынамаларын ipiKTeyfli, барльщ топтамадан 10% туратын, 6ipaK ек1 б1рл1ктен кем емес каптама б1рл1ктершщ (жэш1ктер, кораптар ж.т.б.) 1р1ктемелершен журпзед1. Келем1 0,05-0,1 кг нуктелж сынамаларды epiKTi ipiктейд1. ЕГуктелш сынамаларды араластырады жэне 6ipiKTipmreH сынамалардан салмагы 1,0 кг кем емес орташа сынаманы алады.

9

8.5    Тутыну ыдысына белшектеп елшенген дара ешмнщ сынамаларын ipiKTey 5 бел1м бойынша журпзшедт

8.6    Уй кояндары еттершщ сынамаларын ipiктеуд1 9 (кус) бел1мге уксас журпзедр айырмашылыгы тек эр тасымалдау б1рлшшен уй кояндарыньщ б1рден аспайтын данасын ipiKTeftfli.

9 Ь^ус, жумыртка, жумыртка унтаты сынамаларын ipiKTey

9.1 Кус ушаларын кездейсок ipiKTey эдю1мен сатуга усынылган топтамадан ipiKTeftfli. Сынамалар саны топтамадагы келж каптамасынын б1рлiri санына байланысты (7-кесте).

7 - кесте - Кус 1ржтемесшщ келем1

Топтамадагы тасымалдау каптамасы б1рлжтершщ саны	1р1ктелген тасымалдау каптамасыньщ саны	1р1ктелген улгшер мелшер1 (жартылай ушалар, ушалар)	1р1ктелген улплер мелшер1 (ушалардьщ тертшнп белЫ)
20 дей1н	1	2	2
21-100	2	4	2
101-400	5	10	5
401-800	7	14	7
801-1500 жэне кеп	10	20	10

Тауьщтар сынамаларын жартылай ушалармен жэне ушалармен, каздар мен курке тауьщтарды ушалардьщ терт1нш1 белЫмен ipiктейд1. Фермада сынамаларды ipiKTey кезшде ipiKTeMe келем1 тауьщтар, уйректер yuiiH уш ушадан кем емес жэне каздар мен унджтер yuiiH уш жартылай ушадан кем емес.

9.2 Тауьщ жумырткаларын зерттеу унпн топтамадан 8-кестеге сэйкес каптама б1рлжтерше (кораптарта) ipiKTeMe журпзедт

8-кесте - Жумыртка 1ржтемелершщ келем1

Топтамадагы тасымалдау каптамалары б1рлжтершщ саны 10 дешн 11-50 51-100 101-500 501 жэне кеп 1р1ктелген тасымалдау каптамаларыньщ саны 1 3 5 15 20 Зерттеулерге 1р1ктелген жумырткалар саны 20 30 50 75 150 стандартны тасымалдау каптамасы -360 дана жумыртка снятый корап

Жумырткаларды баска ыдыска буып-тую кезшде немесе дара ешм ретшде жумырткалар топтамасынан ipiKTey кезшде ipiKTey нормалары 5 бел1мде регламенттеледт

9.3 Жумыртка унтатын тексеру кезшде топтамадан 9-кестеге сэйкес каптама б1рлжтершщ ipiKTeMeciH ipiктейд1 (каптар, бешкелер, жэшжтер жэне баскалар).

9-кесте - Жумыртка унтагы 1рйстемесшщ келелй

Топтамадагы тасымалдау каптамасы б1рл1ктершщ саны 1-5 6-50 51-100 101-200 201-300 300 жогары 1р1ктелген тасымалдау каптамаларыньщ саны 1 5 10 15 20 25

1р1ктемеге 1р1ктелген эр каптама б1рлштершщ турл1 жершен кармауышпен тен мелшерде алынган уш нуктелж сынамалардан кем емес ipi ктейд1. Нуктелш сынамалардьщ салмагы 0,2 кг. Орташа сынаманьщ салмагы 1,0 кг кем емес.

10 Балык жэне балык ешмдер1 сынамаларын ipiKTey

Бальщтар сынамаларын кездейсок ipiKTeMe эдю1мен топтаманьщ эр жершен 10- кестеге сэйкес 1рштейдг

10-кесте - Бальщтар мен бальщ ешмдершщ тасымалдау каптамаларын ipiKTey нормалары

Топтамадагы ешм1 бар тасымалдау каптамаларыньщ саны, дана	Ошм1 бар 1р1ктелген тасымалдау каптамаларыньщ саны, дана
2-25	2
26-90	3
91-150	4
151-280	5
281-500	6
501-1200	8
1201-3200	13
3201-10000	20
10001 жэне кеп	30

10.1    Бальщтар сынамаларын кездейсок; ipiKTey эдю1мен топтаманьщ эр жершен ipiKTeftfli. 1рштемеге каптаманын 10% енед1 (бешкелер, жэгшктер жэне баска тасымалдау ыдысы). Ошмнщ эр ашылган каптамасынын турл1 жер1нен 3 нуктел1к сынамаларды алады, олардан будан эр! карай б1р1кллршген жэне орташа сынаманы калыптастырады. Tipi, жана ауланган салкындатылган топтаманы бакылау унпн салмагы бойынша бальщтьщ 1-2% ipik'TeHfli. Зерттеулерге бальщтардьщ барльщ турлер1 жеке жатады.

10.2    Бальщтардьщ усак даналыгынан нуктел1к сынамаларды тутас ушалармен ipiKTeftfli: 6 бальщ 6ip данасыньщ салмагы 0,1 ден 0,5 кг дешн; 3 бальщ дана салмагы 0,5 тен 1,0 кг дешн. Bip данасыньщ салмагы 1 кг асатын болса уш бальщтан басыньщ касынан, орташа жэне куйрьщтьщ алдьщгы бел1ктер1нен сынаманы ipiKTeftfli. BipiKripuireH сынаманьщ салмагы 1,0 кг кем емес. Орташа сынаманьщ шамасы 1,0 кг кем емес, кымбат бальщ угшн - 0,5 кг.

10.3    Бальщты механикальщ ластанудан жэне кабыршьщтардан тазартады, муздатылган бальщты - 1°С температурага дешн ерггедт Салмагы 0,1 кг кеп емес усак бальщтьщ орташа сынамасын бузбай талдау унпн пайдаланылады, салмагы 0,1 ден 1,0 кг дешн бальщты субеге беледк салмагы 1,0 кг кеп бальщты жэне тец1з суткоректшер1 еттер1н1ц TepiciH жэне суйепн алганнан кей1н узындыгы 5 см кеп немесе салмагы 0,2 кг кеп емес кесектерге беледг Кепт1р1лген жэне какталган бальщ сынамаларын ipi ктеуд1

11

уксас эдюпен журпзедт

10.4 Консервшенген бальщ ешмдершщ сынамаларын ipiKTeyfli 15 бел1м бойынша журпзедт

11 Бал сынамаларын ipiKTey

11.1 Табиги балдьщ сынамаларын ipi ктер алдында эр топтамадан каптама б1рлштершщ ipik'TeMeciH курастырады (11- кесте).

11-кесте - Бал 1рйстемесшщ келелн

Топтамадагы каптама б1рл1ктершщ саны 1р!ктелген каптама б1рл1ктершщ саны Топтамадагы каптама б1рл1ктершщ саны 1р!ктелген каптама б1рл1ктершщ саны 3 дейш 1 41-60 6 4-20 3 61-80 8 21-30 4 81 жэне кеп 10% 31-40 5

Эр каптамадан нуктел1к сынамаларды ipiKTeftfli. Суйьщ бал улг1лер1н каптаманын барльщ терещцгше батырып, диаметр! 10-12 мм тупкп алюминий сынама ipixTeyiniiMeH алады; егер бал тыгыз болса - турл1 кабаттан алынган майга арналган кармауышпен.

11.2    Кристалданган балды конусты кармауышпен, оны кисайтып балга батырып, ipiKTeftfli. Кэрез1 жактауы балын зерттеу кез!нде 6ip кэрез1 рамкадан ауданы 25 см² сота белшш кеседт Егер кэрез1 балы кесект! болса, сынаманы сол елшемде эр каптамадан ipiKTeftfli. Балауызды какпакшаларды жойтаннан кешн улплерд! тостаканта салынтан уя диаметр! 1 мм кеп емес тор сузпшке салады жэне термостатта 40-45°С температурада жылытады. Нуктелж сынамалардьщ салматы 0,05-0,1 кг.

11.3    Балдьщ барльщ нуктелш сынамаларын 6ipiKripefli, мукият араластырады, кристалданган балды алдын ала 40-45°С температурага дей1н жылытады, содан кешн орташа сынаманы ipiKTeftfli. Орташа сынаманьщ салмагы 1,0 кг кем емес.

12 Мал майлары, маргарин жэне еимдж майлары сынамаларын ipiicrey

12.1    OHiMHin эр топтамасынан барльщ топтаманьщ 7% туратын каптама б1рл1ктер! ipiKTeMeciH курастырады (бешкелер, жэш1ктер жэне баска тасымалдау ыдысы), 6ipaK уш каптамадан кем емес.

12.2    Майлардьщ нуктел1к сынамаларын кармауышпен каптаманьщ барльщ терещцгше ipiKTeftfli, 6ip ыдыска салады, 6ipiKTipmreH сынаманы курастырады, 40-50 °С температурага дей1н жылытады, мукият араластырады жэне орташа сынаманы ipiKTeftfli.

12.3    GciMfliK майлардьщ нуктелш сынамаларын 5 бел1мге уксас ipiKTeftfli. BipiKTipmreH сынамадан салмагы 10 кг кем емес орташа сынаманы алады.

12.4    Сыйымдылыгы 1,0 кг (л) кеп емес тутыну ыдысына (орама, калбыр, бетелке жэне т.б.) елшемдеп буылган май, маргарин, еамдш майы топтамасынан эр 100 данасынан ешмн!ц 6ip б1рл1пн ipiKTeftfli.

12.5    Араластырудан кеГпн катты майлардьщ нуктелж сынамаларынан орташа сынаманы ipiKTeftTiH oipiicripureH сынаманы калыптастырады.

12.6    Суйьщ eciMfliK майлардьщ нуктел1к сынамаларын 6ipiKTipefli жэне араластырудан кешн орташа сынаманы ipiKTeftfli. Орташа сынама келем1 1,0 кг (л) кем емес.

к;р СТ 1623 - 2007

13    Мал ушаларынан суйектер сынамаларын ipiKTey

13.1    Ет комбинаттарында жэне ешмд1 етизу орындарында малдар ушаларынан суйектер сынамаларын ipiKTey кезшде ipiKTeMere ipi кара малдьщ 10% ушаларын (жартысын, ширепн) жэне кой мен шоищаньщ 5% ушаларын (жартысын) косады.

13.2    Жэнйктерде (каптарда) тамак суйектер1н тасымалдау кез1нде ipiKTeMere каптамалардьщ тасымалдау б1рлштершщ 10% косады. Сынамаларды ipiKTeMere кзрген эр каптаманьщ турл1 3 кабатынан ipiктейд1.

13.3    Нуктел1к сынамалар рет1нде малдардьщ алдьщты кабырталары немесе малдьщ барльщ суйегшщ орташалантан менш1кт1 белсенд1л1г1н сен1мд1 сипаттайтын мойын омырткалары болады.

13.4    Б1р1кт1р1лген сынаманы калыптастыру процес1нде суйектер дщ нуктел1к сынамаларын усактайды, мукият араластырады, одан кешн орташа сынаманы ipi ктейд1. Орташа сынама шамасы 1,0 кг кем емес .

14    Жемк кекешс ешмдершщ сынамаларын ipiKTey

14.1    Каптарта, жэш1ктерге, табандьщтарга жэне баска ыдыстарта буып-туй1лген топтамадан туб1ржемютердщ жэне туйнек жемютшердщ (кызылша, картоп, сэб1з, пияз, акжелкен жэне баскалар) сынамаларын ipiKTey кезшде ipiKTeMere каптаманьщ 2-5% (уштен кем емес) косады. Эр бакылау каптамасынан нуктелж сынамаларды турл1 кабаттардан (устшен, ортасынан, астынан) топырактан мукият тазартып тутас даналармен 5-10 данадан ipiKTeftfli.

Ыдыска буып-туй1лмеген туйнек - тамыржемютердщ эр уйме (ушндшщ) турл1 кабаттарынан еш жэне узындыты бойынша тен кашыктыктан кей1н периметр бойынша 10-15 сынамадан ipiKTeftfli. Нуктел1к сынаманьщ шамасы 5-10 туйнектер. Олардьщ салмактары тен болу керек. Нуктел1к сынамаларды араластырады, б1р1кт1ршген сынамаларды калыптастырады жэне салматы 3,0 кг кем емес орташа сынаманы ipiKTeftfli.

14.2    Жемютер мен кекешстердщ сынамаларын ipiKTey (кызанак, кияр, алма, алмурт, баклажан жэне т.б.) 14.1 т. бойынша Ty6ip жемютерд1 ipiKTey эдютемесше сэйкес журпзшедт Консервшенген ешмдерд1 ipiKTeyfli 5 бел1м бойынша журпзедт

14.3    eciMfliK шаруашылыты ешмдершщ аздатан топтамаларынан (жидектер, кек ж.т.б.) нуктелш сынамаларды 4-5 жерде ipiKTeftfli. Салматы жэне келем1 бойынша б1р1кт1р1лген сынама елшеу унйн кажетт1 уш мэртелж мелшерден аспау керек. Орташа сынаманьщ келем1 1,0 кг кем емес.

Бакша дакылдарыныц, кырыккабаттын, аскабактыц жэне баска ipi жемютердщ сынамаларын ipiKTey кезшде ен1мн1ц эр 6iрлiri нуктелш сынама рет1нде каралады. Нуктел1к сынамаларды 3-4 жерлерде кездейсок ipiKTey эдю1мен ipiKTeftfli. Б1р1кт1р1лген сынаманы калыптастырады, олардан салмагы 3,0 кг кем емес орташа сынаманы ipiKTeftfli.

14.4    Каптагы ун, жарма, макарон ен1мдер1, буршак тектес дакылдар, жангактар, кант, кондитерл1к ешмдердщ жэне т.б. сынамаларын ipiKTeyain сынамалар келем1 топтамадаты каптар мелшер1не байланысты жэне eciMfliK шаруашылыты сынамаларын ipiKTey нормаларына сэйкес аньщталады (12-кесте).

12- кесте - Каптарта салынган ундар, жармалар жэне баска ен1мдер 1р1ктемесшщ келем1

Топтамалардагы каптар мелшерр дана	1р1ктеме келем1, дана
10 дешн	Эр екшнй каптан
11-100	5%+ 5 каптан
100 жэне кеп	25%+ 10 каптан

к;р СТ 1623 - 2007

Коргау каптарынан нуктелк сынамаларды кап кармауышымен ipiктейд1 _

14.5 Кораптарга, жэш1ктерге салынган ешмдердщ сынамаларын ipiKTey у^ш'^н ipik'TeMere 10-20%, алайда уштен кем болмайтын каптама б1рл1ктер1н досады. Нуктелк сынамаларды ipi ктеуд1 уш нуктеде ашылган ыдыста (устшде, ортасынан жэне астында) журпзедт Нуктелк сынамалардьщ жалпы салмагы 1,0 кг кем емес. Нуктелк сынамалардан б1р1кт1р1лген сынаманы курастырады, олардан мукият араластырган сон ширектеу эд1с1мен орташа сынаманы 1рктейдт Орташа сынаманыц келем1 1,0 кг кем емес. Жангактардын орташа сынамасыныц келем1 0,6 кг кем емес. Тутыну ыдысына елшемдеп оралган ешмдердщ сынамасын ipiKTey 15 бел1м бойынша журпзшедт

15    Дара ешмдерд1 ipiKTey

15.1    Консервшенген дара ен1мдерд1ц (консервшер, концентраттар, туздалгандар, шырындар, сусындар, шараптар, коньяктар, ликер-арак; ешмдер1 ж.т.б.), бетелкеге куйылган судыц, тутыну ыдысына елшемдеп оралган (жармалар, ун, макарон ешмдерц кондитерлк ен1мдер, шай, кофе, дэмдеу1штер ж.т.б.) жэне тутыну ыдысына буып-тушлмеген (нан, нан ешмдер1 жэне тэта ен1мдер) ен1мдер сынамаларын ipiKTey кезшде дара ешмдердщ б1рлктер1 нуктелк сынамалар болып табылады.

15.2    1р1ктемеге сынамаларды ipiKTey кезшде 6 бел1мге сэйкес (2 кесте) немесе каптамалардын 3%, oipaK екщен кем емес каптамалар мелшерш косады.

15.2.1    Эр каптамадан дара ешмдердщ салмагы 0,2-3,0 кг (л), 6ipaK 1,0 кг (л) кем емес каптамада ен1м мелшершен 10% жэне усак дара ешмдердщ салмагы 0,2-3,0 кг (л), 6ipaK 1,0 кг (л) кем емес 20 % ipiKTeftfli.

15.2.2    Тутыну ыдысына буып-тушлмеген нан, май коспа жэне тэта ен1мдерд1 топтамадан (науалардан, жэгшктерден, каптардан ж.т.б.) дара ешм рет1нде 5 бел1мге (2 кесте) сэйкес 1р1ктейдт

15.2.3    Нан ешмдерш усактап елшемдеп орау кез1нде (0,2 кг кем) топтамадан дара ешмдердщ 20% 1рктейдт

15.3    Нуктелш сынамалардан 6ipiKTipmreH сынаманы курастырады, оларды мук;ият араластырган сон орташа сынаманы 1р1ктейдт Орташа сынаманыц салмагы 1,0 кг (л) кем емес.

15.3.1    Шайдыц, кофешц, дэмдеу1штерд1ц б1р1кт1р1лген жэне орташа сынамасыныц салмагы 0,5 кг кем емес.

15.3.2    Цезий-137 мен стронций-90 рауалы децгейлер1 - 8 Бк/л туратынын есепке алып, бетелкеге куйылган ауыз судыц, енеркэс1пт1к куйылган ас жэне минералды сулардыц орташа сынамаларыныц салмагы (келем1) 2 л кем болмауы ти1с.

16    Арнайы бал ал ар тагамыныц, мектеп жасына деГпнг1 бал ал ар мен окушылардыц емд1к тагам ешмдершщ сынамаларын ipiKTey

16.1    Ipi ыдыска сут непз1ндеп балалар тагамын (бешмделген коспаларды, кургак; жэне суйьщ сут ешмдерш) елшемдеп буу кезшде бакылау орындары рет1нде 3% каптамаларды ашады, oipaK екзден кем емес. Майда ыдыска елшемдеп буылган ен1мдерден - 5%, алайда уштен кем емес каптамаларды ашады. Эр бакыланатын каптамадан барльщ дара ешмдердщ 1% ipiKTeftfli, 6ipaK 1 кораптан (калбырдан) кем емес. Нуктелш сынамалардан орташа сынаманы 1рштейтш б1р1кт1р1лген сынаманы калыптастырады. Суйьщ ешмнщ орташа сынамасыныц салмагы 1,0 кг, кургак ешмнщ -0,6 кг.

16.2    Астьщ (жармальщ) жэне жем1скекешс непз1ндеп балалар тамагыныц

к;р СТ 1623 - 2007

ешмдершен сынамаларды ipiKTey 16.1 т. бойынша журпзшедт

16.3    Ет жэне бальщ непзшдеп балалар тамагын елшемдеп буу кезшде бакылау орындары рет1нде 10 каптаманы ашады, 6ipaK уштен ^кем емес. Эр бакыланатын каптамадан барльщ дара ен1мдерден 10% 1р1ктейд1, 6ipaK ешмнщ уш б1рлшшен кем емес. ЕГуктелш сынамалардан б1р1кт1р1лген сынаманы 1р1ктейд1, олардан орташа сынаманы ipiKTeftfli. Орташа сынаманьщ салмагы 0,5-1,0 кг.

16.4    Арнайы емд1к тамактандыру ен1мдер1нен сынамаларын ipiKTey 16.1-16.3 т.т. бойынша журпзшедт

16.5    Мектеп жасына дешнп балалар мен окушыларды тамактандыру ешмдершщ сынамаларын ipiKTey эдеттеп тамак ешмдер1 сынамаларын ipiKTey кезшде сиякты журпзшедт

16.6    Ipi тутыну ыдысына биологияльщ белсенд1 коспаны ББК елшемдеп буу кезшде (0,3- 1.0 кг) ipiKTeMere 3%, 6ipaK екщен кем емес кел1к каптамасын досады. Куртак; ББК нуктел1к сынамаларын ipiKTey жэне орташа сынаманы калыптастыруды 7.6 т. (кургак сут ешмдерГ), суйьщ 7.1 т.т. (сут) бойынша журпзшедт

Бластерлер, кабыкшалар, буршак кэмпит, флаконы бар каптамалармен, бетелкелермен, пакеттермен, текшелермен жэне т.б. каптама тур1нде тутыну ыдысына ББК елшемдеп буу кез1нде, каптамаларды дара ен1м рет1нде карастырады. Топтамадаты нуктел1к сынамалар рет1нде дара ешмдердщ 20% ipiKTeftfli. Нуктел1к сынамалардан 6ipiKTipmreH сынаманы курастырады, олардан мук;ият араластыртан сон орташа сынаманы дайындайды. Куртак ББК ушш б1р1кт1р1лген жэне орташа сынаманьщ салмагы 0,5 кг кем емес, суйьщтар уш1н - 1.0 л кем емес.

17 Орташа сынамаларды буып-тую жэне тасымалдау ережелер1

17.1    Зерттеуге 1р1ктелген суйьщ сынамаларды (сут, сут ешмдеру су жэне баскалар) герметикальщ жабылатын кургак; таза шыны немесе полиэтилен ыдыска (буралатын тыгыны бар калбырлар, бетелкелер, флакондар) салады. К^ажет болса, тез бузылатын сынамаларды (сут, сут ешмдер1 ж.т.б.) формалиншц 40% - ертнд1с1мен (1-2 мл/л) консервшейдг

17.2    Туб1ржем1стер, туйнек жем1ст1лер, кекешстер, жем1стер, бак;ша дакылдары ж.т.б. кос кабыргалы полиэтилен немесе кагаз каптарга салынады жэне байланады.

Сусымалы сынамаларды (ун, жарма, макарон ешмдер1 ж.т.б.) тыгыз полиэтиленнен жасалган капка салады жэне байлайды.

17.3    К¥Р^амьшД^а ылгалы кеп сынамаларды (кек, жидектер жэне баскаларды) т1келей 1р1ктеуден кешн елшейд1, тыгыз полиэтиленнен жасалган капка буып-туйед1 жэне байлайды.

17.4    Ет, малдыц 1шек карыны, суйектер, бальщтар, кустар ж.т.б. сынамаларын буып-тую алдында бузылудан аулак болу уш1н формалиншц 4-5%-ертнд1с1мен суланган б1рнеше кабат дэкеге орайды, тыгыз полиэтиленнен жасалган каптарга салады жэне байлайды.

17.5    Шыны, полиэтилен ыдысты, каптарды пергамент кагазбен орайды, кендр ж1ппен байлайды жэне мер басады. Эр сынаманы заттацбамен жабдьщтайды, оларда сынаманьщ HeMipi мен атын, ipiKTey кун1 мен орнын, оныц салмагын, гамма-сэулеленд1ру мелшер1н1ц куаттылыгын жэне ен1м сакталатын белмедег1 гамма-фонды керсетедц кепт1ру жагдайында кургак жэне кепт1р1лген сынаманы керсетед1. Заттацбаны (т1з1мдеме) целлофанга (полиэтиленге) орайды жэне сынамамен 6ipre буып-туйед1.

17.6    Сынамалардыц буып-туйшген улгшер1н арнайы жэш1кке салады, ж1бершетш материалдыц тутастыгын камтамасыз етет1ндей кагазбен немесе мактамен кайта салады. Жэгшкке мер басады.

15

Алгысез

1    Казакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлЫнщ Техникальщ реттеу жэне метрология комитет! Hi и “Казакстан стандарттау жэне сертификаттау институты» республикальщ мемлекетпк кэсшорны Э31РЛЕП ЕНГ13Д1

2    Казакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлЫнщ Техникальщ реттеу жэне метрология комитет! Hi и 2007 жылты 03 шшдедеп № 374 буйрытымен БЕК1ТШ1П КОЛДАНЫСКА ЕНГТЗТЛДТ

3 Б1Р1НШ1 ТЕКСЕРУ MEP3IMI ТЕКСЕРУ KI 3I II II III I

4 ЭН¥ № 5.05.009.2000 «Радиацияльщ бакылау. Стронций-90 жэне цезий-137. Тагам ешмдерт Сынамаларды ipiKTey, талдау жэне гигиенальщ багалау» ОРНЫНА ЕНГ13ШД1

Осы стандарт Казакстан Республикасы Индустрия жэне сауда министрлЫнщ Техникальщ реттеу жэне метрология комитетшщ руксатынсыз ресми басылым рет1нде тольщтай немесе белшектел!п басылып шыгарыла, кебейт1ле жэне таратыла алмайды

к;р СТ 1623 - 2007

17.7    1рктелген сынамаларга 2 данада жолдама кужатты (сынамаларды ipiKTey акт1с1н) курастырады (А косымшасы).

Eip дананы жэне сынама т1з1мдемес1н зерттеуге ж1бер1лген сынамалармен 6ipre буып-туйед1. Актшщ екшнп данасы сынамага ipiKTey жург1з1лет1н кэс1порында, сауда мекемесшде ж.т.б. калады.

17.8    Зерттеу зертханасында алынган сынамалар белгшенген шийнде арнайы журналда т1ркелед1.

18    влшеулерге сынамаларды дайындау

18.1    Сынамаларды елшеулерге алгаш рет дайындау тамакты дайындаудьщ 6ipiHuii кезещнде тамак ешмдершщ эдеттеп ецдеуш жэне сынаманы жаксы орташаландыру жэне елшеу1ш астаушада орналастыруга болатын сынаманьщ салмагын кебейту максатында унтактауды камтиды:

-    туйнектер, туб1ржем1стер, жем1стер, тагамдьщ кек, ет, бальщ ж.т.б. агынды сумей жуады, ешмнщ жеуге жарамайтын бел1г1н жояды, шужьщ ешмдершен, сырдан, кондитерл1к ен1мдерден коргау кабыкшасын алады, пышак, еттарткыш ж.т.б. кемепмен унтактайды;

-    катты ен1мдер, жарма, буршак, макарон, нан ен1мдер1н пышак;, еттарткыш, укюш, кофеунтак;татыш кемепмен унтактайды;

-    туткыр ен1мдерд1 (коюлатылтан сут, бал, джем ж.т.б.), кажет болса, дайындалтан коспа келем1н жэне ешмнщ бастапкы салмагын аныктап жэне бектп, тазартылган судьщ кажетт1 консистенциясына дешн араластыруга болады.

18.2    Цезий-137 мен стронций-90 елшеу ушш есеггпк улпш дайындау пайдаланьшатын елшеу эд1сше жэне пайдаланьшатын радиометриялык кондыргьшьщ сез1мталдыгьша байланысты.

Алдын ала дайындалган сынаманьщ нативп сынамаларын елшеу кез1нде тацдалган елшеуш астаушада орналастырылады.

0лшеу1ш астаушаларда тандау тамак ешмдервдеп радионуклидгер белсендшпнщ рауалы децгешмен радионуклидгерд1 елшеу эд1стемес1мен аныкталады; елшеуш астаушалар сипатгамасы пайдаланьшатын радиометриялык кондыргьшар нускаулыктарында келпршген.

0лшенет1н улп салмагын аньщтау уш1н оны толтыруга дей1н жэне кей1н астаушаны елшейдт

18.3    0лшеу эд1стер1н зерттеу кезшде колданылатын сез1мталдыкты кебейту кажет жагдайда белг1ленген тэрт1пте бек1т1лген термияльщ концентрациялау немесе iiiiiHapa, немесе аныкталатын радионуклидтщ тольщ радиохимияльщ бел1ну эд1стер1н пайдалануга болады.

19    Радионуклидтерд1ц белсендш1г1н елшеу

19.1    Цезий-137 елшеу кезшде радиометриялык кондыргы ретшде коргасын коргауда детекторлау блогымен (“ПРОГРЕСС-Г”, СКС-99 “СПУТНИК-Г”) сцинтилляциялык жэне жартылай еткйзпш гамма-спектрометрлерд1 пайдалану усынылады. Шыгарылган отандьщ жэне шетелдш гамма-спектрометрлер сез1мталдыгына суйен1п (ец томен елшенетш белсенд1л1к 3-10 Бк), тамак ешмдершде цезий-137н1 елшеу кез1нде олардыц белг1ленген нормативтерге сэйкест1г1н аньщтау максатында нативп сынамаларды елшеу эдШн пайдаланган дурью.

19.2    Осы стандартней белгшенген талданатын орташа сынаманьщ салмагы (келем1) стандартты геометрияда елшеу кез1нде - келем1 0,5-1,0 л Маринелли ыдысы алынган нэтижелерд1ц колайлы кател1г1н камтамасыз етед1. Концентраттар мен кургак ен1мдер (кургак сут, кургак жем1стер, жемютер, жидектер, сацыраукулактар, шай, бальщ ж.т.б.)

к;р СТ 1623 - 2007

Мазмуны

Колданылу саласы    1

Нормативах сштемелер    1

Терминдер мен аньщтамалар    1

Жалпы ережелер    2

Тагам ешмдер1 сынамаларын ipiicrey тэрт1б1    4

Тагам ешмдершщ орташа сынамаларыньщ мелшер1н ipiicrey нормалары    5

Сут жэне сут ешмдершщ сынамаларын ipiicrey    6

Ет жэне ет ешмдершщ сынамаларын ipiicrey    9

Кус, жумыртка, жумыртка унтагы сынамаларын ipiicrey    10

Бальщ жэне бальщ ешмдер1 сынамаларын ipiicrey    11

Бал сынамаларын ipiicrey    12

Мал майлары, маргарин жэне еамдш майлары сынамаларын ipiicrey    12

Мал ушаларынан суйектер сынамаларын ipiicrey    13

Жем1с-кекешс ен1мдер1н1ц сынамаларын ipiicrey    13

Дара ешмдерд1 ipiicrey    14

Арнайы балалар тагамыньщ, мектеп жасына дей1нг1 балалар мен    14

окушылардын емд1к тагам ен1мдер1н1ц сынамаларын ipixTey

Орташа сынамаларды буып-тую жэне тасымалдау ережелер1    15

Олшеулерге сынамаларды дайындау    16

Радионуклидтерд1ц белсендшгш елшеу    16

Тагам ешмдер1н1ц радиацияльщ кау1пс1зд1к талаптарына сэйкест1пн    17

аньщтау

А косымшасы. Улгшерд1 ipixTey aicrici    19

Б косымшасы. Зертханальщ зерттеулер хаттамасы    20

В косымшасы. Стронций-90 бета-спектрометрияльщ аньщтауга арналган    21

сынамаларды концентрациялау эдютемеа

Г косымшасы. Библиография    24

III

к;азак;стан республикасыныц мемлекеттпс стандарты радиацияльщ бацылау

Стронций-90 жэне цезий-137 Тамак ешмдер1

Сынамаларды ipiKTey, талдау жэне гигиеналык; багалау

Енпзшген куш 2008.07.01

1    Цолданылу саласы

Осы стандарт сынамаларды ipiKTeyre, зертханальщ сынактар эдютерше жэне тагам ешмдер1 мен азьщ-тулш шикззатынын радиацияльщ каутаздш талаптарына сэйкеспгш багалауга койылатын талаптарды белплейдт

Стандарт тагам ешмдершщ радиацияльщ каутаздшш багалау унпн гигиенальщ бакылау журпзуге таралады.

Осы стандарт азык-тулш шикззаты мен тагам ешмдерше радиацияльщ бакылауды жузеге асыратын уйымдарга арналган.

2    Нормативтж сштемелер

Осы стандартта сштемелер мынандай нормативах кужаттарга пайдаланылды:

КР СТ 2.4 - 2000 Цазакстан Республикасыныц мемлекетпк елшем б1рл1гш камтамасыз ету жуйест Олшем куралдарын тексеру. ¥йымдастыру жэне журпзу тэрпб1

КР СТ 2.18 - 2003 Цазакстан Республикасыныц мемлекетпк елшем б1рл1гш цамтамасыз ету жуйест Олшемдерд1 орындау эдютемест Эз1рлеу, метрологияльщ аттестаттау, т1ркеу жэне колдану тэрпб1

КР СТ 2.21 - 2001 Цазакстан Республикасыныц мемлекетпк елшем б1рл1гш камтамасыз ету жуйес1. Сынактарды журпзу жэне елшемдер турпатын бекггу тэрпб1

КР СТ 2.30 - 2001 Цазакстан Республикасыныц мемлекетпк елшем б1рл1гш камтамасыз ету жуйес1. Олшем куралдарына метрологияльщ аттестаттау журпзу тэрт1б1

MAY 43 - 2001 Цазакстан Республикасыныц мемлекетпк елшем б1рл1гш камтамасыз ету жуйест “Олшем белпаздшш ернектеу бойынша нускаульщты” колдану

3    Терминдер мен аньщтамалар

Осы стандартта ти1ст1 аньщтамалары бар мынадай терминдер колданылады:

3.1    Тагам ешмдерн табиги немесе кайта ецделген тур1нде адаммен тамакка пайдаланылатын ен1м.

3.2    Топтама: 6ip мезгшде тапсыруга, тиеуге, сатуга арналган немесе 6ip ыдыста сакталатын, б1ртект1 ыдыска елшемдеп буылган, 6ip атаулы б1ртекп азьщ-тул1к пен тагам ен1м1н1ц сешмд1 сэйкестенд1р1лген мелшер1.

3.3    Тасымалдау (каптама) ыдысы: дербес тасымалдау б1рлшш куратын (фляг, жэш1к, бешке, цистерна жэне т.б) ешмд1 орналастыруга арналган каптама.

3.4    Тутыну ыдысы: дербес тасымалдау б1рлт (бетелке, калбыр, десте, тостаган, текше жэне т.б) болып табылмайтын тугынушыга тусепн ен1мд1 орналастыруга арналган каптама.

Ресми басылым

к;р СТ 1623 - 2007

3.5    Сэйкестж керсеткчнн:    стронций-90    жэне    цезий-137мен    непзделген

радиацияльщ фактор бойынша тагам ешмдершщ жарамдылыгын аньщтайтын есептж салыстырмалы шама.

3.6    0н1м б1рл1гн белгшенген тэртште аньщталган дара немесе дара емес ешм (бешкедеп, жэнпктеп, калбырдагы, флягтагы, цистернадагы жэне т.б. ыдыстагы ешм салмагы).

3.7    1рштеме: топтамадан бакылау унйн 1рштелген ешм б1рлшшщ жиынтыгы.

3.8    IpiKTeivie келемн ipiKTeMe курастыратын ешммен тасымалдау жэне тутыну ыдысы б1рлштершщ саны.

3.9    Нуктелж сынама: б1ршпршген сынаманы курастыруга арналган осы топтама ешмдершен 6ip кабылдауда 6ip жерден 1р1ктелген ешмнщ ец аз мелшерт

3.10    BipiKTipLareH сынама: зерттеу журпзуге арналган нуктелш сынамалар жиынтыгы.

3.11    Орташа сынама: зерттеу журпзуге арналган б1р1кпршген сынамалар белшт

3.12    Есепт1к улгн белгшенген эд1стемеге сэйкес нуктел1к немесе б1р1кпршген (орташа) сынамадан алынган жэне елшеулерд1 орындаудьщ регламенттелген эд1стемес1не сэйкес радиометрияльщ кондыргыда оньщ радиацияльщ параметрлер1н елшеуге арналган заттардыц белгш мелшер1.

3.13    Радионуклидтер белсендипп: осы уакыт аралыгына dt уакыт аралыгында болатын осы радионуклид ядроларыныц езд1г1нен айналган dN саныныц катынасы:

А = dN/dt

3.14    Белсендйпк б1рл1гн беккерель (Бк/сек) секундына 6ip ядрольщ айналым.

3.15    Радионуклидтщ менннкН (келемдж) белсендйпгн улп салмагына (келем1не) -Бк/кг (л) радиобелсенд1 улгщеп радионуклид белсендшгшщ катынасы.

3.16    Радиометриялык; кондыргы: есеппк улпде радионуклидтерд1ц белсендшгш (менш1кт1 белсенд1л1г1н) елшеуге арналган техникальщ курал (радиометр, спектрометр).

3.17    Ец аз елшенетш белсендйпк, Ам„„: есеппк улгшщ белсендшп, оны елшеу кезшде осы радиометрияльщ кондыргыда 6ip сагат уакытта салыстырмалы статистикальщ кател1к 50% (Р=0,95) турады.

3.18    Жылдыц тшмд1 (немесе баламалы) мелшер nieri: калыпты жумыс жагдайларынан аспайтын техногенд1к сэулеленудщ жылдьщ ти1мд1 (немесе) баламалы мелшершщ шамасы.

3.19    Бакылау децгеш: радиацияльщ бакылау уш1н уэкшетп органдармен белгшенген бакыланатын шамалардыц сандьщ мэш (радиобелсещц юрленудщ мелшерлер1, мелшерлер куаттылыгы жэне т.б.), радиацияльщ каушазд1ктщ жетшген децгешнщ бек1тпелер1, персоналды жэне халыкты сэулелещцрудк коршаган органы радиобелсенд1 ластануын будан эр! темендетуд1 камтамасыз ету,.

3.20    Радиациялыц бакылау: белгшенген непзп мелшерлш шектер мен бакылау децгейлер1 асуын коса алганда, радиацияльщ каутазд1к принциптерш жэне нормативтер талаптарын сактау дэрежесш аньщтау уш1н орындалган радиацияльщ елшеулер (сынаулар).

4 Жалпы ережелер

4.1 Осы стандарт накты ен1м турлершде цезий-137 мен стронций-90 рауалы курамы болуына белг1ленген гигиенальщ нормативтерге сэйкест1г1н багалау уш1н тагам ен1мдер1н1ц радиацияльщ бакылау мэселелерш карастырады.

Нормативтер тагам ешмдерше койылатын б1рыцгай медицина-биологияльщ талаптар “Азьщ-тулщ шиклзаттар мен тагам ешмдершщ сапасы мен каушс1здшше койылатын гигиенальщ талаптар” (СанЕжН 4.01.071.03) [1] камтылган.

к;р СТ 1623 - 2007

4.2    Тагам ешмдершде радионуклидтердщ менгшкп белсендшгшщ руксат етшетш денгейлерш эз1рлеу кезшде мына ережелер непзге алынды:

-    техногещцк кездерден хальщ сэулеленушш жылдьщ тшмд1 мелшер1 1 м³в/жыл. аспау керек. Аз тутынылатын тагам ешмдер1 (салмагы бойынша) есебшен мелшер1 1 м³в/жыл мелшер тысында болады жэне 10% (0,1 мЗв/жыл) аспау керек.

-    тамакпен 6ipre радионуклидтер тусушщ TnicTi шектер1 стронций-90 унпн - 3,6ТО¹ Бк/жыл жэне 100 Бк/тэул1к; цезий-137 угшн - 7,7Т0¹ Бк/жыл жэне 210 Бк/тэулш турады.

4.3    Есептеу угшн Кдзакстанныц барльщ эимшшк уйымдарына арналган салмагы 1860 г/тэул1к б1рыцгай улес1 кабылданды жэне осы уакытта стронций-90 мен цезий-137 тагам ешмдер1 к1рлену1н1ц накты децгейлер1 ескершдт

4.4    Нормативтер менгшкпк нысанына тэуелс1з Казакстан Республикасы аумагында, оныц шшде енеркэс1пт1к апаттар нэтижес1нде ластанган аумактарда енд1ру, сактау, тасымалдау жэне етк1зу мекемелершде (кэс1порындарда, уйымдарда) отандьщ жэне шетелдж енд1р1ст1ц тагам ешмдер1 уш1н мшдетп болып табылады.

4.5    Тагам ешмдершщ радиацияльщ бакылауы [5] жэне бектлген “Тагам ен1мдер1 мен азьщ-тул1к шиюзатына сертификаттау журпзу ережелер1” талаптарына сэйкес журпзшедт

Тагам ешмдер1н1ц радиацияльщ бакылауы экспорттык-импорттьщ операцияларда отандьщ ен1мдер ережелер1 бойынша жузеге асырылады.

4.6    Тагам ешмдершщ радиацияльщ бакылауын журпзу кезшде мынадай непзп рэс1мдер орындалады:

а)    тагам ешмдер1 топтамаларынан сынамаларды ipiKTey;

б)    есепт1к улг1лерд1 дайындау;

в)    есептш улгшерде стронций-90 мен цезий-137 белсендшгш елшеу;

г)    елшеу нэтижелерш жэне елшеу нэтижелер1 кател1ктер1н есептеу;

д)    радиацияльщ каушаздш критерийлер1 бойынша тагам ешмдерш гигиенальщ бацылау.

4.7    Радиацияльщ сынауларга тагам ешмдер1н1ц сынамаларын ipiKTey осы стандарттыц 5 бел1мшде белг1ленген тэрт1пте журпз1лед1.

4.8    Тагам ешмдершщ сынамаларында стронций-90 мен цезий-137 менгшкп белсенд1л1г1н аньщтау уш1н елшеулерге сынамаларды алгашкы дайындаудыц жалпы ережелер1, есеппк улплерд1 дайындау эд1стемелер1 жэне елшеулерд1 орындаудыц непзп эд1стемелер1 белгшенедт

4.9    Тшсп елшеу кондыргыларында стронций-90 мен цезий-137 белсендшгш елшеуд1 орындау эд1стемелер1 белгшенген тэрппте бектлуге жэне КР СТ 2.18 сэйкес метрологияльщ аттестаттауга жатады.

4.10    0лшеу кондыргыларыныц метрологияльщ сипаттамалары КР СТ 2.4 сэйкес тексеру жолымен жэне КР СТ 2.4 сэйкес КР МеЖ т1зшмше енпзшед1.

4.11    Сынамалардагы радионуклидтердщ менгшкп (келемд1к) белсенд1л1пн елшеу нэтижелер1 елшенген параметрд1ц сандьщ мэн1н жэне параметрд1 аньщтаудыц сен1мд1 (Р=0,95) кателшш багалау iciH камтуы Tuic.

Т1ркелген сынау зертханаларында елшеулерд1 жург1зу кезшде MAY 43 сэйкес елшеу белпаздшше багалау журпзшу1 ти1с.

Тагам ешмдерш гигиенальщ багалау сэйкеспк керсетк1ш1н пайдаланып елшеу нэтижелер1 бойынша журпзшед1.

4.12    Тагам ешмдерше радиацияльщ бакылауды жузеге асыратын кызметш1 тагам ен1мдер1н сынау женшдеп кукьщтьщ жэне нормативпк кужаттармен, ipiKTey жэне елшеу журпзу ережелер1мен танысу максатында TnicTi окудан OTyi керек.

4.13    Курамында радионуклидтер болуына тагам ешмдер1не сынау журпзепн уйымдардыц

белпленген тэртште техникальщ кузыреттшп жэне тэуелаздт аккредиттелу1 тшс.

5 Тагам ешмде|й сынамаларын ipiKTey тэрНб1

5.1    Сынамаларды ipiKTey онтайлы уакыт жэне куралдар шыгынында зерттелген ешм топтамасын тольщ жэне сешмд1 сипаттайтын сынамалардьщ екшдшгш камтамасыз етуге тартылган тагам ешмдершщ радиацияльщ бакылауыныц бастапкы кезеш болып табылады.

5.2    Стронций-90 мен цезий-137 курамын сынау у™¹¹ тагам ешмдершщ

топтамасынан сынамаларды ipiKTey алдында 1здеу дозиметрияльщ куралдар кемепмен (СРП-68,    СРП-88, ДКС-96П, ДРБП-03, МКС-07) гамма-сэулеленд1ру мелшер1

куаттылыгы бойынша дозиметрияльщ бакылауды орындаган дурью.

Ескертпе - Осы куралдар КР СТ 2.21 сэйкес олардыц турпатын бейту нэтижей немесе КР СТ 2.30 сэйкес олардыц метрологияльщ аттестаттауы бойынша мемлекетпк тпЫмгс енпзуден кешн колданылуы мумйн.

5.2.1    1здеу куралдарымен топтама мелшер1 куаттылыгынын фондьщ децгей1 жогарылауын табудан кешн олардыц керсетюштерш ДРГ-01-Т, ДКГ-02У “Арбитр-М”, ДКГ-03Д “Грач” жэне т.с.с. дэл дозиметрлермен аньщтау кажет.

5.2.2    Егер топтаманыц алдын ала дозиметрияльщ бакылау нэтижелер1нде гамма-сэулеленд1ру мелшер1 куаттылыгыныц фондьщ децгей1 жогарылауы белгшенсе, онда бул факт сынамаларды ipiKTey акпсшде белгшену1 Tnic жэне зерттеу алдында сэулелещйру кездерш багалау кажет.

Тагам ешмдершщ ipi топтамаларын радиацияльщ бакылау кезшде (таразылы ен1мн1ц 20 т жогары жэне дара ешмнщ 50000 данасы) топтама б1ркелк1л1пн аньщтау жэне гамма-сэулеленудщ ец жогары децгешмен мумкзн болатын жерпл1кт1 тел1мдерд1 табу унйн сэулеленуд1 гамма-сэулеленуд1ц баламалы мелшершщ куаттыльщты елшеуд1ц 10 кем емес журпзед1 жэне топтамадан МЭД-т1ц орташа мэш аньщталады.

Топтама радиобелсенд1 ирлену децгей1 бойынша б1ркелк1 деп саналады, егер нуктедег1 гамма-сэулелену куаттылыгыныц барынша мэн1 орташа мэннен 3 реттен кеп емес айырмашылыгы болса.

Топтаманыц б1ркелкл емес бел1п, гамма - фон децгеш орташадан 3 реттен кеп асады, жеке топта устайды жэне жеке ен1м топтамасы ретшде зерттейд1.

0лшеулерд1 колданылатын куралды пайдалану нускаулыгына сэйкес журпзед1.

5.3    Тагам ешмдер1 сынамаларын ipiKTey тэрт1б1: радиацияльщ факторы бойынша б1ркелкз топтаманы белуд1, радиацияльщ бакылау журпзуге кажетт1 орташа сынамалардьщ санын аньщтауды, нуктел1к сынамаларды ipiKTeyfli, б1р1кт1р1лген сынаманы курастыруды жэне зертханальщ сынауларга тусет1н орташа сынаманы калыптастыруды камтиды.

5.3.1    0шмдерд1ц нуктелш сынамаларыныц шамасы жэне олардыц мелшер1 б1р1кт1р1лген сынаманыц талап ет1лет1н шамасына байланысты; усак тутыну ыдысына елшеп салынган кез1нде (бетелкелер, пакеттер, будалар ж.т.б) бул камтаманы нуктел1к сынама рет1нде карайды.

5.3.2    Нуктел1к сынамалардан 6ip ыдыска оларды салып жэне араластырып б1р1кт1р1лген сынаманы курастырады. EipiKTipmreH сынаманыц салмагы (келем1) орташа сынаманы кал ы птастыруга жетк1л1кт1 болу Tnic, 6ipaK оныц уш мэртелж санынан кеп емес. Б1р1кт1р1лген сынаманыц мелшер1 топтама шамасына байланысты болады.

5.4    Зертханальщ зерттеулерд1 журпзу унйн ешмнщ б1р1к~пршген сынамасынан барльщ топтаманыц радиобелсенд1 к1рлену1н сипаттайтын оныц белiпн - орташа сынамасын алады. Стронций-90 мен цезийд1ц-137 менш1кт1 белсенд1л1пн аньщтау унйн зертханальщ сынауларга тусетш орташа сынаманыц келем1 (салмагы) тагам ешмдершдеп ¹

к;р СТ 1623 - 2007

радионуклидтердщ рауалы белсендшк децгешн, оларда радионуклидтер курамыныц болжалданган денгеш мен елшеулерд1 орындаудьщ пайдаланылатын эдютемелерш есепке алып белпленген жэне осы стандартпен жэне сынаулар эдютершщ нормативах кужаттары бойынша реттеледк

5.5    Катты жэне сусымалы объектшердщ орташа сынамасын ipiKTey ширектеу эдю1мен, суйыктар - мукият араластырылганнан кешн журпзшедк

5.6    Орташа сынаманьщ шамасы 6ip радиацияльщ зерттеудерд1 журпзу унпн жеткшклд болуы Tuic.

5.7    Зерттеулерге 1рштелген орташа сынамалардьщ мелшер1 осы немесе баска объект!Hi н топтама шамасына байланысты. Оларды ipiKTey кезшде осы стандарттьщ 6 бел1м1нде келт1ршген нормалар басшылыкка алынады, егер баскасы жеке кел1с1лмеген болса.

Осы стандартта аталматан тагам ен1мдер1н1ц сынамаларын ipiicrey TapTioi теменде сипаттал ганга уксас.

6 Тагам ешмдершщ орташа сынамаларыныц мелшерш ipiKTey нормалары

6.1 Зерттеуге 1рштелген орташа сынамалардьщ мелшер1 сол немесе баска объектшщ шамасына (салмагына, келемше) байланысты болады. Сынамаларды ipixTey белгшенген нормаларга сэйкес журпзед1 (1-3 кестелер).

1- кесте - Олшешп салынатын тагам ешмдер1н1ц орташа сынамаларыныц мелшерш ipiKTey нормалары

Топтама салмагы, т	0,5-ке дей1н	0,51-3,0	3,1-5,0	5,1-10,0	10,1-15,0	15,1-20,0
Зерттеуге 1рштелген орташа сынамалардьщ саны	1	2	3	5	8	10

Тагам ешмдершщ ipi топтамаларынан сынамаларды ipiKTey (20 т жогары) оларды енд1ру, коймалау, сактау ж.т.б. жерлерде журпзшед1.

2-кесте - Тагам ешмдершщ ipi топтамаларындагы сынамаларды ipiKTey нормалары

№ т/т Топтама салмагы, т Зерттеуге 1р1ктелген сынамалар саны 1 20,1-50,0 11 2 50,1-80,0 12 3 80,1-100,0 13 4 100,1-500,0 14 5 500,1-1000,0 15 6 1000,0-нан жогары эр 1000,0 - 1сынама

Дара ешмдердщ сынамаларын ipiKTey 3 кестеге сэйкес журпзшед1

1